Dit wordt een hele slechte journalistieke reportage, want het was helemaal nooit de bedoeling om op reportage te gaan. Het was al helemaal niet de bedoeling om undercover te gaan, maar bij onthulling van ellebooghuid zou de veiligheid van onze verslaggever in gevaar gebracht worden. Hadjar ging gewoon naar het Algerijnse strand met haar oma, waar opeens elk vrouwmens in chador (lange gewaden die alleen het gezicht onbedekt laten) gehuld gaat. Lees: geen boerkini’s voor bewegingsvrijheid, maar volledige gewaden waar niemand in zwemt. Zwemmen is tegenwoordig alleen nog voor de mannen, en jongens. Want ook kleine meisjes worden tegenwoordig op het strand afgeschermd. Een paar jaar geleden droeg iedereen nog Speedo’s en bikini’s. Wat is daar aan de hand?
Onderweg naar Algerije verwachtte ik geen avonturen te gaan beleven, noch op feministisch onderzoek uit te gaan of kritische interviews af te gaan nemen. Deze feminist ging gewoon koekjes eten en met de katten knuffelen bij haar oma. Maar helaas, het patriarchaat gaat nooit met vakantie. Want tijdens de eerste zwem-expeditie op een publiek Algerijns strand kwam ik erachter dat de sfeer, cultuur en vrouwelijke vrijheden in hoofdstad Algiers binnen enkele jaartjes totaal omgeslagen zijn.
Een paar jaar geleden kon je hier nog in bikini zwemmen
Als half-Algerijnse kom ik daar natuurlijk vaker, en elke keer als ik het vliegtuig uitstap is het straatbeeld weer een beetje anders. De ontwikkelingen gaan er snel en veranderende trends ook. Meestal zijn de meeste zichtbare veranderingen in het postkoloniale land (het bevrijdde zichzelf van Frankrijk in 1960) economisch: meer importproducten, minder importproducten; grote merken, nep merken. Grote reclameschermen, grote videoschermen, grote reclameschermen mèt video. Deze keer hing te stad vol met suggestief beeldmateriaal van Coca Cola: close-ups van getuite vrouwenlippen op vochtige glazen. Veel erotischer dan de huidige Nederlandse campagne van Coca Cola, en een mooi symbool voor alle tegenstellingen die spelen in dit postkoloniale land.
Tijdens de ‘Arabische Lente’ een paar jaar geleden bijvoorbeeld interviewde ik daar studenten, die her en der kleine relletjes begonnen te veroorzaken over stijgende voedselprijzen en geremde import. In werkelijkheid bleken het slechts de allerarmste studenten die zich aansloten bij de demonstraties, en na hard ingrijpen van politie en leger werden die brandjes snel geblust. Ik hing er destijds rond met een jonge (22) Algerijnse voetballer en zijn studerende vrienden. Coole dagelijkse activiteiten in een postkoloniaal land dat via internet en televisie wordt opgevoed waren destijds: koffie drinken in de Sturbacks, een hamburger halen bij McFrites, en Instagramable Franse patisserie nuttigen in Salons vol enorme LCD-schermen waarop Rihanna zingt dat je moet drinken in het weekend. En vooral heel veel praten met elkaar over plannen om te verhuizen naar Parijs of Los Angeles: want daar is het consumptieparadijs van de superieure Westerse macht. Post-kolonialisme bij de generatie die de toekomst moet zijn. Vrouwen op het stadsstrand van Algiers waren niet te onderscheiden van strandbezoekers in Nice (vóór het boerkini-verbod), waar iedereen zelf koos wat ze aantrok en niemand elkaar lastig viel. Sterker nog: ik werd daar minder lastig gevallen dan in Scheveningen.
