Ik voel me een gamer. Ik speel al sinds 1983 computerspelletjes. Toen op de ZX Spectrum, later op een 386, een 486, een Pentium, toen de SEGA, de XBOX, de XBOX 360 en daarna op mijn telefoon. Digitaal racen, vliegen en buitenaardse wezens afknallen is echt wel mijn ding. Als ik mezelf de ruimte ervoor geef, zie je me twee weken later met rode ogen, een bleke huid en met koppijn weer tevoorschijn komen uit de kelder van mijn huis. Om een succesvol lid van de samenleving te blijven, staat mijn XBOX 360 in de kelder, koop ik geen nieuwe console meer, maar lees en kijk ik wel alles over nieuwe games voor de consoles van nu om me nog maar een beetje verbonden te voelen.
Toen ik opgroeide, was ik vooral geïnteresseerd in vliegsimulators en racespelletjes, maar in mijn tienertijd ontdekte ik dat ik kon excelleren in zogenaamde First Person Shooters. Deze games gooien je in een wereld die je door de ogen van de hoofdrolspeler ziet en waarbij het grote deel van je game-ervaring bestaat uit schieten en beschoten worden.
Langzaam maar zeker kwamen er steeds meer en meer games die als realiteit wilden doorgaan. De grafische kracht van de consoles werd beter en daardoor kon de wereld waarin je speelde steeds realistischer worden weergegeven. Ook merkte de game-industrie dat de jongetjes en meisjes die in de jaren ’80 en ’90 spelletjes speelden nu als volwassenen nog steeds achter de knoppen zaten. Games werden interactieve films met een spannende verhaallijn waarbij het ene level aan het andere werd geknoopt. Die films werden steeds langer en gedetailleerder en om de een of andere reden moest er steeds meer en meer geweld tegen vrouwen getoond worden. Toen ik voor het eerst werd geconfronteerd met een halve verkrachtingsscène in een game — iets middeleeuws met zwaarden en monsters — moest ik toch echt even slikken. Die had ik niet aan zien komen. Natuurlijk was het me niet ontgaan dat vrouwen in games altijd werden afgeschilderd als degenen die gered moesten worden — zoals in Super Mario bijvoorbeeld —, of als rondborstige achtergrondplaatjes, maar dit was nieuw.
Verkrachting als motivatie
Game-ontwikkelaars kregen sinds het begin van de 21e eeuw steeds meer de neiging om het bloed van het scherm te laten spuiten en daarbij hadden ze bedacht dat hun doelgroep — blijkbaar mannen en jongetjes — een goede motivatie nodig had om in de verhaallijn te komen. En wat is nou een betere motivatie om op een moordtoer te gaan dan als je voor je ogen je vrouw of dochter verkracht en afgeslacht ziet worden? Dan kan je de rest van het verhaal laten draaien om een boze man die terecht iedereen die hij tegenkomt, neerknalt om vervolgens ergens met een halfnaakte vrouw aan te pappen en met haar naar bed te gaan. Zijn gevoel heeft die immers toch al verloren. Hij huilt nog net niet als hij klaar komt, maar de speler heeft weer even tieten gezien.
Een andere verandering in de games is dat de werelden waarin men speelt steeds groter en groter worden en veel interactiever zijn. Daar waar je vroeger door een doolhof werd geramd, heb je tegenwoordig vaak de keuze om overal en nergens naar toe te gaan en met alles en iedereen contact te hebben. Dat is leuk als je overal magische beestjes tegenkomt, maar in veel spelletjes heb je de ruimte om allerlei voorbijgangers af te slachten, te intimideren of aan het werk te zetten.
Spellen als Grand Theft Auto worden gepromoot met het idee dat jij de baas bent in het spel. Maar daarmee wordt wel de deur opengezet voor mannen om digitaal zoveel mogelijk prostituees te vermoorden of hen te dwingen geld voor je te verdienen. Zeker aangezien de enige vrouwen die je tegenkomt in het spel hetzij prostituees zijn of schreeuwende, ouwe, dronken harpijen. De bitchslap als een nieuw wapen in het arsenaal van een gamer.
