Wie is onze heldin?
Lieutenant Jordan O’Neill, gespeeld door Demi Moore, is stoer, sportief, sexy (denk Lara Croft) en weet precies ze wil. Ze werkt in het begin van de film in het hoofdkwartier van het Amerikaanse leger, waar ze achter spannende schermen zit met een headset.
Haar doel
Jordan wil hogerop komen in het leger, maar het ontbreekt haar aan operationele ervaring in gevechtszones. Dat komt doordat vrouwen sinds 1994 wettelijk uitgesloten worden van gevechtsrollen in het Amerikaanse leger. Toevallig wil senator Lilian DeHaven (Anne Bancroft) de integratie van vrouwen in het leger op haar politieke agenda zetten. Jordan wordt geselecteerd voor een testcase vanwege haar geschiktheid als militair. Verder zijn de belangrijkste criteria dat ze mooi is, want dat is goed voor de cover van een tijdschrift. En dat ze heteroseksueel is, want lange tijd werden homoseksuelen, lesbiennes en biseksuelen niet aangenomen in het leger. In 1994 nam Bill Clinton de Don’t Ask, Don’t Tell-wet aan, maar blijkbaar wil DeHaven koste wat het kost een schandaal vermijden.
Wat voor obstakels moet ze overwinnen?
Het leger wil het Jordan niet makkelijk maken, dus sturen ze haar naar de Navy SEALs. Eén van de zwaarste trainingsprogramma’s, waarbij 60% van de kandidaten afvalt. Dus er zijn nogal wat fysieke obstakels, zoals urenlang in zee staan; tijgeren onder prikkeldraad terwijl er op je geschoten wordt; waterboarding, etc. Maar het grootste obstakel is de dubbele standaard die er heerst. Opdrachten worden voor Jordan makkelijker gemaakt, omdat ze een vrouw is. Dat is een probleem, want daardoor blijven anderen haar zien als een zwak, fragiel vrouwtje. Terwijl het grootste doel van het trainingsprogramma juist eensgezindheid creëren is, waarbij ieder in de groep op elkaar kan vertrouwen en rekenen.
Haar baas
Master Chief John James Urgayle wordt op subtiele wijze gespeeld door Viggo Mortensen. Ja, hij is je standaard legerinstructeur die in een kort broekje op het strand in een megafoon tegen commando’s aan het brullen is, terwijl hij de manschappen het leven zuur maakt met psychologische spelletjes. Maar hij is ook een intellectueel die literatuur leest, opera luistert en D.H. Lawrence citeert. Urgayle ziet het potentieel van Jordan in en snapt als één van de weinigen dat zij niet het probleem is, maar het leger.
Haar man
Jordans echtgenoot Royce (Jason Beghe) is eerst sceptisch over het aanbod van de senator en maakt zich zorgen om Jordans veiligheid als enige vrouw in het trainingsprogramma. Maar als Jordan uit het programma wordt gegooid om duistere redenen, ontrafelt hij wie de dader is.
De rivalen
Dat zijn Cortez (David Vadim) en Slovnik (Jim Caviezel), die zich allebei gedragen als etterbakjes. Slovnik is bijvoorbeeld helemaal ondersteboven van het feit dat Jordan tampons gebruikt. Hoewel Jordan een teamplayer is, laat Cortez haar hand expres los als ze over de muur probeert te klimmen, waardoor ze te laat de eindstreep van een parcours haalt. En dan is er nog een hele rits seksistische opmerkingen.
De beste vriendin
Jordan heeft geen vriendinnen. Ze probeert naarstig one of the guys te zijn. Als ze dan eindelijk de mogelijkheid krijgt om een keertje te chillen op het strand met een paar vrouwen, wordt ze direct gefotografeerd en beschuldigd van onbehoorlijk gedrag (lees: lesbisch zijn) door het leger, waardoor ze direct haar biezen moet pakken.
En wie is de backstabber?
Senator DeHaven blijkt geen feministe te zijn, maar had het punt alleen naar voren gebracht om populariteit te winnen. Doordat Jordan het zo lang volhoudt in het trainingsprogramma, staat haar eigen positie als politicus op de tocht. Jordan confronteert haar en dreigt naar de pers te stappen. Even later staat Jordan weer op de basis.
De befaamde oneliner
Als tijdens een proefmissie de groep van Jordan krijgsgevangen wordt genomen, begint Urgayle een verkrachting te simuleren en Jordan in elkaar te slaan. Hij probeert de groep ervan te overtuigen dat Jordan de zwakke schakel is als vrouw. Maar Jordan bijt kranig van zich af en breekt zelfs Urgayles neus, en zegt dan de befaamde worden: “Suck my dick!”
Powermomenten
Naast een politicus op haar nummer zetten en een groep mannen laten zien dat ze ook een mens is, weet Jordan ook nog de hoofdcommandant te overtuigen de dubbele standaard op te heffen. Als symbool van gelijkheid scheert Jordan direct daarna haar haar af, zodat ze net als de anderen een kaalgeschoren kop heeft. Dat lange haar zat trouwens ook in de weg. Aan het einde van de film wordt Jordan een ware held als ze op een echte missie Urgayle redt en als één van de weinigen slaagt voor het trainingsprogramma.
De moraal van het verhaal
Zeur niet en word een echte vent, maar wel één die er lekker uitziet.
Maar ehm… is deze film eigenlijk feministisch?
Natuurlijk is het goed dat er een film is die laat zien hoe een instituut wordt gedomineerd door witte heteroseksuele cisgender mannen en daar is na meer dan een decennium een beetje verandering in gekomen. Zo is het vanaf 2010 mogelijk om openlijk homoseksueel, lesbisch en biseksueel te zijn in het leger, en sinds dit jaar zijn transgenders ook welkom. Verder heeft Obama in 2013 de uitsluiting van vrouwen in gevechtsrollen in het Amerikaanse leger opgeheven.
Aan de andere kant heb ik het idee dat G.I. Jane vooral gemaakt is voor heteroseksuele mannen. Hoewel het fijn is om eens een carrièrevrouw te zien in een actiefilm in plaats van een romantische komedie, wordt er wel heel veel nadruk gelegd op het feit dat Jordan heteroseksueel en dus beschikbaar is. Daarbij zien we een paar scènes waarin ze crunches en push-ups doet, die als enige doel hebben Jordans afgetrainde lichaam te bewonderen.
Uiteindelijk voelt het feminisme in deze film vooral heel eenzaam. Jordan moet in haar eentje vechten tegen het hele militaire apparaat. De enige andere belangrijke vrouw in deze film steekt een mes in de rug. Het staat in schril contrast met de verbroedering die het leger tussen mannen voorstaat. Slechts eenmaal zegt een mede-officier haar strijd te begrijpen; hij vertelt hoe zijn vader tijdens de Tweede Wereldoorlog werd geweigerd bij de Navy SEALs, omdat zwarte mannen niet zouden kunnen zien in het donker.
