TODAY+TOMORROW

Undercovergirl: seksisme op het Boekenbal

Beeld: RTL

Vileine bezocht het Boekenbal van 2016, exclusief kaartje maar inclusief ballen. Iedere markt wordt bepaald door vraag en aanbod. Nu hebben we bij Vileine wat vragen in de aanbieding over de marktwerking der literatuur. Waarom duurde het veertien jaar om een vrouwelijke auteur te vinden voor het boekenweekgeschenk, worden literaire prijzen vrijwel nooit door vrouwen gewonnen en zijn de grote, bekende recensenten èn bestsellerauteurs bijna allemaal mannen? Terwijl verreweg de meeste lezers en kopers van boeken juist vrouwen zijn… Hadjar haalde gisternacht ‘verhaal’ bij de hoge witte heren die de Amsterdamse schouwburg vulden… zij kunnen alles immers altijd zo mooi uitleggen! Makkelijk was het echter niet om de grote meesters te spreken te krijgen. Dit is het schoolreisjes-verslag van Hadjar. Emancipatie is een kwestie van leren, vallen, en volwassen worden.

Inbreken op draagstoel met oesters

Misschien moet ik eerst even verklaren hoe Vileine het witte mannen-bastillon der literaire wereld infiltreerde; het was helemaal niet de bedoeling, maar gebeurde toch. Soms denk ik dat ik eindelijk volwassen ben – en dan belt er zo’n brutale mooiboy van oude werkgever BNN. “Hadjar! Jij wilt toch al tien jaar inbreken bij het boekenbal? Wij ook. Help je mee?” Ik begon erg kinderlijk te piepen en Jelle aan de andere kant van de lijn begon nu te raaskallen. “We willen iemand die eigenlijk wèl op het boekenbal hoort, jou bijvoorbeeld, als koningin op een draagstoel de rode loper optillen, dan verkleden wij ons als lakeien. Als dat niet lukt, gaan we als oestermannen. En als dat niet lukt, weet jij misschien wel wat we moeten doen… Je bent toch ook al eens undercover geweest bij Scientology en Facebook? Als jij ons helpt met onze reportage, dragen wij je naar binnen en hoef je alleen maar te zweven en zwaaien.” Ja, natuurlijk wilde ik best als Babylonische hoer op inbrekershanden gedragen worden naar het rituele bal van ‘s lands intellectuele elite: het was een schaamteloos plan, dus helemaal iets voor Vileine. Maar hoeveel ik ook van zweven houd, de emancipatie kan natuurlijk niet zomaar op pauze. De vorm had nog feministische inhoud nodig. Gelukkig was het vrijdag en kwam Paula de redactiechef langs. Na een brainstorm en researchrondje met de Vileine-redactie besloten we dat de literaire wereld wel wat vrouwelijker mag en dat niemand ons alle scheefheden beter zou kunnen uitleggen dan hoge witte heren binnen die van hun gelul hun vak hebben gemaakt en in mansplaining uitblinken. Alléz!

Waggelen naar de schouwburg dus, met een stapel Vileine-kaartjes vol feitjes & interviewvragen, in Disney-jurk en korset (genderconditionering – de royale afleidingsmanoevre moest wel een beetje overtuigend overkomen) – geflankeerd door Jelle en Daan van BNN in rokkostuum en zonnebril met een draagstoel waar ze dagen aan hebben gebouwd. De lakeien marcheren zelfverzekerd op de rode loper af, terwijl ik een meter hoger zeer ongemakkelijk naar de voorspelbaar toestromende fotografen zwaai. Me nu neerkwakken en op onze beurt wachten zou het effect van onze succesvolle act voor het zich vervelende publiek in de rij een beetje verpesten en de afleidingsmanoevre daarmee ook. Best een beetje zielig voor de dragende lakeien, al is het na eeuwenlange vrouwenonderdrukking natuurlijk sowieso terecht. Gelukkig worden we voorgelaten en enthousiast begroet door een gastheer van het Boekenbal, die naar onze kaartjes vraagt. Echt ontzettend onverwachts en flauw – op de rode loper hadden we volgens het BNN-plan natuurlijk meteen door kunnen lopen. We doen een slapstick-trio waarbij we steeds naar de ander verwijzen voor de kaartjes. Een act die de gastheer ontzettend waardeert, maar de inmiddels aangesnelde beveiling iets minder. De bad cop duwt Jelle en Daan met mij erboven nog net niet onder de tram terwijl hij Jelle aanbiedt hem heel behulpzaam de “rij uit te slaan.” Dit is niet per sé nodig. Plan B: Jelle en Daan als Oestermannen.