Vrouwen worden uit elkaar gescheurd, onthoofd en gevierendeeld
Dat vrouwen neergezet worden als domme popjes, als achtergrondmateriaal of als plotline aanjagers is al ongelooflijk storend, maar dat zij systematisch worden verkracht, vermoord, uit elkaar gescheurd, onthoofd, doorzeefd en gevierendeeld, is heel erg fout. Vooral de meer horrorachtige spellen gaan de grenzen ver voorbij. En ja, ook mannen worden op gruwelijke wijze vermoord, maar bij vrouwen komt altijd een factor van dominantie om de hoek kijken. De slechterik weet altijd zijn handen om de keel van een vrouw te krijgen, terwijl zij op de grond ligt. Of hij zegt gore dingen in haar gezicht voordat hij haar vermoordt, waarna hij een deel van haar kleding afscheurt, zodat je nog wat naakt kan zien. Die combinatie van naakt, seksualiteit en moord vond ik altijd al naar en ik kon begrijpen dat veel van mijn vrienden, die niet een harde kregen van dode vrouwen, niet zo’n behoefte hadden om dit soort spellen te spelen. Er zijn ontzettend veel gamers die ook graag horror-spellen zouden willen spelen, of zich zouden willen verdiepen in de “Head-Shot God Mode!!!” van de First Person Shooters, zonder zich zorgen te moeten maken over de nare cut-scenes.
Maar blijkbaar is er een grote markt voor geweld tegen vrouwen in games. En dat is verontrustend. Zeker als dan ook nog eens blijkt dat je als vrouw maar beter geen mening kan hebben over geweld in games. Mensen die een beetje de zogenaamde Gamergate controverse hebben gevolgd, weten waar ik het over heb. Nadat een aantal vrouwen online kritiek hadden geuit op seksisme en geweld tegen vrouwen in games, besloot de online gaming gemeenschap dat vrouwen maar beter hun mond moesten houden. Met doods- en verkrachtingsbedreigingen legden zij een spreekverbod op voor vrouwen — en een aantal mannen — die vroegen om een verandering in de gamerwereld. Met de hashtag #GamerGate riepen vrouwenhaters elkaar op om gezamenlijk te reageren op tweets of YouTube filmpjes en dat allemaal met een virulente misogynie die meer blootlegt over de psychologie van de gamergate-mannen dan dat duizend sessies op de bank bij Freud dat voor elkaar zouden kunnen krijgen.
En terwijl Gamergate zich vooral in de VS afspeelt, is de rest van de wereld ook niet vrij van gamer-haat. Deze week werd in Korea Kim Jayeon ontslagen bij een game-ontwikkelaar nadat “fans” boos waren geworden over een T-shirt dat zij had gedragen. Daarop stond: “Girls do not need a prince”. Opzichzelfstaand is dit al een statement tegen het zogenaamde “Damsel in distress”-syndroom waar games last van hebben, maar dit shirt werd vooral gelinked aan de actiegroep Megalia. Deze groep protesteert tegen het alom aanwezige seksisme in de Koreaanse samenleving en veroorzaakt nogal wat controverse in dit ietwat conservatieve land. Hun logo — een hand waarop de duim en de wijsvinger dicht bij elkaar gehouden worden als internationaal teken voor kleine piemel — is voor veel Koreanen meer dan aanstootgevend en levert Megalia veel kritiek op.
In Korea gingen de mannelijke gamers massaal de digitale straten op en gooiden hun vuilnis naar de de bazen van Jayeon met als gevolg dat zij door hun knieën gingen en haar op staande voet ontsloegen. De macht van de misogyne nerd is dus niet te onderschatten. Gelukkig liep het in de VS net iets anders af. Dankzij de gore hoop aan bedreigingen aan het adres van de critici van de game-industrie hebben game-ontwikkelaars besloten om hard te gaan investeren in diversiteit in games. Enkele bedrijven hebben afgesproken om samen te gaan werken aan game-werelden waarin vrouwen en minderheden niet meer gestereotypeerd worden afgebeeld en waarin geweld tegen vrouwen niet als drijfveer voor de hoofdrolspeler wordt neergezet. Gelukkig maar, want ik vind niets zo leuk als samen met mijn vriendin in co-op game-modus in Diablo III massaal demonen en zombies in stukjes te hakken. Zeker ook omdat zij tien keer beter is dan ik en ik nooit in mijn eentje het spel zou kunnen uitspelen. Toch maar weer even naar de kelder toe.
Hier is een filmpje dat het geweld tegen vrouwen in videogames toont en dat gemaakt is door een studente die op dit gebied afstudeerde. Waarschuwing: niet geschikt voor de sensitieven onder ons.
