Hoe heet het?
We Moeten Allemaal Feminist Zijn door Chimamanda Ngozi Adichie
Waar en wanneer?
Dit is de Nederlandse vertaling van Chimamanda Ngozi Adichie’s pamflet We Should All Be Feminists, dat is gebaseerd op een wereldberoemde TEDxTalk (3.243.721 keer bekeken en de teller loopt nog door) uit 2013.
Waar gaat het over?
In een kleine 6000 woorden neemt Chimamanda Ngozi Adichie ons mee langs voorbeelden van alledaagse sekse-ongelijkheid uit haar eigen leven. Hoe ze als schoolmeisje haar ambitieuze strijd om klassenassistent te worden verliest van een bleue klasgenoot, puur omdat hij een jongen is. Hoe ze op haar veertiende kibbelt met haar beste vriend, die zegt dat ze een feminist is op de toon van “Jij bent een terrorist.” Dat ze na het verschijnen van haar eerste boek het advies krijgt om zichzelf nooit feminist te noemen, omdat feministen vrouwen zijn die ongelukkig zijn omdat ze geen man kunnen krijgen. Dat een bevriende academica haar waarschuwt dat feminisme on-Afrikaans is.
Adichie kijkt ook naar de levens van anderen in haar geboorteland Nigeria. Hoe een vrouw die een hotel binnenloopt automatisch voor prostituee wordt aangezien. Hoe obers er in restaurants automatisch van uitgaan dat de man betaalt. Maar voordat je denkt dat dit een Afrikaans verhaal is, verschuift ze het perspectief naar Amerika, waar een vrouwelijke baas ‘agressief en moeilijk’ wordt genoemd als ze net zo strikt is als haar mannelijke voorganger. Vervolgens roept ze ons, de lezers, op om ons bij de opvoeding van kinderen te richten op wat ze kunnen en te bieden hebben in plaats van gender. Want volgens Adichie zijn mannen en vrouwen allebei slachtoffer van ingesleten denkbeelden. Waarom zou een man anders een watje zijn als hij een sterke vrouw naast zich duldt?
Waarom moet je dit boek toch echt lezen?
Je moet het boek lezen omdat Chimamanda Ngozi Adichie dat verdient. Want anders is het gevaar groot dat We Moeten Allemaal Feminist Zijn zo’n type instant classic wordt waar iedereen het over heeft, maar die niemand echt gelezen heeft. Al doe je het maar om de samples van de TEDxTalk die Beyoncé gebruikte in haar song Flawless in hun context te kunnen plaatsen.
En als alle scholieren in Zweden het verplicht moeten lezen, dan kun jij dat ook doen, toch?
Je moet het boekje ook lezen om te begrijpen wat feminisme is, en bewuste en onbewuste symptomen te herkennen van seksistische aannames die ervoor zorgen dat de status quo gehandhaafd blijft. Mocht je zelf het idee hebben dat je het feminisme voor beginners ontstegen bent, dan kan je het boekje met Sinterklaas of Kerst aan je altijd-leuke broertje/kamergenoot/collega geven die graag het type grappen maakt in de trant van “Ik hoef geen werkster, daar heb ik mijn vriendin voor.”
En dat is misschien ook de beperking van dit boek. Adichie neemt de lezer mee langs de meest klassieke vorm van feminisme: de vrouw versus de man, en de stereotype denkbeelden over ieders rol. De intersectionele 4.0-benadering van fluïde identiteiten en sociale factoren laat ze voor een groot deel buiten beschouwing. Daarvoor moet je haar romans lezen (tip: vraag die voor jezelf met Sinterklaas of Kerst. Je krijgt er geen spijt van). Tegelijkertijd is het mogelijk om de mechanismen die Adichie beschrijft, toe te passen op racisme en witte fragiliteit. Male privilege en white privilege blijken veel overeenkomsten te vertonen als je overal waar ‘vrouwen’ staat ‘migranten’ invult. Een vriend van de auteur zei laatst bijvoorbeeld: “Ik begrijp niet wat je bedoelt met dat het voor vrouwen anders en moeilijker is. Dat was vroeger misschien zo, maar nu niet meer. Alles is prima voor vrouwen.” Waar hebben we die vaker gehoord?
Wat moet je weten als je dit boek toch niet wilt lezen?
Je kunt natuurlijk de TEDxTalk bekijken op YouTube, maar je mist dan wel een aantal cruciale passages, onder andere eentje waarin Adichie uitweidt over boosheid. Ze steekt een hart onder de riem voor iedereen die regelmatig het verwijt “Wat ben je boos,” of nog erger “Wat kijk je boos,” krijgt. Als vrouw word je niet geacht om je boosheid te uiten, omdat dat bedreigend is, schrijft Adichie. Ze krijgt zelf vaak het verwijt dat haar artikelen, maar ook zijzelf, boos zijn. Maar, zo besluit Adichie, we zouden juist allemaal boos moeten zijn, want boosheid heeft al vaak positieve veranderingen teweeggebracht. Waarbij we niet moeten vergeten dat boosheid iets anders is dan lompheid.
Nog zo’n argument dat conversaties doodslaat als een lauw biertje: “Waarom positioneer je jezelf als vrouw? We zijn toch allemaal mens?” Dit is een manier om iemands specifieke ervaringen dood te zwijgen, stelt Adichie: “Natuurlijk ben ik een mens, maar in deze wereld overkomen mij bepaalde dingen omdat ik een vrouw ben. Arme mannen hebben nog altijd het voorrecht man te zijn, ook al hebben ze niet het voorrecht rijk te zijn.”
Kant-en-klare quote voor feestjes en partijen:
We Moeten Allemaal Feminist Zijn biedt instant-munitie tegen iedereen die zegt dat-ie (hij/zij) niets heeft met feminisme. Dan vraag je gewoon: “Geloof je in sociale, politieke en economische gelijkheid van de seksen?” De meeste mensen zullen deze vraag beantwoorden met “Ja, natuurlijk.” Dan ben je volgens de definitie dus een feminist, schrijft Adichie. Vervolgens kop je ‘m in met de persoonlijke opvatting van Adichie: “Míjn definitie van een feminist is een man of een vrouw die zegt: “Ja, gender zoals het vandaag de dag functioneert is een probleem en wij moeten dat oplossen; wij moeten dat corrigeren. Wij állemaal, vrouwen en mannen, moeten dat corrigeren.” Proost.
Je kunt ‘m voor een nog groter effect ook nog even in het Engels uit je hoofd leren: “My own definition of a feminist is a man or a woman who says, yes, there’s a problem with gender as it is today and we must fix it, we must do better. All of us, women and men, must do better.”
Pingback: Repo: feminisme over de grens – Vileine.com