Zelfs onschuldige oesters werden ingezet om bij het #boekenbal te infiltreren

A photo posted by @hadjarb on

Kruipen voor de mannen

We kleden ons alledrie om en terwijl de jongens oesters en citroenen aan hun riem hangen inspecteer ik alle nooduitgangen op vergrendeling. Eén deur zit niet op slot en komt uit tussen de keuken en garderobe. Ik duik snel naar binnen, verstop me op de grond achter wat kisten en wacht minutenlang tot het personeel zich eventjes allemaal tegelijk omdraait. Dit gebeurt natuurlijk niet en na een paar minuten zie ik dat ik vol met mijn stomme hoofd op de beveiligingscamera sta en ik dus in feite nu hurkend zit te wachten tot een een beveiliger me zo komt ophalen. Weer naar buiten gaan is zonde. Er zit niets anders op dan een paar meter langs de balie te kruipen, vervolgens héél snel op te staan en glimlachend langs de garderobe, gastheren en pauzerende beveiligers te wandelen – en te kijken waar ik een drankje kan halen voordat ik flauwval. Ik geef de situatie en plattegrond per sms door aan de Oestermannen, die even wachten tot het keukenpersoneel verdwenen is. Ik verdwijn in de welriekende, sjiek geklede, witte elitaire menigte, verstop mijn jas ergens onder een stoel en kan nu eindelijk gaan jagen op de welbespraakte witte mannelijke schrijvers met mijn Vileine-flyers. Hoe seksistischer hoe beter, want dan kunnen ze ons precies duidelijk maken waarom de qua verkoop en lezers vooral door vrouwen gedragen literaire industrie nog steeds door de mannen bepaald wordt.

Inbreken bij het boekenbal ✅ verslag morgen op Vileine

A photo posted by @hadjarb on

De eerste die in het oog springt is Ronald Giphart, die zelf ooit inbrak bij het boekenbal en na Phileine Zegt Sorry mijn oorspronkelijke motivatie was om het zelf te proberen, tien jaar geleden. Maar nu is Giphart in gesprek, sowieso al heel feministisch opgevoed en moet ik de Oestermannen nog binnenlozen. Ze bellen dat ze zijn gesnapt door de beveiliging en bedreigd met politie en “huisvredebreuk” – ik schrik ik me dood, want inbreken op het Boekenbal is voor zover ik weet simpelweg een onschuldige literaire traditie van onder andere Ronald en het zou zeer onfeestelijk en slecht voor de emancipatie zijn om vannacht in de cel te eindigen. Ik recht mijn rug en overtuig mezelf ervan dat niemand weet dat ik niet ben uitgenodigd – behalve de beveiligingscamera. Maar die beveiligingsmannen waren gelukkig afgeleid door de oesterboys.

Porno met James Worthy

Bij het sprookjesbos loop ik vrij ijzig Metro-collega James Worthy tegen het lijf (“hee schatteboutje!” “Ehm, we hebben elkaar nog nooit ontmoet.”) met wie er al een jarenlange koude oorlog woedt vanwege een column over aanranding, waarvoor hij nu wel zijn excuses aanbiedt: “Dat was gewoon heel erg fout. En het ergste was was dat ik daar toen pas achter kwam… Niemand wil een klootzak of een seksist zijn.” Ja, en daarom is het ook zo moeilijk om erover te praten. Maar dit is het boekenbal dus we proberen het toch, moeizaam. James inspecteert de feiten op Vileine’s lijstje. “Ik denk dat vrouwen minder goed zo van bam kunnen schrijven, meteen eruit, die gaan veel meer bouwen enzo, dat duurt heel lang.” Als ik doorvraag zegt hij juist dat vrouwen veel slimmer zijn dan mannen en veel beter kunnen schrijven. Dus… Waarom staan mannen dan aan het roer? James denkt dat vrouwen zichzelf minder goed kunnen verkopen met leugens en bluf. “Ik wil bijvoorbeeld misschien nog wel liever een ‘schrijver zijn’ dan goed schrijven, en dat hebben meer mannen. Mijn eerste boek vond ik eigenlijk niet echt goed, maar ik heb van de daken geschreeuwd dat ik de beste schrijver ter wereld was, want dat moest.” Nu vertelt hij dat hij sowieso heel erg is veranderd sinds hij kinderen heeft en ook veel gevoeligere columns schrijft. Ik denk dat ratio en emotie bij een goede schrijver toch allebei moeten zijn ontwikkeld, maar James krijgt er enorm veel haat voor in zijn columnreacties. “Ze noemen me een mietje en je wordt tegenwoordig continu aangevallen omdat je een ‘linkse klootzak’ bent zodra je iets schrijft waar emotie in zit. Maar je kunt zulke mooie dingen doen met taal. Ik hou van schrijven en schrijf heel veel columns en wil nu ook gewoon heel veel geld verdienen voor mijn nageslacht… Ja sorry hoor. Oh man… Is dat gay?” Ik stel James gerust dat het allemaal oké is en de oordelen aan genderconditionering liggen.

