WORLD+CULT

The Female Gaze: Suffragette slaat de plank mis qua intersectionaliteit

Vileine vrouwen werpen hun female gaze op recente tv-series en films en onderzoeken wat onze favoriete personages ons vertellen over onze overtuigingen, vooroordelen en blinde vlekken. Deze week Jantine Broek over de film Suffragette.

In 2015 waren de verwachtingen hoog gespannen voor de film Suffragette, de eerste speelfilm over de suffragettebeweging in Groot-Brittannië, die aan het einde van de negentiende eeuw begon. De poster pronkte met grote namen – Meryl Streep, Helena Bonham Carter, Carey Mulligan – en de trailers beloofden actie scènes en universele, opzwepende oneliners: ‘Fight for freedom’; ‘The only way is forward’; ‘Never surrender’.

De film speelt zich af in 1912, het moment waarop de in 1903 opgerichte Women’s Social and Politial Union (WSPU) onder leiding van Emmeline Pankhurst overging tot steeds meer radicale en militante protesten: veel suffragettes kwamen in de gevangenis en gingen in hongerstaking, ketenden zich vast, bliezen brievenbussen op en knipten telegraafkabels door. In Groot-Brittannië, dat met het stemrecht van vrouwen op dat moment al achterliep op Nieuw-Zeeland, Australië en delen van de VS, werden de protesten met harde hand neergeslagen. De protesten werden gestaakt na de aanvang van de Eerste Wereldoorlog en in 1918 ontvingen bepaalde vrouwen van 30 jaar en ouder het stemrecht. In 1928 mochten alle vrouwen die ouder waren dan 21 in het Verenigd Koninkrijk stemmen.

“I would rather be a rebel than a slave”

Suffragette gaat over Maud Watts, een arme arbeidersvrouw en moeder (gespeeld door Carey Mulligan) die meegesleept wordt door de militante suffragettebeweging. Op een Forrest Gump-achtige manier wordt ze bij grote gebeurtenissen geplaatst: ze protesteert buiten de Houses of Parliament en wordt de spreekbuis voor de textielfabriek waar ze werkt; ze doet mee met militante acties en komt in de gevangenis terecht; en Emmeline Pankhurst zelf drukt haar op het hart: “Never surrender. Never give up the fight.” Bovendien is ze er als enige suffragette bij als Emily Davison, die bij een nationale paardenrace waar de koning ook aan meedeed uit protest de renbaan opstapte, om het leven komt; een gebeurtenis die haar een martelaar voor de suffragettebeweging maakte en veel media-aandacht verwierf. Mauds man is niet blij met haar nieuwe ideologie en verbiedt haar om terug te keren naar huis en haar zoontje te zien. De makers van de film kozen er bewust voor om het verhaal vanuit het perspectief van de doorsnee arbeidersklasse te vertellen en om de grote namen van de beweging als figuranten in te zetten, om zo een stem te geven aan alle vrouwen die niet in de geschiedenisboeken zijn opgetekend. Dit is een groot pluspunt van de film, aangezien de heterogene samenstelling van de beweging niet vaak onder de loep wordt genomen. Meryl Streep heeft als Emmeline Pankhurst welgeteld één scène, waarin ze een speech houdt die een amalgaam is van drie echte toespraken. Ze sluit af met de passage: “I know that women, once convinced that they are doing what is right, that their rebellion is just, will go on, no matter what the difficulties, no matter what the dangers, so long as there is a woman alive to hold up the flag of rebellion. I would rather be a rebel than a slave.” En ongelukkigerwijs werd juist die laatste zin uit de context getild en gebruikt voor de promotie van de film. De hoofdrolspeelsters werden dan ook gefotografeerd met een T-shirt aan waar deze zin op stond.

meryl

Op deze foto’s kwam een stroom van verontwaardigde reacties, met name uit de Amerikaanse hoek. Kortzichtig van de marketingafdeling, zou je zeggen, maar er bleef volgehouden worden dat het niet afdeed aan de definitie van feminisme: in een interview met Time Out London vertelde Meryl Streep dat ze geen feminist is maar een humanist (et tu, Meryl?) en als antwoord op de verontwaardigde reacties zette Time Out London een statement online, waarin ze hun beslissing uitlegden: “The original quote was intended to rouse women to stand up against oppression – it is a rallying cry, and absolutely not intended to criticise those who have no choice but to submit to oppression, or to reference the Confederacy, as some people who saw the quote and photo out of context have surmised.” Maar de context erbij halen maakt het niet veel beter: de suffragettebeweging had haar wortels in het abolitionisme, met als gevolg dat er een duidelijke verdeling in stand bleef tussen blanke en niet-blanke vrouwen en ook tussen hun verschillende definities van vrijheid.

landscape-1441802024-suffragette-trailer

Hoezeer de film ook jonge vrouwen wil inspireren om hun stem te laten horen, de volledig blanke cast en de controversiële leus tonen aan dat er een bepaald merk feminisme wordt geadverteerd. Ook scriptschrijfster Abi Morgan benadrukte dat “…the most important thing is that the audience can truly see what our intentions for making this film are, which is to inspire women of all races, ethnicities, and classes, to fight against inequality on behalf of all women, globally, today.” Inderdaad, de film biedt een allesbehalve rooskleurig beeld van de politieke situatie in het Verenigd Koninkrijk: de suffragettes worden mishandeld, uitgespuugd en met de nek aangekeken, ook door andere vrouwen. In dit opzicht legt de film de vinger op de zere plek in zijn actualiteit: nog steeds zijn politiek geëngageerde vrouwen doelwit van spot en echoot de zin “Waar maak je je druk om?” honderd jaar later na. Maar door het weglaten van bijvoorbeeld het belangrijke aandeel dat Indiase suffragettes leverden (zoals de beroemde Bhikaji Cama en Princess Dophia Duleep Singh reproduceert de film de imperialistische tendens van geschiedschrijvers om op white feminism te focussen en het (incorrecte) idee uit te dragen dat er vóór 1950 amper immigranten in Groot-Britannië waren. Een laatste poging tot intersectionaliteit wordt gedaan bij de aftiteling, als er een lijst getoond wordt van welke landen in welk jaar vrouwen het stemrecht hebben gegeven. Nieuw-Zeeland gaat voorop, met 1893, en de lijst sluit af met Saudi-Arabië, waar in 2015 vrouwen het kiesrecht werd beloofd. Zo wordt er toch een vergelijking getrokken tussen het progressieve Westen en het minder liberale Oosten.

Universele, maar weinig intersectionele oproep

Het was hoog tijd dat er over deze invloedrijke beweging een film werd gemaakt en het is niet heel vreemd dat Suffragette niet het verhaal van de hele beweging vertelt en maar op één – toch minder voor de hand liggend – perspectief focust. Maar het is des te opmerkelijker dat een film die beschreven wordt als een universele oproep voor alle vrouwen van de wereld, qua intersectionaliteit toch de plank mis slaat.

Click to comment

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

VERS

We do not believe in the world empowering women.

We believe in women empowering the world!

Journalist, activist, game-changing artist, mind-body scientist, international solidarist?

Join the tribe

Copyright © 2020 Vileine

To Top