Waarom wacht ze als een hulpeloze deerne op de grote sterke man om haar te komen redden? Dat is één van de vele irritaties die de door Mr Grey begeerde Anastasia Steele bij mij opwekte, de lieflijke brunette met grote hertenogen, die onschuldig de wereld in staren. Een girl next door met nét de juiste hoeveelheid pit om mannen niet af te schrikken, in tegenstelling tot die afgrijselijke feministen. Ik kon d’r niet uitstaan…
Hoewel de dominante maar gekwelde Mr Grey in Fifty Shades of Grey met zijn opeengeklemde lippen en met machismo besmeurde eenlettergrepige antwoorden mij ook ergerde, was mijn intense haat toch gericht op het vrouwelijke hoofdpersonage. Alles wat zij deed, haalde het bloed onder mijn nagels vandaan. De film is sowieso een ramp, maar waarom zag ik zijn gedrag door de vingers en het hare niet? Was zij gewoon vervelender of ligt het iets dieper dan dat? Ik ging op onderzoek uit.
Ik kwam onderzoeken van o.a. Amerikaanse sociaal-psycholoog Susan Fiske (opinie)artikelen tegen die stellen dat vrouwelijke personages anders beoordeeld worden dan mannelijke. Zo worden er bijvoorbeeld haatwebsites opgericht voor Skyler White, de moralistische vrouw van de drugsdealende Walter White in Breaking Bad. Anna Gunn, de actrice die haar speelt, zegt daarover:
“Ik besefte eindelijk dat de haat die mensen voor Skyler hebben niks met mij te maken heeft, maar met de perceptie van vrouwen en echtgenoten. Omdat zij zich niet conformeert naar een comfortabel ideaal van het archetype vrouw is ze een soort Rorschach-toets geworden, een manier om onze instelling jegens gender te meten.”
Ik stelde deze vraag aan Niraï Melis, sociologe en onderzoeker gendergeljkheid: worden fictieve vrouwelijke (hoofd)personages echt meer veroordeeld dan mannelijke? Zo ja, hoe komt dat?
“Media besteden veel meer aandacht aan het privéleven van vrouwelijke acteurs. Uit mijn onderzoek naar beeldvorming van mannen en vrouwen in landelijke kranten bleek dat ze negatiever schrijven over het privéleven van vrouwen (53%) dan over het privéleven van mannen (9%).
Dit zit helaas verweven in onze opvoeding, cultuur, taal, rollenpatronen, economie en meer. Uit testen met precies dezelfde cases (zelfs de letterlijke bewoordingen) blijkt dat mensen een vrouwelijke manager minder capabel vinden dan een mannelijke, of dat er bij nieuwslezers, topsporters e.d. meer op uiterlijk en privéleven gelet wordt dan op inhoud of prestaties. Het probleem is dat er op uiterlijk altijd wel iets aan te merken valt (het is een mening), terwijl de inhoud met feiten te weerleggen is (objectiever). Dit betekent dus dat de manier waarop we vrouwen beoordelen negatiever is dan bij mannen.
Dit doen we ook met personages. Het komt voort uit geloof (vrouwen zijn in strengchristelijke religies ‘minder’ dan mannen), onze taal (de Nederlandse taal is masculien; bijvoorbeeld, het verzamelwoord ‘jongens’ voor jongens én meisjes heeft invloed op hoe belangrijk wij beiden vinden) en de waardering die wij hebben voor vrouwen. Dus vrouwelijke personages kunnen precies dezelfde acties ondernemen als mannelijke en toch minder gewaardeerd worden. We hebben dit niet door, omdat we gewend zijn om met twee maatstaven te meten.
Vrouwen zijn vaak te lief, kattig (assertief), bazig (dominant) of een slet (levensgenieter). Bij mannen zijn we gewend om dit meer te accepteren. Dit ligt al in de aard van onze opvoeding en de beeldvorming die wij dagelijks zien. We worden met traditionele rolpatronen opgevoed én met stereotype karaktereigenschappen. Nog steeds staan in vrouwen veel vaker lachend en onderdanig op de foto, mannen veel meer in natuurlijke (dominante) emoties. Dat maakt dat wij onbewust iets van vrouwen verwachten wat ze niet waar kunnen maken. Je kunt immers niet altijd lachen en daarnaast ook nog leven/praten/werken.”
Kortom, we hebben allemaal last van aangeleerde genderrollen – zelfs wij vrijgevochten feministen – en die ideeën sijpelen door naar onze mediaconsumptie. Een betere vraag is misschien waarom een weldenkend mens überhaupt naar Fifty Shades of Grey zou kijken. Dat antwoord moet ik je helaas schuldig blijven.
Pingback: 365 dagen Vileine: leven, liefde en lessen! – Vileine.com
Pingback: The Lonely Hearts Killers | Léonie Sijbring