James vertelt dat ‘ie vier keer per dag porno kijkt en dat het dan vrij moeilijk is om niet gewend te raken aan een steeds extremere en beperktere seksuele conditionering. James en een passerende schrijver vallen elkaar nog net niet beamend in de armen dat het nu eenmaal vanzelf gaat dat je dan na verloop van tijd móet zien dat een vrouw echt pijn lijdt om nog opgewonden te raken van porno. Dat heeft met BDSM niks te maken, en je moet er volgens het heerschap dat niet in dit artikel wenst te worden opgenomen vanwege het belang van context bij dit soort gevoelige gesprekken ook ontzettend mee uitkijken: porno en realiteit scheiden. “Je raakt gewoon heel snel afgestompt en geconditioneerd door het vrouwbeeld wat je ziet, dus dan is het fijn om te zien dat een vrouw haar gezicht vertrekt van pijn als ze door drie enorme pikken gepenetreerd wordt, want dan zie je iets echts en kun je zelf ook iets voelen. Maar dat is fantasie, daar verlang ik bij mijn vriendin natuurlijk helemaal niet naar.” Ik vertrek mijn gezicht van de emotionele pijn en probeer het gesprek weer naar het mannelijke literaire bolwerk te sturen. We komen tot de concusie dat zowel mannen als vrouwen met de male gaze naar elkaar kijken en dat het literaire fort der oude witte mannelijke recensenten en prijzenjury’s simpelweg al deccenialang onveranderd is gebleven. “Ik weet dat soort dingen ook omdat mijn vriendin een enorme feminist is en me anders in elkaar zou slaan.” Heel goed. Het antwoord op Vileine’s vragen heeft dus iets te maken met hoe mannen en vrouwen naar elkaar kijken.

Marijn Schrijver & Johan de grappenmaker over wat er mis is met vrouwen

Met zo’n mooie naam moet ik Marijn Schrijver van Mocro Maffia en hoofdredacteur van mannenblad Revu natuurlijk vragen hoe het zit. “Ik lees nooit boeken van vrouwen want ik lees eigenlijk alleen klassieke literatuur en die bestond tot voor kort, zoals eigenlijk alles, vooral alleen uit mannen.” Wel weet hij waar de oplossing ligt. “Als vrouwen de meeste boeken kopen en lezen, moeten vrouwen het dus oplossen. Vrouwen zijn altijd zo naar tegen elkaar, die onderdrukken elkaar echt.” Marijn zegt het lachend en met een knipoog maar grappenmaker Johan Goossens die erbij komt staan is over dit onderwerp doodserieus en compromisloos. “Ik lees nóóit boeken van vrouwen, maar die schrijven of kopen ook helemaal geen echte boeken. Fifty Shades, JK Rowling… De laatste keer dat ik het probeerde was met Eat, Pray, Love, jezus man, vreselijk.” Johan meent ook dat vrouwen überhaupt geen verhaal kunnen vertellen of een punt kunnen maken. De suggestie dat zijn zwakke hersentjes misschien alleen simpele lineaire dingen aankunnen vindt de cabaretier niet supergrappig. Ik weet eerlijk gezegd niet zo goed waar zijn verhaal naartoe gaat, of welk punt hij precies probeert te maken.

