Gisteren brak er een ware sociale mediastorm uit over de nieuwe campagne van de Stichting Ideële Reclame (SIRE): laat jij jouw jongen genoeg jongen zijn? Ook verschillende nationale media, zoals de NOS en de Volkskrant besteedden hier inmiddels aandacht aan.
Waarom is er zoveel ophef ontstaan en wat zijn de feiten?
In de campagne ‘Laat jij jouw jongen jongen zijn?’ worden opvoeders geadviseerd om jongens vrij te laten om ‘jongensachtig’ gedrag als ravotten en experimenteren te uiten. Sterker nog, dat is volgens SIRE nou eenmaal hoe jongens zich het beste ontwikkelen. Het campagnefilmpje van SIRE laat jongens zien die lekker ruig aan het spelen zijn in de natuur, vuurtjes aan het stoken zijn en met een mountainbike van een schans springen. Ondanks dat SIRE op haar eigen website ‘jongensgedrag’ tussen aanhalingstekens plaatst, is van dit besef in de campagne weinig te zien. SIRE vult voor ons in wat het inhoudt om een jongen te zijn. Ondanks waarschijnlijk goede bedoelingen van SIRE slaat zij hiermee volledig de plank mis. Hoe zit het dan met jongens die liever een boekje lezen en rustig willen kleuren? Zijn zij dan niet genoeg jongen? Dat is namelijk precies wat de titel van de campagne insinueert. Dit is niet alleen schadelijk voor het beeld van jongens, en voor alle jongens die zich niet in dit beeld kunnen vinden, maar ook voor meisjes die zich juist wél in dit beeld kunnen vinden. Worden deze meisjes dan plotseling jongens?
‘Experts’ aan het woord
SIRE onderbouwt haar campagne door middel van vijf experts die aan het woord komen in filmpjes op de website. Deze experts zijn: een historicus die gespecialiseerd is in oude opvoedkundige boeken over jongens, een politicoloog, een voormalig hoogleraar pedagogiek, een evolutionair psycholoog die gespecialiseerd is in arbeids- en organisatiepsychologie en tot slot de directeur van de organisatie Emancipator. Geen van deze ‘experts’ noemt een concreet wetenschappelijk onderzoek dat hun denkbeelden onderschrijft. Daarnaast hebben twee van de vijf experts het systematisch over ‘kinderen’ in plaats van ‘jongens’. Tot slot, geeft de laatste expert; Drs. Jens van Tricht, alleen maar argumenten die de campagne onderuithalen. Hij zegt bijvoorbeeld: “Er ligt een grote uitdaging voor jongens om hun weg te vinden in een wereld waarin mannelijkheid niet meer vanzelfsprekend is […] waar je kunt kiezen om mens te zijn in plaats van man.” Vervolgens geeft hij aan dat hij voor meer beweging in het onderwijs en meer verkenning en buitenspelen is, voor jongens én meisjes. Het toppunt van zijn betoog is: “Ik denk dat het belangrijk is om de sekse- of genderstereotyperingsocialisatie die we zo belangrijk vinden in deze samenleving, om die [sic] uit te dagen en waar mogelijk om te keren.” drs. van Tricht heeft inmiddels op zijn eigen website aangegeven dat hij de campagne “werkelijk achterlijk vindt.” Tot zover de experts waarmee SIRE hun campagne wilde onderbouwen.
Gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing
De tekst op de website van SIRE begint als volgt: “Jongens en meisjes zijn gelijkwaardig, maar niet hetzelfde. Wij, opvoeders van Nederland, verliezen soms uit het oog dat jongens zich op een andere manier ontwikkelen en leren dan meisjes”. Alle wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt. Bij de sectie ‘Feiten en cijfers’ staat zelfs als bron: Infographic SIRE 2017 . Gelukkig is er een ook een kopje ‘Wat vinden experts en wetenschappers van het probleem?’. Misschien dat we hier dan wat wetenschappelijke onderbouwing kunnen vinden. Helaas, het antwoord op deze vraag is “Wetenschappers verschillen van mening over de oorzaak van de problematiek, maar zijn het erover eens dat er aandacht moet komen voor dit onderwerp.” Het is jammer dat SIRE niet aangeeft welke wetenschappers zij heeft gesproken (of zijn dat soms voorgenoemde experts?). Er is nu in ieder geval wel genoeg aandacht gekomen voor dit onderwerp.
Wat zegt de wetenschap wel?
Laten we dan zelf met wat wetenschap op de proppen komen. Allereerst is nooit bewezen dat jongens zich op een andere manier ontwikkelen dan meisjes. Sociobioloog Anne Fausto-Sterling stelt in haar boek Myths Of Gender (1992) dat het niet uitgesloten is dat er biologische factoren zijn die bijdragen aan een verschillende ontwikkeling bij jongens en meisjes. Dit is echter ook niet bewezen. Daarnaast stelt zij dat het in ieder geval zo is dat jongens en meisjes zich door stereotypering en de socialisatie daarvan, zich anders gaan gedragen. De campagne van SIRE draagt in grote mate bij aan deze socialisatie van stereotypering. Ook andere wetenschappers, zoals bioloog Ruth Hubbard in het artikel Gender and Genitals: Constructs of Sex and Gender (1996) en filosoof Judith Butler in Undoing Gender (2004) onderstrepen het feit dat gender een sociaal construct is. Met andere woorden; jongens en meisjes worden in hokjes geduwd. Het benoemen van een bepaald soort gedrag als ‘jongensachtig’ en sterker nog als ‘genoeg jongen zijn’ zorgt ervoor dat kinderen zich naar deze hokjes gaan gedragen en bijgevolg soms doodongelukkig opgroeien. Door dit institutionele seksisme te blijven hanteren kunnen we kinderen nooit de vrijheid geven om op hun eigen manier te ontdekken. Laten we ernaar streven dat alle kinderen in deze wereld ervoor kunnen kiezen om “gewoon mens te zijn”, zoals drs. van Tricht zo mooi verwoordde.
Ingezonden door: Mojdeh Feili en Nynke Anna van der Mark
Meer Vileine scherpte? We maken samen met Blendle elke week een themabrief, abonneer je hier op onze weekcyclus!
Pingback: Vitamine Video: zie de jongens achter hun maskers – Vileine.com