Op jonge zangeressen is veel kritiek. Op jonge ex-Disney sterren is nog véél meer kritiek. Vrouwen als Miley Cyrus, Selena Gomez en Ariana Grande mogen van (de ouders van) Disney-kanaal-kijkers de all American sweetheart uithangen, als ze maar niet opgroeien. Jeff Garlin, de acteur die de oom speelde van Selena Gomez in Disney-serie Wizards of Waverly Place, legt uit:
“I worked with her for three years, and I love her. She is, at least in terms of what I saw, a great kid. But then I see her sexualised. I know she was in Spring Breakers and all that. By the way, I saw Spring Breakers, and I’m by myself in the theatre, and I couldn’t have felt dirtier.”
Het is de klassieke ‘I’m not a girl, not yet a woman’-omschakeling. Spelen ze nog in de Disney-serie, dan maken de jonge vrouwen er een album naast met tienermuziek. Is het contract afgelopen? Dan meten ze zich binnen korte tijd een nieuw imago aan, gepresenteerd in een sexy videoclip. Ariana Grande maakte eerder toespelingen op haar seksualiteit, maar die kwamen in de vorm van een video met een gek science-fictionverhaal, of met een hele horde sixties achtergronddansers. In 2014 was er haar seksnummer Love Me Harder met The Weeknd, waarin ze vrij passief over de grond kronkelt. Maar bij een nieuw album hoort een nieuwe ‘coming out’ als vrouw: de video Dangerous Woman.
Wordt Ariana Grande op deze manier, zoals Jeff Garlin zegt, geseksualiseerd? Is het het bekende ‘sexy teenager’-beeld dat popsterren als Britney Spears tien jaar geleden ook al lieten zien? En waarom vinden zoveel mensen dat een probleem?
Dangerous Woman
De hele clip is opgenomen met een sterke male gaze. We zien Ariana steevast in lingerie, in een blauw dan wel roze licht, met clichéposes zoals een vinger bij haar mond, en achterover leunend op een bank om alles goed te laten zien. Ook zijn er veel shots waar alleen gefocust wordt op de lingerie – het is bijna een commercial voor een ondergoedmerk – en op haar billen of borsten. Ariana heeft veel make-up op, een petite figuur en grote, bruine ogen. Zij zingt:
“Don’t need permission
Made my decision to test my limits
‘Cause it’s my business”
Alles in dit nummer gaat over het gevoel dat een man bij haar oproept, maar: het blijft háár gevoel:
“Somethin’ ’bout you makes me feel like a dangerous woman
Somethin’ ’bout, somethin’ ’bout, somethin’ ’bout you
Makes me wanna do things that I shouldn’t”
Ze heeft ook geleerd dat die gevoelens eigenlijk niet mogen:
“All girls wanna be like that
Bad girls underneath, like that”
Ariana wil een vrouw zijn die ze volgens de buitenwereld eigenlijk niet mag zijn: ‘dangerous’ en ‘bad’. Waar die woorden in een andere context met geweld of andere gevaarlijke territoria te maken zouden hebben, gaat het hier om seksualiteit. De video verbeeldt de dubbele standaard die vrouwen wordt opgelegd: enerzijds dicteert onze maatschappij dat kanten lingerie en borsten- en billenshots sexy zijn, maar ook weer niet te veel, want dan word je als ‘bad’ gebrandmerkt. Zeker als je tweeëntwintig bent.
Lolita-trope
De Lolita-trope spreekt ontzettend aan. Het speelt in op alle clichéfacetten van de hulpeloze vrouw, die gered moet worden door een man die haar komt beschermen. Die mix van onschuld en seks is zo ongeveer het meest gebruikte en geliefde typetje in de wereld van populaire film en fictie: zij is uitdagend en speels, maar ook nog maagdelijk (‘onbezoedeld’) en niet te dominant. De ultieme speelpop. Het gevaar hiervan is dat mensen een eigengevormd beeld projecteren op een jonge vrouw en zij zo eigenlijk gevangen wordt in verwachtingen van het ‘publiek’.