Het duurt lang en ik krijg zin om naar huis te gaan, maar mannelijke doch niet oude en niet-witte schrijver Mano Bouzamour komt erbij staan. “Wat verkoop je nu allemaal voor onzin, jongen?” Hij is oprecht verbaasd. Zijn bijna-lievelingsboek, De Gevangenis, werd geschreven door een vrouw en sneed recht door z’n ziel. Mano is eigenlijk de enige die geen seksistische dingen zegt en kan me daarom ook helemaal niet uitleggen waarom het allemaal zo scheef is. “Die Johan loopt zo te lullen, maar meent het ook echt. Ik schrik daarvan en snap er niks van. En ik houd van emotie en ratio in boeken, door mannen en vrouwen… Het gaat toch om literatuur, om kunst? Ze moeten normaal doen, man.” Dit lijkt me een mooie afsluiter van het boekenbal, voordat de oude witte mannen hier m’n hart gaan breken met hun aannames. Een sigaret op het balkon rokend merk ik op dat er nu overal groepjes mannen samenklitten met hier en daar een vrouw op hun arm, en veel vrouwen vooral in sliertende duo’s door de gangen lopen. Maar ik wil niet generaliseren, natuurlijk.

Volgende keer liever met vrouwen

Het is laat en de consumptiemuntjes zijn op, passerende schrijvers worden steeds handtastelijker, m’n kousen zakken af en ik zie een beveiliger naar me loeren. Dezelfde die me eerder nog bijna van de draagstoel af gooide, vrees ik, al was ik toen nog in vermomming. Maar die vinkjesmannen lijken juist allemaal op elkaar. Ineens voel ik me niet meer zo op mijn plek in dit old boys network. Ik sta vol met mijn hoofd kruipend op een camera en zolang ik hier nog binnen ben, kan ik door een enthousiaste beveiliger worden opgepakt voor huisvredebreuk. En dat terwijl we hier als Vileine alleen maar kwamen om vrede tussen mannen en vrouwen te stichten in het wespennest der literaire wereld. Tijd om te gaan, geen prinsen op dit bal. Ik kijk nog verlangend naar een hartvormige koek die aan de kroonluchter hangt (na middernacht mag je alle decoraties mee naar huis nemen), want daar heb ik wèl trek in. De beveiliger komt naar me toe en mijn hart gaat tekeer, maar hij blijkt het hart alleen maar voor me te willen pakken. Superprins. Tijd om te vertrekken en de rest van de nacht te schrijven – maar ik geloof dat ik volgend jaar toch ook vooral met die vrouwelijke schrijfsters ga praten. Achterlijker dan hun aanbidders en zelfgenoegzame recensenten zullen die dames heus niet zijn.


Luister zondag naar Start op Radio 1 naar de reportage van Jelle en Daan van BNN-Vara om te luisteren hoe hun mislukte inbraakpoging verliep!

3 Comments

3 Comments

  1. willem schild

    16 maart 2016 at 10:24

    Karin Amatmoekrim, Marion Bloem, Connie Palmen, Saskia Noort, Nelleke Noordervliet, Annejet van der Zijl, Renate Dorrestein, Jessica Durlacher, Anna Enquist, en zo kan ik nog wel even door gaan. Ik denk dat het een beetje achterhaalde discussie is dat vrouwen niet kunnen schrijven en/of wie er beter schrijft, en dat als je vrouwen de kans geeft ze alle dingen die wij mannen kunnen ook door vrouwen kunnen worden gedaan, dus zullen we gezamenlijk, vrouwen en mannen onze kostbare tijd voor dingen gaan inzetten die echt boeiend zijn ?

    En, ja, de vrouwen zijn 6000 jaar mannelijke overheersing aan het inhalen, dus geef ze de tijd en het komt goed. De baantjes zijn nu eenmaal schaars in Nederland, dus als je een paar mannelijke recensenten hebt, die in principe tot aan hun pensioen kunnen blijven zitten, is het er moeilijk als vrouw, of als nieuwe Nederlander om er tussen te komen. Elsbeth Etty is het al gelukt.

    En, dan Hadjar ben jij slim bezig, begin gewoon je eigen bolwerk en verander zo het denken en doen van de natie, kortom, veel succes met je nieuwe klus. Wel een beetje veel dames aan boord, ha, ha. Voelen de mannen zich weer buitengesloten.

  2. Pingback: Instant Classic: A Room Of One’s Own – Vileine.com

  3. Pingback: 365 dagen Vileine: leven, liefde en lessen! – Vileine.com

Leave a Reply

Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

VERS

We do not believe in the world empowering women.

We believe in women empowering the world!

Journalist, activist, game-changing artist, mind-body scientist, international solidarist?

Join the tribe

Copyright © 2020 Vileine

To Top