Meer, meer, meer! Meer gesprekken zoals deze in de Nederlandse talkshows! Twee weken geleden schreef ik Talkshowvlees: ongemakkelijk bij Pauw, toen twee gekleurde Nederlandse filmtalenten vanaf een zijlijn mochten praten over het feit dat ze óók in de Nederlandse filmwereld aan een zijlijn staan. Sindsdien waren er twee uitzendingen bij Pauw over diversiteit, die ik vreugdevol aanschouwde – en oh, wat zijn wij feministen toch een vrolijk clubje – dat mag ook gezegd.
De witte groenteboer
Het eerste onderwerp met een fijne samenstelling van gasten, was naar aanleiding van het boek Kaaskoppen van Robert Vuijsje, over de versere kaaskoppen (jonge kaas) van ons land. Rapper Fresku, cabaretier Soundos el Ahmadi, horecatycoon Won Yip en presentator Zarayda Groenhart praatten over de leugen dat je blond haar en blauwe ogen moet hebben om Nederlander te zijn. Deze leugen wordt bevestigd op het moment dat alle groenteboeren in het Hilversumse medialandschap altijd wit zijn, terwijl dat in de rest van Nederland zeker niet altijd het geval is.
Daarna volgde afgelopen dinsdagavond een gemêleerd gezelschap over de ‘minder, minder, minder’-rechtszaak tegen Wilders. Onder het uitgenodigde gezelschap in de studio bevond zich vader Mohammed. Ik zeg vader, omdat zijn zoon Amin vorig jaar op tv werd geïnterviewd omdat hij kapot was van verdriet vanwege de minder Marokkanen-uitspraak en de opmerkingen van zijn klasgenootjes (“Waar komen de meeste problemen door? Marokkanen!”) die daarop volgden.
Schrijnend vond ik dat. Een lief joch dat op jonge leeftijd al 3-0 achter lijkt te staan vanwege zijn afkomst, terwijl hij niet minder Nederlands is dan ik. De PVV-stemmende mevrouw bij Pauw vond het echter zeer overtrokken hoe het kind reageerde. Want ‘natuurlijk’ had Wilders het in de speech over criminele Marokkanen. Als er een pil bestond met een gezonde dosis inlevingsvermogen, dan had ik er met liefde eentje aan haar uitgedeeld.
Een ongewild vooroordeel
Tegelijk sprak ik mezelf streng toe dat ik eigenlijk niet zo met mijn vingertje mag wijzen. Amin deed mij namelijk denken aan een paar jongens die ik vorige week tegenkwam op de Albert Cuypmarkt in Amsterdam. Door deze jongens betrapte ik mezelf erop dat ik – terwijl ik mezelf toch liever zie als iemand met een free mind en nul komma nul sympathie voor de ideeën van Wilders— onbewust besmet ben geraakt met een ongewild vooroordeel.
Bij de Albert Cuypmarkt was ik mijn fietsslot aan het losmaken, toen een jongen van beginnende tienerleeftijd zich in sneltreinvaart langs de horde van krap geparkeerde fietsen probeerde te wurmen. Zoals te verwachten, ging dit mis. De fiets naast mij stootte hij om en het stuur viel in mijn stuur. Lichtelijk geïrriteerd stond ik vervolgens de sturen uit elkaar te wrikken. De jongen had net als zijn vriendjes een getint uiterlijk en het is vrij aannemelijk dat zij het type kids zijn die regelmatig voor kut-Marokkaantjes – of iets in die trant – zijn uitgemaakt. Ik zweeg en concentreerde me op mijn fiets.
De onhandige jongen draaide zich om: „Zal ik je helpen?”
„Ja, dat zou fijn zijn,” antwoordde ik.
Hij greep de fiets naast me en zette deze weer op zijn plek.
„Dankjewel,” zei ik.
Vlak daarna deed zijn vriend ook een poging om tussen de fietsen uit te komen en ook hij liet stuntelig de boel om zich heen omvallen.
„Wat ben je toch een kut-Turk!” sprak een vriend vanaf een afstandje hem toe.
„Ik ben een Nederlander!” riep hij terug.
Daarna keek de kut-Turk (de kut-Nederlander, dus) mij aan: „Hallo, mevrouw!”
„Hallo.”
„U bent heel mooi,” vervolgde hij.
„Wat aardig, dankjewel.”
En weg waren de jochies.
Met een schaapachtig lachje bleef ik achter bij mijn fiets, op een vreemde manier beschaamd omdat ik niet per se had verwacht dat de jochies me zouden helpen. Dat het voor mij misschien meer in de lijn der verwachtingen had gelegen dat de jongens kreten als: “pssst, sletje!” zouden uitslaan. Wellicht door eerdere ervaringen, maar ook door de rotte appels die je wordt voorgeschoteld in de media. Een eenzijdig beeld. Deze licht baldadige, energieke jongens zullen zich daardoor, net zoals Amin, altijd met 3-0 achterstand moet bewijzen. En zelfs dan is het nog niet genoeg voor sommige mensen. Want je bent nu eenmaal niet de kaaskop zoals we die al kenden.
Onbekend maakt onbemind
De functie van rolmodellen moet niet worden onderschat. Ex-GroenLinks politicus Tofik Dibi gaf eerder in DWDD aan dat hij het lastig vond dat er nooit relevante rolmodellen waren voor hem als Marokkaanse Nederlander en als homoseksueel. Hij zag zichzelf nooit terug op tv. Dat is eigenlijk niet anders dan dat wij dames graag wat meer topvrouwen en andere coole chicks hun zegje zien doen op tv. Bewust of onbewust is het prettig om naar mensen te kijken waarin je jezelf herkent en waaraan je je kunt optrekken.
Maar het werkt ook de andere kant op. Onbekend maakt onbemind. Televisie is een doorgeefluik; mensen waar je normaal niet gauw mee in aanraking komt, belanden door dit medium zomaar in je huiskamer. In het gesprek bij Pauw valt op dat de PVV-stemmers het eens zijn met de minder Marokkanen-uitspraak van Wilders. Maar zodra keurige, sympathieke Nederlanders met Marokkaanse roots (zoals Mohammed) voor hun neus verschijnen, zeggen ze: kom op, natúúrlijk gaat dit niet over jou!
Alleen daarom al zou het goed zijn als we op tv vaker kennis maken met mensen als Amin en papa Mohammed. Zij kunnen diepgewortelde vooroordelen wegnemen en misschien wel fungeren als rolmodel. Plaatsnemen in een discussie over racisme is slechts een eerste stap. Laten we ons best doen om voor de hand liggende keuzes voor mannelijke gasten in pak wat vaker te laten varen. Hopelijk gaan meer mensen dan inzien dat jonge kaas ook gewoon kaas is. En misschien smaakt het wel naar meer.
