Schrijver Jan van Mersbergen schreef in een opiniestuk dat hij het zo vreemd vindt dat vrouwelijke schrijvers altijd gekke personages opvoeren in hun boeken. Alsof dat nodig is. En waarom ze niet gewoon kunnen schrijven over vrouwen zoals Jans moeder, die volkomen normaal is. Vrouwen die gewoon de afwas doen. Van Mersbergen vraagt zich af of dat iets typisch vrouwelijks is, schrijven over gekte.
Op z’n minst autistisch
Meteen moest ik denken aan een gesprek dat ik laatst had over het oeuvre van Arnon Grunberg. Ik vroeg me af waarom ik al zijn romans zo op elkaar vind lijken. Al snel kwamen mijn gesprekspartner en ik tot de conclusie dat dat is omdat elk hoofdpersonage min of meer dezelfde geestelijke beperkingen heeft. Licht autistisch, zou ik ze willen noemen. Op z’n minst. Grunberg is niet in staat om te schrijven over “normale” personages. Maakt hem dat een minder goede schrijver? Nee, hoogstens een iets minder veelzijdige. Maakt hem dat minder mannelijk? Dat lijkt me al helemaal niet.
Mijn favoriete schrijver, Bordewijk, voert steevast personages op die een blinde vlek hebben. Soms is dat een blinde vlek voor de behoeftes en emoties van anderen, soms zijn ze blind voor zichzelf. Katadreuffe, uit Karakter, is in staat een volledig celibatair leven te leiden, omdat hij bezeten is van wraak op zijn vader. Anderen zien hem als ambitieus én licht gestoord.
Typisch mannelijke gekte
De bewering dat vrouwen meer gekke personages schrijven lijkt me onzin: ook mannen hebben daar een handje van. Ik vraag me wel af wat Van Mersbergen nou precies verstaat onder “gek”. Het lijkt erop dat hij dat woord associeert met het aloude 19e-eeuwse cliché van de hysterische vrouw: een zenuwachtig, psychotisch type dat elk moment kan ontploffen. Is dat typisch vrouwelijk? Als dat het geval is, dan lijkt me dat ik hier wel iets kan zeggen over typisch mannelijke gekte: de autistische, starre types, blind voor zichzelf en de wereld om zich heen. Mannelijke auteurs hebben er hele oeuvres mee volgeschreven. Of telt dat niet?
Gek genoeg is bovenstaande nog niet eens hetgeen me het meest tegenstaat aan het stuk van Van Mersbergen. Nee, dat is zijn opening. “Het grootste probleem van vrouwen die romans schrijven is…” luidt die. Het grootste probleem? Hij lijkt hier te impliceren dat vrouwelijke auteurs een hele waslijst aan tekortkomingen hebben, waarvan ‘gekke personages’ er slechts eentje is. Ik ben heel benieuwd naar alle andere bevindingen van Van Mersbergen. Kan ik ze in mijn volgende columns lekker weerleggen.
Update 31/3: volgens Tzum was de blog van Jan van Mersbergen een vroege 1 april-grap.