Er komt vooral veel kritiek op vrouwen als Ariana Grande en Selena Gomez omdat – wait for it – ze er ‘te jong uitzien’ om zich sexy te gedragen in hun videoclips. Jeff Garlin: “The thing is, when I see Selena sexualised, I look at her and I look at Ariana Grande, both beautiful girls. Really beautiful girls. But they have baby fat. They look like kids.”
Vrouwen van begin twintig hebben ook een seksuele kant, ja. Zelfs met babyvet op de wangen. Hoe Ariana dit uit in haar video, mag zij weten. Het is een vicieuze cirkel: vrouwen wordt aangeleerd dat lingerie sexy is. Koop je vervolgens lingerie, dan is dit waarschijnlijk omdat je daar een associatie van ‘sexy’ of ‘mooi’ bij hebt. De vraag of iemand geseksualiseerd wordt, of dat ze zich oprecht een seksueel wezen voelt, is vrijwel onmogelijk te beantwoorden. Net zoals de mate van druk die de muziekindustrie op haar uitoefent. Speelt zij in op een commercie die gefocust is op seks? Waarschijnlijk.
Als jonge vrouw is je seksualiteit uiten belangrijk. Ariana Grande mag dan grote bruine ogen en een slank figuur hebben, dat heeft ze over veertig jaar waarschijnlijk nog. Het noemen van kenmerkend ‘jonge’ uiterlijkheden die in tegenspraak zouden zijn met seksualiteit is naar mijn mening erg irrelevant. Seksualiteit heeft, boven de legale grens van achttien, geen leeftijd. Jeff Garlin wel, hij is drieënvijftig. Dat hij zich ‘vies’ voelt bij het zien van een film over de seksualiteit van tieners, is niet de fout van de acteurs.
Tegen een ‘fan’ die reageerde op Dangerous Woman met het commentaar dat Ariana eruitziet als een hoer, zei ze: “When will people stop being offended by women showing skin/expressing sexuality? The double standard is so boring and exhausting. With all due respect, I think it’s time you get your head out of your ass. Women can love their bodies too.”
Schadelijk beeld
Roepen dat jonge vrouwen van alles niet mogen doen is populair. Het beeld dat Ariana Grande schept in Dangerous Woman is verleidelijk op een clichématige manier, maar omdat er geen man in de directe omgeving is (zoals in Work van Rihanna) voelt het alsof ze de controle in eigen handen heeft. Natuurlijk: de verleiding is bedoeld voor mannelijke ogen, maar het voelt alsof Ariana bewust kiest voor deze vorm van seksualiteit. Zij is in haar element.
Zijn video’s als deze problematisch? Er zijn altijd meisjes en jongens die beïnvloedbaarder zijn dan anderen. Ik was zelf dertien toen Britney Spears haar I’m a Slave 4U-video uitbracht, en ik heb niet het gevoel alsof dat schade heeft toegebracht aan mijn vrouwelijke seksualiteit. Ook heb ik nooit in kruisloze spijkerbroeken op feestjes gestaan.
Bovendien is Ariana Grande een goed rolmodel op allerlei andere vlakken. Ze is actief feminist, schreef mee aan SNL’s parodie This Is Not A Feminist Song, tweet vaak over de bullshit van genderstereotype producten, is niet bang om tegen seksistische ‘fans’ in te gaan , schrijft open brieven over feminisme waarin ze Gloria Steinem quote, is geweldig in het nadoen van stemmen van andere artiesten, en nam voor de leuk haar hele nummer Dangerous Woman ook nog eens a capella op (inclusief gitaarsolo) in latex konijnenpak:
Ariana liet bovendien op Instagram weten dat de gekozen albumtitel, Dangerous Woman, refereert aan de Egyptische feminist en schrijver Nawal El Saadawi: “They said, ‘You are a savage and dangerous woman.’ I am speaking the truth. And the truth is savage and dangerous.” Deze quote komt uit El Saadawi’s boek Woman At Point Zero, over een vrouwelijke protagonist die een lijdensweg ondergaat (uithuwelijking, genitale mutilatie, gedwongen prostitutie) en uiteindelijk haar ontvoerder vermoordt.
Ja, misschien buit Ariana haar seksualiteit uit voor commerciële doeleinden. Maar ze lijkt slim en geïnformeerd genoeg om de controle over haarzelf en haar image volledig in de hand te hebben.