Kim Kardashian en hoofddoeken in een postkoloniaal tijdperk
In 2017 is van McFrites, Sturbacks en Franse patisserie niks meer te bekennen in het bruisende hart van Algiers. De lege plekken in de winkelstraat zijn opgevuld met enorme, luxe winkels van Nespresso en Lindt en vooral veel nieuwe make-up winkels en kledingwinkels voor vrouwen die in de buitenwijken van Los Angeles of Parijs bekend zouden staan als hotspots voor sekswerkers. Dit is geen veroordeling. Er bevinden zich op Hollywood Boulevard heel wat winkels voor strippers met exact hetzelfde assortiment: strakke, huidskleurige leggings met glitters, hoge plateau-stiletto’s met nog meer glitters, en half doorzichtige tops met best wel veel glitters. De regel op straat is: hoe langer de chador, hoe strakker de legging, hoe hoger de naaldhakken en hoe geplamuurder de Kim Kardashian-look. Nogmaals: ik oordeel niet. Het is alleen opvallend als nieuwste trend in een Instagram-tijdperk van een postkoloniaal land met bijzondere semi-Islamitische hypes.
Ook opvallend is dat ik, in tegenstelling tot een paar jaar geleden, op straat direct werd gesignaleerd als “niet van hier” omdat ik niet alleen geen make-up en chador draag, maar vooral omdat ik “geen show maak van mijn loopje en gewoon op mijn doel afga.” Want inderdaad, het valt op dat alle gesluierde leeftijdsgenoten (die volgens henzelf een paar jaar geleden nog geen hoofddoek droegen) inderdaad door hun eigen reality-show lijken te paraderen, zoveel mogelijk blikken incasseren. Catcallen is in Algiers tegenwoordig heel vervelend, en desondanks voor veel vrouwen een compliment. Al hoort het bij het spel om dat maar half te laten merken. Opeens draait alles in Algiers om seks. Het hangt overal in de lucht. Want de Algerijnse millennials die er pas echt een show van maken, zijn toch echt allemaal mannen.
De straat is nu namelijk van de mannen. Vrouwen lopen er slechts doorheen. Alle openbare prachtige pleinen, parken en terrassen worden volledig bevolkt door mannen. En wat ze er de hele dag doen is nog veel nieuwer en schokkender: professionele fotoshoots met designertassen voor op social media, of hand in hand, arm in arm en elkaar kussend en strelend klef doen met elkaar en vrouwen die langslopen catcallen. Hoe hoger de hakken, glitterende doeken en hoeveelheid make-up, hoe begeerlijker hun lustobject. Als ze niet op straat hangen (werkeloosheid onder mannen is een serieus probleem) zitten ze bij de kapper. Tegenwoordig gaat een beetje Algerijnse jongen namelijk minstens tweewekelijks voor de nieuwste, hipste coiffure (meestal een variatie op een van de vele kapsels die Justin Bieber in zijn carrière heeft gehad). Een keer per dag hullen ze zich in glanzende djellaba en gaan ze bij de moskee staan wachten tot de deur opengaat, om vervolgens naar de deur de hollen en elkaar half te pletten zodat iedereen ziet hoe vroom ze zijn. Allemaal mode. Vrouwen gaan trouwens niet naar de moskee, want vrouwen zijn tegenwoordig in Algiers bijna nergens.
