In Nederland moet je op jonge leeftijd beslissen wat voor werk je later wilt doen. Daarmee lijkt je leven in dienst te staan van studie en werk. Esra kijkt over de grens en vergelijkt de dwangmatige werk- en opleidingscultuur van Nederland met de cultuur in de landen ‘down under’.
Mijn basisschoolleraar vroeg in groep acht wat ik wilde worden. Eén voor één ging hij alle kinderen langs. Mijn antwoord had ik al op mijn negende klaarstaan: ik wilde arts worden. Veel van de leerlingen wisten het niet of hadden een vaag antwoord. “Je hoeft het ook nog niet te weten”, werd er dan gezegd, maar eigenlijk moest je het wel weten.
Geen kant op met pretpakket
Wil je naar het HBO of WO? Wil je meer richting de sociale wetenschappen of exacte wetenschappen gaan? Het zijn vragen die je op jonge leeftijd al moet beantwoorden. Mijn zusje is 16; zij weet nog niet wat ze wil worden. Ze zit in het vierde jaar van de middelbare school. Het liefst wil ze over de wereld reizen, maar dit wordt niet echt aangemoedigd binnen de familie. Je kan het beste zo snel mogelijk beginnen en zo snel mogelijk afstuderen. Om haar opties open te houden heeft ze een bèta vakkenpakket gekozen. “Met een pretpakket kan je bijna geen kant op”, zegt ze. Als veertienjarige zou je daar nog niet over moeten nadenken.
Zelf begon ik na mijn VWO meteen met studeren; achteraf gezien een grote fout. Nadat ik uitgeloot bleek voor Geneeskunde, koos ik een andere studie, waar ik na een aantal maanden al mee stopte. Het was niet mijn ding, maar gratis OV was wel handig. Ik zat in een limbo, waarbij ik wel collegegeld betaalde, maar niet naar college ging.
Een andere vibe
Dat jaar heeft mij niet op veel andere ideeën gebracht. Sommige oud-klasgenoten gingen een jaartje rondreizen. Eenmaal terug in Nederland, hadden ze een ander soort vibe. Ze leken zelfstandigheid uit te stralen. Toen ik het jaar daarop wel werd ingeloot voor Geneeskunde, had ik alsnog het idee dat er iets ontbrak. Ik ging naar verschillende internationale congressen om hetzelfde gevoel te creëren, maar het was er nog steeds net niet.
Ik heb mijzelf nooit de tijd gegeven om pauze te nemen. Telkens vroeg ik me af wat ik precies wil in het leven. Nu ik terugkijk op een studietijd van meer dan zes jaar, heb ik nog steeds de neiging om een gap year te nemen. Ik vind dat zo’n tussenjaar sterker aangemoedigd kan worden in Nederland. Een tussenjaar is niet alleen voor het studentenleven handig, ook ver in je carrière kan je de behoefte krijgen om alles los te laten en op ontdekkingstocht te gaan.
Ingebakken in de cultuur of niet
Wat is mijn drijfveer? Waar word ik gelukkig van? In sommige landen wordt het stellen van zulke vragen juist aangemoedigd, in plaats van weggewuifd. Kijk maar naar ons buurland België, waar mensen een jaar weg mogen van hun baan om een burn-out te voorkomen of aandacht te besteden aan andere belangrijke zaken in het leven. Tijdens het jaartje er tussenuit, krijg je een uitkering en mag je alsnog gebruik maken van je arbeidsrechten.
Nieuw Zeelandse en Australische jongeren zijn er zelfs een pro in geworden; zij gaan vaak drie tot vijf jaar op een OE (Overseas Experience). Het zit zo ingebakken in de cultuur van Nieuw Zeeland, dat vele werkgerelateerde websites een onderdeel van hun website wijden aan de voordelen van een OE voor het land.
Ook Denemarken stond bekend om haar sabbatical beleid, maar tegenwoordig lijken de Denen ook voor het snelle afstuderen te gaan. Er is in het land wel eens geopperd om studenten juist een bonus te geven als ze snel afstuderen.
Het is merkwaardig hoe het beleid en de opvatting over hoe snel je moet doorstromen kan verschillen per land. Als ik “gap year” opzoek op Wikipedia, dan zie ik dat er geen Nederlandstalige pagina voor is. Het begrip bestaat niet binnen de Nederlandse Wikipedia-site. Dat vind ik best ernstig.
Advies: doe iets anders. Maar wat dan?
Een onderzoek door Nuffic in 2012 laat wel zien dat er in Nederland significant minder studie-uitval is onder WO- studenten die vooraf een gap year hebben gehad en dat er wel degelijk aandacht aan wordt besteed door studieadviseurs en decanen. Op het moment dat ik verslagen tegenover mijn studieadviseur zat, werd mij echter geadviseerd iets anders te studeren. Het enige wat er door me heenging, was dat ik niet wist wat ik dan wél moest doen – en dus bleef ik maar doorstuderen.
Volgend jaar studeert mijn zusje af. Ik weet nog niet wat ze daarna gaat doen – en zij weet het zelf ook nog niet. Als ze besluit om volgend jaar door Australië te reizen, dan breng ik, als grote zus, haar naar Schiphol. Wat betreft de rest van haar leven: ze heeft nog lang genoeg de tijd voor om daarover te besluiten. Wie weet doe ik volgend jaar wel met haar mee. Je bent nooit te oud voor een gap year.
RJ
9 maart 2016 at 14:31
Er bestaat wel degelijk een Nederlandse Wikipedia pagina voor “tussenjaar”, alleen is deze niet gekoppeld aan de Engelse pagina voor “gap year”.
Esra
9 maart 2016 at 15:27
Cool! Dan heb ik toch niet lang genoeg op die site gekeken, dankje! 😉