Vandaag zijn de verkiezingen en over het algemeen kunnen we kiezen uit kandidaten die overwegend wit, heteroseksueel, hoogopgeleid en man zijn. Hoewel de kandidatenlijsten geen afspiegeling hoeven te zijn van een land – het gaat tenslotte om het representeren van de ideeën – is het een beetje alsof je voor een tribute aan Notorious B.I.G. alleen het Concertgebouworkest kan kiezen.
Als we representatie in historisch perspectief zetten, zijn we een eeuw geleden begonnen met het eerste vrouwelijke kamerlid. Suze Groeneweg kwam voor de SDAP (het latere PvdA) in 1918 in de tweede kamer. Lizzy van Dorp (Liberale Partij) was in 1922 de eerste vrouwelijke fractievoorzitter. In 1989 was Ien Dales de eerste lesbische – niet openlijk of gesloten – minister. Tara Singh Varma kwam voor Groen Links in 1994 als eerste vrouw met een etnische achtergrond in de kamer. Conclusie: deze ontwikkeling gaat veel te langzaam.
Treurige representatie
Hoe treurig het met de representatie is, is goed zichtbaar in onderstaande tabel. We hebben alle kandidatenlijsten vergeleken en geteld tot en met nummer twintig. Alleen DENK heeft 18 kandidaten. Kandidaatlijsten zijn het resultaat van veel overleg. De traditionele partijen, behalve de PVV, hebben vrijwel allemaal een kiescommissie die een voordracht doet aan het partijbestuur of het congres. Wie erop staat en dus ook wie niet, is het resultaat een intern democratisch proces.
Door allerlei kieswijzers kun je veel te weten komen over specifieke onderwerpen. Zo heeft de technische stemwijzer aan de hand van thema’s klimaat, energie, economie, onderzoek, onderwijs, mobiliteit, gezondheidszorg en informatiemaatschappij 40 stellingen laten beantwoorden door vrijwel alle partijen. De dierenkieswijzer adviseert aan de hand van 20 vragen over diervriendelijkheid. Ook is er een politieke sekswijzer! Dit soort kieswijzers zijn vermakelijk en zelfs leerzaam door de specifieke vragen. Zo leerde ik dat de VVD er als enige op tegen is dat vrouwen die vluchten voor huiselijk geweld hun huisdier(en) meenemen naar de vrouwenopvang. Ik betwijfel of dit doorslaggevend is voor een keuze.
Het specialiseren van de politiek in thema’s gaat echter voorbij aan het intersectionele van veel problemen. Een goed voorbeeld is het boerkaverbod, dat naast seksistisch (s), islamofobisch (i) ook kolonialistisch (k) is. Er is bepaald dat een kleine groep vrouwen (s) een religieus kledingvoorschrift (I) niet mag dragen op bepaalde plaatsten, omdat ze dat niet uit vrije wil zou doen (k).
Kieswijzers leren ons ook niets over de kandidaten. Daarvoor kunnen we bij het Montesquieu-instituut terecht voor professionele achtergrond en genoten opleiding en bij gayvote kunnen we vinden welke kandidaten LHBT zijn.
Als je wilt weten wie de kandidaatmens is, kun je bij sommige partijen, zoals Artikel1, GroenLinks, VVD, PvdA en D’66 korte verhalen lezen op de site. Bij ChristenUnie en CDA zijn er ook filmpjes. Hoewel je bij de meeste filmpjes op Tinder naar links zou swipen, geeft het een indruk. Wellicht om meer aandacht op de lijsttrekker te vestigen is bij de PVV, Partij voor de Dieren en DENK geen enkele informatie te vinden over kandidaten. Over sommige kandidaten is via Google en social media zelfs helemaal niets te vinden. Als volksvertegenwoordiger zou dat een diskwalificatie moeten betekenen, toch?
De Feministische Stemwijzer
Met Vileine hebben we de laatste vier weken een Feministische Stemwijzer samengesteld. Omdat Vileine er is voor de kritische, autonoom denkende vrouw (en man, en alles wat daaromheen zit), hebben we gekozen voor het houden van interviews. We hebben de afgelopen weken dan ook de eerste vrouw van vrijwel alle politieke partijen gevraagd deel te nemen aan de kieswijzer. Dat heeft geleid tot geweldige gesprekken. De enige partijen die niet wilden meewerken, waren PVV, CDA, Forum voor democratie, DENK, ChristenUnie en Partij voor de Dieren.
Uit de interviews hebben we per partij de volgende conclusies kunnen trekken: Artikel 1, PvdA en GroenLinks hebben de meest diverse lijst. PvdA en GroenLinks stemden tegen het boerkaverbod en ook Artikel 1 heeft in haar partijprogramma opgenomen dat kledingkeuze vrij is. De VVD is daarentegen voor, alsmede de SP. Een verdere uiteenzetting van de belangrijkste standpunten:
Artikel 1 heeft de meest diverse lijst en is voor een diversiteitsquotum. De partij onderschrijft ook het Feministisch manifest 2017 ter verbetering van de arbeidsmarkt. Voor Artikel 1 is intersectionaliteit vanzelfsprekend. Zij willen het nooit meer hebben over dat vrouwen wel of niet de juiste kwaliteit hebben – want als je echt diversiteit wilt, is het een vraag die je nooit loslaat.
De PvdA vindt dat beide partners na een echtscheiding moeten proberen elkaar financieel los te laten. De partij vindt het tevens tijd voor het afdwingen van een wettelijk quotum van tenminste 30% vrouwen in de bestuurlijke laag van Nederland. Ook willen ze de lestaak van fulltime leerkrachten terugbrengen naar maximaal 20 uur per week.
De SP is voor een vrouwenquotum en een gehandicaptenquotum. De partij is echter niet tegen het boerkaverbod. Ook wil de SP niet met de VVD regeren, omdat het toegankelijker maken van de samenleving, het slechten van de inkomensverschillen en de gezondheidszorg ontdoen van winst maken niet kan met de VVD.
GroenLinks stelt dat vrouwen en mannen over hun eigen kleding gaan en vindt het typisch dat de samenleving gaat bepalen wat mensen moeten dragen. Dat draagt niet bij aan de emancipatie van vrouwen. Ook is de partij voor een wettelijk vrouwenquotum.
D66 zegt dat het goed is dat de mogelijkheid er komt dat een kind meerdere ouders heeft die het gezag kunnen krijgen en het ouderschap kunnen uitoefenen. Zij willen over vier jaar graag dat 30% van de maatschappelijk belangrijke functies worden bekleed door een vrouw.
De Piratenpartij heeft een weinig diverse lijst, heeft over veel van de door ons aan de kaak gestelde maatschappelijke kwesties (nog) geen mening en lijkt op veel punten, zoals partneralimentatie en vrouwenquota, de voorkeur te geven aan zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid. Wel is de partij tegen het boerkaverbod.
De VVD wil minder lange partneralimentatie, vindt het huidige vaderschapsverlof wel genoeg en is tegen vrouwenquota. Hun lijst is naar eigen zeggen niet gebaseerd op diversiteit, maar “op daden en kunde.” Wel wil de partij meer mannen voor de klas.
Stem op een vrouw!
Het geweldige initiatief ‘Stem op een vrouw’ vertelt hoe je kunt stemmen om meer vrouwen in de tweede kamer te krijgen. Voor nu ga stemmen en stem op een vrouw op de lijst die volgens de peilingen geen zetel krijgt. Er is een harder willen nodig.
Na woensdag is er nog het kabinet. Dat in Canada een divers kabinet het land bestuurt, is op mondiale schaal een bijzonderheid. Laat Nederland de volgende zijn.
