Riverdale, waarvan het eerste seizoen net ten einde is, combineert drie dingen die elk op zich niet zo snel als feministisch beschreven zouden worden. Zelf doet het erg zijn best. Maar zijn de goede bedoelingen genoeg?
Archie meets Twin Peaks
De pitch voor Riverdale was: Archie meets Twin Peaks. Archie is in Nederland niet zo verschrikkelijk bekend: hij is de hoofdpersoon van een strip die al sinds de jaren veertig in de VS met regelmaat verschijnt. Het was tot voor kort een eenvoudige, zelfs clichématige strip, waarin de roodharige Archie al tientallen jaren niet kan kiezen tussen de brave blonde Betty en de speelsere brunette Veronica.
Die eigenschappen zijn ook zo’n beetje het enige dat je te weten komt over de twee vriendinnen: meer persoonlijkheid dan een haarkleur krijgen ze niet, en ze vallen vaak netjes in het Madonna/Hoer-model. Niet dat Archie of de andere bewoners van het dorpje Riverdale veel meer dimensies krijgen: de strip steunde – tot voor kort – op simpele situaties en grappen, niet op psychologische diepte.
Twin Peaks zal iets bekender zijn, al lijkt het erop dat de reboot die binnen een week van start gaat niet legaal in Nederland te kijken zal zijn. De surrealistische serie van David Lynch debuteerde in 1990 en was een heuse rage. Twin Peaks was óók een ingeslapen klein stadje, maar dan één waar de rot niet heel diep verborgen zat. In veel opzichten was Twin Peaks revolutionair, maar centraal stond een element dat we uit eindeloos veel politieseries kennen: een sexy vrouwelijk lijk.
Tienersoap met een twist
Vanaf 2010 waaide er eindelijk een frisse wind door de Archie-strips, die al veel te lang in het verleden waren blijven steken. Er werd een homoseksueel personage geïntroduceerd, Kevin Keller, en de beste vriend van Archie, Jughead Jones, kwam uit de kast als aseksueel. Roberto Aguirre-Sacasa, de nieuwe creatief leider vanaf 2013, begon een horrorreeks waarin een zombieplaag heerst in Riverdale, Afterlife with Archie.
Aguirre-Sacasa is ook de bedenker van Riverdale. Behalve de strips en Twin Peaks lijkt hij nog één grote inspiratiebron te hebben gebruikt: tienersoaps. En laten we wel wezen: al worden tienersoaps vooral door meisjes gekeken, écht feministisch zijn ze lang niet altijd. Seks wordt vaak bestraft, de tegenstanders zijn meestal ééndimensionele “bitches” en als er al een feministe rondloopt, wordt ze niet zelden belachelijk gemaakt.
Het resultaat van het mengen van de genres is Riverdale: een serie waarin Archie niet bijster slim is, maar wel zijn sixpack om de haverklap laat zien; Betty een ambitieuze tiener is met een ingewikkeld familieleven en Veronica een voormalige queen bee is die, nadat haar vader in de gevangenis belandt, zich voorneemt haar leven te beteren. Jughead is een getroebleerde schrijver die een voice-over levert die écht klinkt als iets dat een zestienjarige zou schrijven. Riverdale is een “klein dorp” dat groot genoeg is voor een club, twee middelbare scholen en een biker-gang. Oh, en het opent met een moord: het slachtoffer is mooi, jong… en een jongen.
Goede bedoelingen
Veronica is Latina, Josie and the Pussycats, de locale band, zijn zwart (en de moeder van Josie is de burgemeester), en überjock Reggie wordt gespeeld door een acteur met een deels Chinese en Maleisische achtergrond. Kevin Keller is out and proud en krijgt zelfs een romantische plotlijn: het Riverdale van Riverdale is diverser dan dat van de strips. Archie krijgt van de Pussycats een lesje in privilege, en is meestal het minst interessante personage op het scherm – veel humor draait rond hoe, ehm, dom hij eigenlijk is.
Ook qua feminisme spatten de goede bedoelingen van het scherm af. De vriendschap tussen Betty en Veronica wordt als veel belangrijker gezien dan hun rivaliteit over Archie, die regelmatig geobjectificeerd wordt. Een vroege aflevering kan het beste worden beschreven als “de anti-slutshaming aflevering.” Een zwanger tienermeisje wordt niet veroordeeld. Er worden ook regelmatig zelfbewuste grapjes gemaakt: in de laatste aflevering begint Veronica, als ze het met Betty over Archie wil hebben, met “at the risk of us failing the Bechdel test…”
Maar is het genoeg? Want er vallen zeker wel kanttekeningen te plaatsen. Neem de “slutshaming” aflevering, waarin blijkt dat de jongens van het football-team een boek bijhouden waarin ze hun veroveringen bijhouden: in de gevallen die worden benadrukt logen de jongens en waren de meisjes “onschuldig” – terwijl slutshaming niet minder erg is als een meisje wél echt met een jongen naar bed is gegaan. Het is mooi dat abortus besproken wordt, en dat het woord “abortus” daarbij ook gewoon wordt gebruikt –maar minder mooi dat het alleen voorkomt wanneer mannen vrouwen ertoe willen dwingen.
Wat betreft de rest van de diversiteit: Josie is fantastisch, maar verdwijnt in de tweede helft van het seizoen vrijwel geheel. Jughead’s aseksualiteit, ondertussen, is opgeofferd aan één van de belangrijke vereisten van de tienersoap, namelijk dat de hoofdpersonen met elkaar moeten daten.
HBIC
Het is moeilijk om het Riverdale kwalijk te nemen dat het niet alle beloftes waarmaakt, want uiteindelijk is het gewoon een heerlijke soap waarin de vrouwelijke personages consequent de show stelen. Betty toont dat een personage dat fundamenteel goed is niet saai hoeft te zijn, Veronica heeft altijd een perfecte referentie of opmerking klaar. En dan is er nog Cheryl: de tweelingzus van de vermoorde Jason. Perfect gespeeld door Madelaine Petsch is Cheryl iemand die op elk moment melodrama op kan roepen: ze is (natuurlijk) de leider van de cheerleaders, ze draagt daarbij een shirt waar groot de letters HBIC (head bitch in charge) op staan, en haar lipstick is altijd bloedrood.
Waar ouders in veel tienersoaps schitteren in hun afwezigheid weet Riverdale ook de oudere generatie goed te benutten. De casting is zo meta als maar kan op het vlak van popcultuur: de vader van Archie wordt gespeeld door Luke “Bevery Hills 90210” Perry, zijn moeder door Molly “Pretty in Pink/16 Candles/The Breakfast Club” Ringwald. De vader van Jughead wordt gespeeld door Skeet Ulrich, die je misschien nog wel herkent uit horrorklassieker Scream. En de moeder van Betty is een fascinerend personage: ze begint als ééndimensionale slechterik, maar krijgt geleidelijk steeds meer lagen. Zij wordt gespeeld door Mädchen Amick, in een directe verwijzing naar haar personage in de originele Twin Peaks.
Elke aflevering van Riverdale is de titel van een klassieke film. Het niveau van, zeg, In a Lonely Place of La Grande Illusion weet het niet te halen. Maar Archie meets Twin Peaks dekt de lading vrij aardig – en met meer feminisme en diversiteit dan je op grond van die beschrijving alleen zou verwachten.