Vrouwen komen alleen op het strand om versierd te worden
Op het strand zijn wel wat vrouwen. Alleen vrouwen met enerzijds pikzwarte niqaabs, of anderzijds glitterende chadors met make-up en naaldhakken. In tegenstelling tot een paar jaar geleden is het niet de bedoeling dat deze vrouwen zwemmen. Het is eigenlijk ook niet de bedoeling dat ze praten met andere vrouwen, behalve het groepje dat ze zelf meegebrengen. Dit in tegenstelling tot de mannen die op het strand, net als elders in de stad, socializen, zwemmen, sporten en andere spellen spelen. Leeftijdsgenoten zitten niet echt op een praatje met me te wachten. Is dat omdat ik er niet precies hetzelfde uitzie als zij? Ik begreep al snel dat ik hier beter niet in bikini kan gaan zitten. Maar ik draag geen make-up, geen hoofddoek en geen hakken. De bedoeling voor vrouwen op dit strand blijkt al snel om te wachten op een mogelijke echtgenoot die hen hier zou kunnen benaderen. Een paar vrouwen gaan ook het water in, niet om te zwemmen maar om een half uur lang à la Aphrodite met uitgespreide armen de golven hun werk te laten doen en de chador te transformeren tot supersexy wetsuit. Mannen hangen daar in groepjes kwijlend omheen. Twee vrouwen in chador duwen me letterlijk van de boomstam waar ik met mijn oma en een paar andere vrouwen zit: ze willen niet dat hun jurk nat wordt, maar wel precies aan de branding zitten. Een oudere vrouw vraagt me of ik met haar zoon wil trouwen. Als ik lach dat ik niet op zoek ben naar een echtgenoot vraagt ze me: “waarom kom je dan naar het strand?”
Het lieve mens dat al een paar tanden kwijt is lijkt wel in voor een praatje en is zelf niet actief bezig met het zoeken van een echtgenoot. Ik vraag haar hoe het zit met de peuters, kleuters en meisjes die op het strand zijn. Ook zij zijn van top tot teen gekleed en blijven bijna allemaal uit het water. Zwemmen in kleding is er sowieso niet bij dus in tegenstelling tot hun broertjes mogen ze alleen een beetje nat worden. Het breekt mijn hart omdat het, zoals wel meer nieuwe radicale trends, niet eens iets met Islam te maken heeft. Pas bij je menstruatie word je volgens de Koran gezien als een seksueel wezen. “Als die meisjes in badpak zouden zwemmen, zouden alle jongens achter ze aanrennen en ze in het water aanranden. Net als bij vrouwen!” De oude vrouw lacht erbij alsof het vanzelfsprekend is, alsof dit niet totaal het tegenovergestelde is van de sfeer een paar jaar geleden op ditzelfde strand. Dat van zelfs jonge meisjes seksuele objecten worden gemaakt lijkt mij net zo ziek als “Toddlers & Tiaras” – de Westerse realityshow waarin kleine meisjes worden getemd om te leven voor schoonheidscompetities.
“De wereld haat ons”
Een taxichauffeur op de terugweg begint bij het horen van mijn woonplaats direct over Wilders en Islamhaat. “De wereld haat ons. Maar wij zijn Arabieren. En we zullen blijven bestaan.” Hallo internationale existentiële crisis. Opeens klinken zijn woorden me niet heel anders in de oren dan die van een xenofobe PVV-er die zich tegen dezelfde globaliserende werkelijkheid af zet.
De helft van de nieuwe Algerijnse trends vallen te begrijpen als je naar Kim Kardashian kijkt, het huidige Algerijnse schoonheidsideaal. De andere helft begrijp je als je naar het nieuws kijkt. Ze krijgen soundbites en snapshots over Marine Le Pen, politie-agenten die moslimvrouwen aanvallen, verwoeste steden in Syrië, kinderen in de Gazastrook en moslimreisverboden van Trump. Veel moslims in Algerije worden juist daardoor aangemoedigd een hoofddoek of djelleba te dragen, en deze symbolen vormen een trend. Het uitzicht in Algiers is bijvoorbeeld totaal verpest door een nieuwe honderden meters hoge fallus-toren: de hoogste minaret van het continent. Men voelt zich bedreigd in het bestaan en identiteit, en dit is blijkbaar het resultaat. Ze denken dat de wereld hen haat, en wie zijn wij om te zeggen dat dan onrealistisch is? Of dat de nieuwe obsessie met Islamitische symbolen een minder gezonde reactie op het postkolonialisme is dan de obsessie met Westerse symbolen?
Het is allemaal show. Maar wel veel dichterbij je bed dan je denkt.
Meer Vileine scherpte? We maken samen met Blendle elke week een themabrief, abonneer je hier op onze weekcyclus!
Pingback: Apologetiek Met Hadjar