WORLD+CULT

Instant Classic: alcoholistische anti-heldinnen

(Fredric Gable)

Liselore van der Zweth leest feministische klassiekers, zodat jij dat niet meer hoeft te doen – maar het straks wel wilt. Vandaag onderzoekt ze alcoholistische anti-heldinnen.

Hoe heten ze?

The girl on the train door Paula Hawkins en Try not to breathe door Holly Seddon

Waar en wanneer?

UK, 2015

Waar kan je de schrijfsters van kennen?

Paula Hawkins en Holly Seddon braken in hetzelfde jaar door met hun thrillerdebuut. Van de twee was Paula Hawkins het succesvolst: The girl on the train werd zelfs vergeleken met Gillian Flynn’s hit Gone girl. Het boek werd een megabestseller en er komt een verfilming, met Emily Blunt (!) in de hoofdrol. Maar ook Try not to breathe werd wereldwijd vertaald en een succes.

Waar gaan ze over?

De hoofdpersoon van The girl on the train is Rachel. Door haar alcoholisme en persoonlijke problemen is ze onlangs haar baan verloren, maar om dat voor haar huisgenote verborgen te houden neemt ze toch elke dag de trein op en neer naar Londen. Op dat traject komt ze altijd langs een straat die ze in de gaten houdt – niet voor niets de straat waar ze ooit zelf woonde en waar haar ex-man nu nog steeds woont, met zijn nieuwe vrouw en kind. Twee huizen verder woont echter een echtpaar dat voor Rachel de belichaming is van een perfect leven en waar ze al haar fantasieën aan ophangt. Op een dag blijkt de vrouw echter verdwenen te zijn en Rachel kan het niet laten om uit te vinden wat er met haar gebeurd is. Zo raakt ze echter verward in een web van leugens – en blijkt de waarheid dichter bij huis te liggen dan ze had kunnen vermoeden.

De hoofdpersoon van Try not to breathe is Alex – freelance journaliste en fulltime alcoholiste. Als ze voor een interview in het ziekenhuis is, komt ze daar een comapatiënt tegen die ze kent. Het is Amy, een meisje uit het dorp waar Alex is opgegroeid. Amy werd bruut aangevallen en voor dood achtergelaten toen ze 15 was. Alex identificeert zich met Amy en gaat op onderzoek uit om erachter te komen wat er nu werkelijk is voorgevallen, al die jaren geleden.

Waarom moet je deze boeken toch echt lezen?

Beide boeken zijn pageturners, maar die zijn er wel meer. Fascinerender is niet alleen dat deze boeken een heldere inkijk bieden in het leven van een alcoholist, maar dat alcoholisme zelfs een belangrijk onderdeel van de plot vormt. In beide gevallen staat de zoektocht naar het eigen verleden centraal – met de mogelijkheid van redemption aan het einde.

Wat moet je weten als je deze boeken toch niet wilt lezen?

In mijn zoektocht naar anti-heldinnen blijken deze niet alleen voornamelijk voor te komen binnen het detective-genre, maar blijkt in vrijwel alle gevallen alcoholisme een rol te spelen. Waar dat bij Sharp Objects en Generation Loss wel een rol speelt, maar niet per se een centrale, staat alcoholisme bij zowel The girl on the train als Try not to breathe echter prominent in de voorgrond. Hoe ermee omgegaan wordt, reflecteert echter wel op de manier waarop deze anti-heldinnen worden geportretteerd. Omdat beide boeken vanuit meerdere perspectieven worden verteld, heeft de lezer niet alleen een inkijk in hoe Rachel en Alex functioneren, maar ook hoe ze door de buitenwereld worden gezien. De twee vrouwen hebben veel met elkaar gemeen: ze hadden allebei ooit een gelukkig huwelijk, een successvolle baan (Rachel als PR-consultant, Alex als columniste voor The Times), kortom: het perfecte plaatje. In beide gevallen zijn ze door een miskraam/onvruchtbaarheid aan de drank gegaan, wat ze hun huwelijk en hun carrière kostte. Dat kunnen ze allebei nog niet aanvaarden: beide vrouwen hebben een problematische/afhankelijke relatie met hun ex. Tot zoverre de overeenkomsten. We zien echter dat Rachel door buitenstaanders telkens als ‘pathetisch’, ‘zielig’, een slachtoffer en een trainwreck wordt gezien, terwijl dat bij Alex niet het geval is.
Hoe dat komt? Allereerst – hoe kan het ook anders? – door uiterlijk. Keer op keer wordt benadrukt dat Rachel dik is geworden door haar drankgebruik en dat ze haar voorkomen verwaarloost. Alex, echter, is nog steeds slank en mooi. Lelijk zijn is sowieso een doodzonde voor vrouwen, ook in de literatuur, zoals Rachel zelf al zegt:

“Let’s be honest: women are still only really valued for two things—their looks and their role as mothers.”

Rachel heeft beide aspecten verloren en dus kus kan ze dan als personage kennelijk alleen een slachtoffer zijn – een punt dat benadrukt wordt door haar ook letterlijk het slachtoffer te maken van het plot.
Er speelt echter nog een factor mee en dat is controle. Hoewel Alex er eigenlijk erger aan toe is dan Rachel – zij richt haar hele dag vanaf het middaguur in op drinken en haar dokter waarschuwt haar dat ze ten dode is opgeschreven als ze zo doorgaat – is ze een control freak. Voordat ze begint met drinken, trekt ze de stekkers van haar laptop en telefoon eruit om te zorgen dat er in beschonken staat geen gênante gesprekken met haar ex of peperdure online shopping sprees gaan plaatsvinden. Hoe erg haar kater ook is, ze rukt zichzelf elke dag vroeg uit haar bed om te gaan hardlopen, en daarna zorgt ze er met make-up voor dat ze er weer goed uitziet (‘painting a healthy face on’). De enige keer dat ze haar eigen regels breekt en buitenshuis gaat borrelen, volgt er meteen een nare one night stand.
Rachel daarentegen wordt geheel geregeerd door haar emoties:

“I have lost control over everything, even the places in my head.”

Ze heeft letterlijk nergens controle over – ze valt dronken neer op straat, heeft black-outs, er ligt nog kots in de gang als haar huisgenoot thuiskomt. Ze is niet in staat om los te komen van haar ex en haar herinneringen aan hun leven samen – diens nieuwe vrouw voelt zich zelfs bedreigd, een dreiging die serieus genomen wordt door de politie. Rachel is de manifestatie van alles wat in onze maatschappij onacceptabel is in een vrouw: overemotioneel, zonder remmingen of zelfcontrole. En als dat ook nog gereflecteerd wordt in haar uiterlijk, kan het niet anders of ze wordt afgeschilderd als enerzijds pathetisch en anderzijds bedreigend.

Kant-en-klare quote voor op feestjes:

“The holes in your life are permanent. You have to grow around them, like tree roots around concrete; you mould yourself through the gaps.” (Rachel in The girl on the train)

1 Comment

1 Comment

  1. Pingback: Instant Classic: Pussy Album – Vileine.com

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

VERS

We do not believe in the world empowering women.

We believe in women empowering the world!

Journalist, activist, game-changing artist, mind-body scientist, international solidarist?

Join the tribe

Copyright © 2020 Vileine

To Top