Het wordt weer lente. Of dat causaal iets met het mannelijk hormoon doet, lijkt me sterk. Wel is het nafluitseizoen geopend. Nu de eerstvolgende rokjesdag niet lang op zich zal laten wachten, kopte Het Parool vandaag alvast met een onderzoek over nafluiten/sissen/joelen/hoeren. Hieruit blijkt dat dat dertien procent van de Nederlanders vindt dat vrouwen opmerkingen over zich afroepen als ze ‘sexy kleding’ dragen. Dertien procent in Nederland, dat zijn ruim twee miljoen mensen (meer dan het inwoneraantal van Rotterdam en Amsterdam bij elkaar dus).
Dat blijkt uit een peiling die onderzoeksbureau Ipsos uitvoerde in opdracht van kenniscentrum seksualiteit Rutgers. Het kenniscentrum maakt zich zorgen, en niet onterecht. Het percentage is niet alleen problematisch, de achterliggende logica is dat ook. Laten we daar eens dieper op ingaan. Volgens dit onderzoek vinden namelijk twee miljoen Nederlanders (ook vrouwen) dat vrouwen opmerkingen over zich ‘afroepen’.
Laten we eerlijk zijn: wat we in deze kop terug lezen is een knap staaltje slachtoffer wijzen. De mythe dat vrouwen erom ‘zouden vragen’ is eentje die we sterk terugzien in het verkrachtingsdiscours (‘dan had je maar niet dronken moeten zijn’, ‘dan had je maar niet moeten flirten’, etc.) Wat we hierbij vaak lijken te vergeten is dat verkrachting een zwaar misdrijf is waar maar één persoon schuldig aan is, namelijk de dader. Er bestaat wat dat betreft geen grijs gebied. En hoewel naroepen voor de wet (nog) niet strafbaar is, heeft ook dit fenomeen met (seksuele) begrenzing te maken.Een onbekende op straat naroepen is grensoverschrijdend gedrag. Roep je iemand na, dan respecteer je andermans grenzen niet. Punt. Geen a-lijnrokje of paar hakken verandert daar iets aan.
Geen respect
Problematisch aan de uitkomst van dit onderzoek is ook het woord ‘sexy’. Bij ‘sexy’ denken we al snel aan kort en strak. Maar bij sexy denken we ook onbewust aan vrouwenkleren. Is een t-shirt van de mannenafdeling of een overhemd sexy? Of zijn het gewoon kledingstukken, gekocht om gedragen te worden zonder allerlei bijbedoelingen? Een kledingstuk is niet inherent sexy, maar een culturele norm kan dat het wel maken. Wat gedefinieerd wordt een samenleving als ‘sexy’ is geen objectief, vaststaand gegeven. Wanneer een samenleving een kledingstuk wel als dusdanig ziet, betekent dat dus dat hier ergens een sociaal construct aan ten grondslag ligt. Een sociaal construct dat op een zeker moment is ontstaan, maar dat dus ook weer veranderd kan worden. Want wat is er mis met kledingstukken zien als objecten waarvoor ze bedoeld zijn, namelijk warmte verschaffen en het lichaam beschermen?
Een kledingstuk is niet inherent sexy
Het fenomeen ‘catcalling’ terugbrengen tot een louter gevolg van sexy kleding is dus moreel gevaarlijk. Het tast namelijk de autonomie van een vrouw aan, iets wat recht tegen artikel 11 van de grondwet ingaat. Iedereen is de baas over zijn eigen lichaam, staat er in die wet. Dat houdt ook in dat je dat lichaam dus mag kleden zoals je wil; je lichaam blijft namelijk wat het is: autonoom. Daarbij gaat de framing van ‘sexy’ ook nog eens voorbij aan de werkelijke omvang van het probleem. Catcalling heeft namelijk niets met rokjes te maken maar met structurele misogynie. Aan de basis van nasissen en roepen ligt de overtuiging dat een vrouw op de een of andere manier minderwaardig is, en geen recht heeft op autonomie. Of die misogynie zich nu richt op een rokje of broek, doet er niet toe. Daar was ik me vandaag weer al te bewust van, toen ik gehuld in een lange zwarte winterjas en grijze coltrui nagesist werd op de fiets.
Of het dus zin heeft om die individuele uitingen van misogynie met een staatintimidatieverbod aan te pakken, kun je je afvragen. Beter zou zijn om structureel het systeem te veranderen naar een samenleving waarin grenzen en autonomie van vrouwen gewoon gerespecteerd worden. Dus ook qua kleding.
