Wat in Amerika al een tijdje een ding is, is in Nederland nog niet echt bespreekbaar: micro-agressies. In de Verenigde Staten schommelt de discussie over micro-agressies tussen wat het zijn en of het nou echt ‘offensive’ is, of dat het gewoon een doorgevoerde vorm van politieke correctheid is. Gezien de recente golf van mannelijk commentaar op vrouwen die het patriarchaat en de male gaze bekritiseren, is het tijd om dit fenomeen maar eens te bespreken.
Wat zijn micro-agressies?
Micro-agressies zijn de dingen die niet expliciet zijn, niet kwaad of kwetsend bedoeld, maar die wel zo overkomen. Dat maakt het gelijk lastig een discussie over het verschil tussen micro-agressie en politieke correctheid te beslechten: hoe kun je iemand nu aanvallen op iets dat hij helemaal niet zo bedoeld heeft?
Dat wil niet zeggen dat mensen als Ger Groot en Theodor Holman het ‘niet zo bedoeld hadden’, maar je kunt je wellicht voorstellen dat sommige dingen voor een man anders overkomen dan voor een vrouw. Eén man die eens een eye opener had, was Jeffrey Mishlove, die Gerda Lerner (pionier in Vrouwenstudies) interviewde:
(Geen zin om het hele filmpje te bekijken? Mishloves eye opener zit in de eerste drie minuten.)
Bij andere micro-agressies gaat het over dingen op een nog veel kleinere schaal. Een voorbeeld: je bent single. Dan moet je vaak uitleggen dat je niet zozeer een probleem heb met het feit dat je geen relatie hebt, maar dat je het wel vervelend vindt dat je twee keer zoveel moet betalen voor je vakantie. Of dat je tijdens het kerstdiner altijd tegenover je neefje (de enige andere single in de familie) moet zitten met wie je niets gemeen hebt, behalve dat je tijdens het kerstdiner altijd tegenover elkaar moeten zitten. Of dat je altijd de vraag naar je hoofd geslingerd krijgt: “Hoe kan jij nu nog single zijn?”
Politiek correct zijn
Zelfs al weet je dat al die dingen niet zo bedoeld zijn: het steekt toch. Natuurlijk is het niet de bedoeling dat mensen het nooit meer over je single-zijn mogen hebben – wat dit voorbeeld duidelijk probeert maken, is dat in een heleboel aspecten van het leven het hebben van een partner de standaard is, en dat je daar continu mee geconfronteerd wordt wanner je single bent, alsof je niet volledig ben zonder een man aan je zijde.
Er is een balans tussen jezelf de mond volledig te laten snoeren door iemand die gekwetst is, of gewoon bewust omgaan met wat je zegt. Maar hoe vinden we die balans? Het is immers niet gek om te bedenken dat iemand die niet-wit is het niet leuk vindt om steeds de vraag “Maar waar kom je écht vandaan?” te moeten beantwoorden. Alsof geboren zijn in Amsterdam niet betekent dat je daar vandaan komt. Of een vrouw die een ‘bitch’ genoemd wordt tegenover de man die een ‘krachtig leider’ is. Moet je dan je mond houden? Hoe dan?
Ja, precies. Als je te ver gaat in je aanpassen aan micro-agressies, kun je op een gegeven moment helemaal niets meer zeggen. Dit is precies waar de discussie in de VS over gaat. Micro-agressies bestaan omdat ze voortkomen uit diepgewortelde, foute aannames en patronen in de samenleving: mannen zijn beter dan vrouwen, een vrouw heeft een partner nodig om volledig te zijn, etc. Kortom, je moet dingen kunnen blijven zeggen in je onschuld.
Huilie huilie
Maar maakt dat je een huilebalk als je de bres opgaat doordat je wordt aangepraat dat het single-zijn een probleem is? Dat je het zat bent een bitch genoemd te worden, omdat je een daadkrachtig leider én een vrouw bent? Volgens mij niet. De maatschappij is onderhevig aan veranderingen en het niet bevragen en bediscussiëren van de structuren en aannames die ten grondslag liggen hieraan houdt groei en vooruitgang tegen. Schermen met het feit dat je de mond gesnoerd zou worden (ja, deze shout-out is voor jou, Ger Groot), kan dan ook alleen maar gezegd worden door iemand die het niet tof vindt dat anderen laten weten dat ze aanstoot nemen aan iets dat hij gezegd heeft. In de discussie over ‘mansplaining’ bijvoorbeeld, is het meer Groot zelf die ergens aanstoot aan neemt dan de vrouwen. Door ‘mansplaining’ uit te leggen als een tactiek van vrouwen om mannen monddood te maken, probeert hij effectief vrouwen monddood te maken. Zo stopt de discussie namelijk, en kan Groot gezellig met zijn aannames in zijn ‘safe space’ huilie huilie doen over de vrouwen die zich door hem de weg niet laten wijzen.
Pas als je de discussie voert, kun je tot inzichten komen. Commentaar op je eigen overtuigingen zorgt ervoor dat je er met extreme scherpte naar kunt kijken, en ze waar nodig kunt hervormen. Houd dus nooit je mond, maar laat ook de ander haar zegje doen zonder direct in de verdediging te schieten. We hebben allemaal onbewuste aannames en doen soms dingen bij een ander die je zelf zo irritant vindt. Die onbewuste aannames kun je juist goed bevragen door geconfronteerd te worden met de reactie van een ander daarop. Het echte gevaar rust niet in de mensen die last hebben van micro-agressies, het rust in hen die denken dat de oplossing is om die mensen dan de mond te snoeren. De oplossing ligt er niet in de ander te vragen haar kop te houden, en ook niet in jezelf censureren. Het ligt hem in de discussie die eruit voortvloeit en de manier waarop je die discussie voert. Met een beetje mazzel groei je dan een beetje naar elkaar toe en voor je het weet, leer je iets van elkaar. Het zou zomaar kunnen.
Pingback: The Female Gaze: racisme is horror in Get Out – Vileine.com