Je kent haar wel: ze is pro-okselhaar, gaat drie keer per week naar yoga, deed een wereldreis, knuffelt met de natuur en kwijlt over mix-kindjes . Kortom, al wat ons intersectioneel feministische hartje begeert. Nou ja, er is één probleem: ze wil maar al te graag meedoen aan de cultuur en tradities van de gekleurde en zwarte vrouw, zonder enige notie te hebben van de dieperliggende betekenis van deze rituelen.
Wie is zij? De hippie chickie.
Vlechten zijn zo nep bij zwarte vrouwen
De dagen op de uni waren weer eens veel te lang en de metro’s naar school zaten veel te vol. Ik plofte neer in een van de houterige plastic zeteltjes – plastic dat als hout voelt moet verboden worden! – en staarde voor me uit, bezig de haltes af te tellen. 8,7… tegenover mij zat een vrouw met kort golvend donker haar, een rood jasje en een hippie-achtig uiterlijk. 6,5…. naast mij zat haar vriend in zijn made in China-dashiki veel te breed te grijnzen naar me. Hij gaat een opmerking maken over mijn Afro, hij gaat… “Jeetje, duurt het niet lang om dat in de ochtend te kammen?” brulde hij in mijn rechteroor. Ik draaide mijn hoofd en glimlachte een beetje om hem niet ongemakkelijk te laten voelen. Hij leek me een aardige jongen en hij kon ook niet weten dat ik deze opmerking minstens tien keer per dag te horen kreeg. 4,3… nee, het was de vrouw die ik meerdere stoelen zou gunnen om op te zitten als ze er niet al op eentje zat. “Jeetje, wat een mooi haar! Weet je wat ik nou echt lelijk vindt?” Nee chickie, dat wil ik niet weten, dat heb ik ook niet gevraagd – “Vlechten! Dat is zo nep bij zwarte vrouwen. Nee, doe mij dit maar, lekker naturel,” kraaide ze enthousiast naar me. Ik begon me af te vragen of iemand het bordje “your only black friend, talk to me” op mijn rug had geplakt. 2,1,0…. ik wrong mezelf de metro uit. Au nom de Dieux, de dag was nog maar net begonnen.
Het exotische van andere culturen
Iedereen lijkt een mening te willen hebben over andere culturen dan de eigen. Maar niet de hippie chick. Zij is verslaafd aan het “exotische” van andere culturen. Daar hangt ze echter wel een voorwaarde aan: andere culturen zijn alleen interessant als de cultuur past binnen haar referentiekader van schoonheid en cool zijn. Dit noemen we ook wel culturele appropriatie. Culturele appropriatie is de overname van elementen door een dominante cultuur van een minder dominante cultuur. Daar lijkt in eerste instantie misschien niets mis mee. Er bestaan echter scheve machtsverhoudingen tussen de westerse cultuur en culturen van etnische minderheden, waarbij de westerse cultuur de bovenhand neemt.
Een simpel voorbeeld hiervan is de manier waarop zwarte vrouwen behandeld worden voor het dragen van dreadlocks in de professionele context. Daar waar de haarstijl wordt gezien als “onverzorgd” en “lui” bij de zwarte vrouw, is het voor de witte vrouw geaccepteerd als schoonheidsattribuut. Het is die alternatieve klasgenoot van je die naar eigen zeggen gewaagde indiemuziek luistert, nog steeds harembroeken draagt (anno 2016) en dreadlocks neemt om zich af te zetten tegen de heersende orde.
Deze onwetendheid over vlechtcultuur en haarpolitiek kwam vorig jaar krampachtig tot uiting toen tieneractrice en model Zendaya Coleman in het Amerikaanse programma Fashion police belachelijk werd gemaakt om haar dreads. Wat haar kwalijk werd genomen? Dat ze besloot om haar gelockte lokken te rocken naar een rode-loperevenement. De modepolitie zei hierop dat ze “eruitzag alsof ze rook naar wiet”. Ook zanger The Weekend ontkwam niet aan de witte onwetendheid. Hem werd gevraagd hoe hij zijn haar zo in “model krijgt”, waarop hij antwoordde: “door zwart te zijn.”
Er is echter meer aan de hand dan alleen haarpolitiek. Zo hangen culturele identiteit en muziekcultuur nauw samen. Daarom zijn het niet alleen de alledaagse hippie chickies die zich schuldig maken aan culturele appropriatie. De onrechtmatige overname van elementen uit andere culturen gebeurt ook via onze populaire media en popmuziek. Miley Cyrus, M.I.A. en Iggy Azalea zijn maar een aantal namen uit de problematische lijst die dit deden met de hiphopcultuur. Iggy ging nog een stapje verder met de Indiase cultuur. Het probleem ligt niet in het feit dat ze meedansen, meejuichen en deze muziek maken. Het probleem is dat er bij ieder van deze artiesten een gebrek bestond aan kennis van de geapproprieerde culturen. Zo ook over de manier waarop de machtsstructuren van toen nog altijd bepalen dat een zwarte artiest met zijn zwarte muziek minder bereik zal genieten dan een witte artiest met een “edgy zwarte sound”.
Het resultaat: Miley droeg alleen maar meer bij aan de stigmatisering van het zwarte vrouwenlichaam, M.I.A. lijkt het bestaan van zwarte moslims te vergeten en Iggy prijst zichzelf als de “weggerende slavenmeester”.
Culturele appreciatie
Het wordt tijd dat we het verschil leren tussen culturele appropriatie en culturele appreciatie. Wanneer we een gebrek aan kennis over andere culturen vertalen in roekeloze deelneming, kan de uitkomst van zo’n experiment enkel een karikatuur van de – aan ons vreemde – cultuur teweegbrengen. Daarmee moedig je geen cultuur aan, maar bespot je die cultuur. Zo moet het dus niet:
Laten we voorkomen dat de eeuwenoude Afrikaanse dashiki wordt gereduceerd tot zomerkleding, traditioneel Indische bindis tot Youtube MUA sensaties en dat heilige Indianentooien ten prooi vallen aan gretige festivalfotografen. Dat doen we door bewust om te gaan met de culturele elementen waarmee we ons omringen. Door te luisteren, te leren en daarnaar te handelen. Deelneming aan een cultuur vergt begrip van de historische context en het sociale klimaat van de etnische groepen waaruit de culturen afkomstig zijn. Dat, en een uitnodiging.
Pingback: Niet Je Slaafje: wit feminisme helpt niemand – Vileine.com