TODAY+TOMORROW

Framed: glittergordijnen en guillotines in tentoonstelling Nora

J&B, Гомофоб (2017). Courtesy ZERP Galerie, Rotterdam

In Framed krijg je esthetisch activisme voor je kiezen. In de tentoonstelling Nora wordt nieuwe invulling gegeven aan de identiteit van het hoofdpersonage uit Een poppenhuis, een toneelstuk van Henrik Ibsen.

In 1879 zorgde het toneelstuk Een poppenhuis van de Noorse schrijver Henrik Ibsen voor controverse door heel Europa, en het droeg ook nog eens bij aan de eerste feministische golf. Dat kwam omdat aan het einde van het toneelstuk de hoofdpersoon Nora het radicale besluit neemt om haar man en haar kinderen te verlaten.

Nu is er in Garage Rotterdam de tentoonstelling Nora, geïnspireerd op het besluit van het hoofdpersonage om op zoek te gaan naar haar eigen identiteit; tot het einde van het toneelstuk is dat verbonden geweest met haar rol als echtgenoot en moeder. Maar tentoonstellingsmaker Sjoerd Kloosterhuis stelt dat die zoektocht naar identiteit niet meer alleen voorbehouden is aan vrouwen. Ook iemand met een minder traditionele genderidentiteit zou de rol van Nora kunnen spelen.

Fucking Prince Phillip

De film Opaque van het kunstenaarsduo Pauline Boudry en Renate Lorenz gaat daar het meest direct op in. In een verlaten zwembad spreken twee personen ons aan achter een zwart gordijn en zeggen van een ondergronds collectief te zijn. Dan onthullen zich twee androgyne personen: één in roze trainingspak met tijgerprint en de ander in een zwart leren pakje met fonkelende juwelen. Ze staan voor een glittergordijn, een verwijzing naar de explosief kleurige LGTBQI-scene. Ze playbacken mee met de voice-over van een vrouwenstem, waardoor de binaire genderrollen van man en vrouw nog meer vertroebeld worden. Ze maken provocaties door bijvoorbeeld over “fucking Prince Phillip and being fucked by Prince Phillip” te spreken. Ooit zou dat misschien een schok zijn geweest. Nu is het vooral speels, grappig en camp, terwijl rookwolken de twee protestfiguren in een roze mist hullen.

Pauline Boudry & Renate Lorenz, Opaque (2014). Courtesy Ellen de Bruijne Projects, Amsterdam

Nog complexer is de film The Dreams of Cynthia, waarin kunstenaar Pallaiva Paul met drie schermen het verhaal vertelt over een transvrouwelijke kunstenaar en een beul in een dorpje in het Noorden van India. We zien de vrouw in een mooie gele tuniek door de straten flaneren. Ze flirt met de camera en poseert, terwijl een hele groep mannen en kinderen haar volgt. Als ze eenmaal een huis binnengaat neemt ze een buiging en krijgt applaus voor haar performance. Vervolgens wordt via een boek de guillotine geïntroduceerd, een vreemde en gruwelijke machine om te doden uit een ver land, vindt de kunstenaar. Het roept vragen op over hoe de overblijfselen van kolonialisme nog steeds de identiteit van mensen kan onderdrukken.

Pallavi Paul, Dreams of Cynthia (2017. Courtesy Project88, Mumbai

Individuele zoektocht of collectieve strijd

Zelfs landen die pretenderen een geslaagde multiculturele democratie te hebben, zoals Brazilië, marginaliseren groepen, stelt kunstenaar Luiz Roque met zijn korte poëtische zwart-witfilm O Nove Monumento. De film begint met een citaat dat stelt dat allesomvattende monumenten alleen kunnen worden bewerkstelligd als er een gemeenschappelijke cultuur is en een collectief bewustzijn. Tussen de serene beelden van een uil, een groot meer en een boerderij zien we twee mannen dansen. Hun dans roept associaties op met dat van Native Americans, maar hun gewaden met ‘studs’ doen denken aan punkers. Pas aan het einde van de film kom je erachter dat de film draait om de Afro-Braziliaanse immigrantencultuur, en dat daar een abstract monument voor is geplaatst middenin de natuur. Het roept vragen op: wat zegt zo’n monument als allerlei culturele identiteiten met elkaar vermengd zijn? Wat is het belang om je te onderscheiden?

Het kunstenaarsduo J&B roept juist gemeenschappelijkheid op met hun kunstwerk. Hun werk, bestaande uit gekleurde vuilniszakken, is een duidelijke verwijzing naar de bekende regenboogvlag. Hun vlag heeft echter de vorm van een driehoek, een verwijzing naar de vervolging van homoseksuelen door de nazi’s. Daarnaast staat bij de vlag in het Russisch het woord ‘homofoob’ geschreven, een verwijzing naar een land waar elke afwijkende identiteit van de traditionele genderrolen wordt onderdrukt. De boodschap is duidelijk: identiteit is niet alleen een individuele zoektocht, maar een collectieve strijd.

J&B, Гомофоб (2017). Courtesy ZERP Galerie, Rotterdam

Talloze identiteiten

Het is precies dit wat de tentoonstelling zo interessant maakt. Nora’s besluit om haar gezin te verlaten om op zoek te gaan naar zichzelf zal vandaag niet meer tot zo’n grote controverse leiden als toen. Soul searching, aan jezelf werken, en in retraite gaan is op het moment zelfs een enorme hippe trend. De premisse dat iemand met een andere genderidentiteit Nora zou kunnen spelen is daarom niet direct shockerend.

Interessanter is om na te denken wat er gebeurt met Nora, of iemand met een andere genderidentiteit, als ze over drempel van haar huis stapt. Naar welke gemeenschap zal haar zoektocht naar identiteit leiden? En hoe is ze nog emotioneel en staatsrechtelijk gebonden aan haar voormalige thuis? Het is precies dit wat de werken in de tentoonstelling tonen. De talloze verwijzingen naar verschillende seksuele, gender- en culturele identiteiten geeft aan dat wij als individuen niet in een losstaand vacuüm bestaan, maar dat we – of we dit nu willen of niet – in een complex netwerk met elkaar verbonden zijn.

Click to comment

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

VERS

We do not believe in the world empowering women.

We believe in women empowering the world!

Journalist, activist, game-changing artist, mind-body scientist, international solidarist?

Join the tribe

Copyright © 2020 Vileine

To Top