Hoe heet het?
A Monstrous Regiment of Women door Laurie King
Waar en wanneer?
US, 1995
Waar gaat het over?
Sherlock Holmes, wie kent hem niet? De geniale detective met meer dan een paar sociopathische trekken? En wat meer is: in Sir Arthur Conan Doyles oorspronkelijke boeken was Holmes een misogynist die vooral een hekel had aan vrouwen, omdat die ‘minder rationeel’ zouden zijn. De enige vrouw voor wie hij tijd had, was Irene Adler, ‘the woman’, de enige vrouw die hem ooit te slim af was. In recente Holmes-televisiebewerkingen hebben de regisseurs verwoede pogingen gedaan om het universum van Sherlock vrouwvriendelijker of in ieder geval diverser te maken. Zo is Watson, Sherlocks trouwe sidekick, in de hedendaagse serie Elementary een vrouw (Joan Chen), en ook Sherlocks grootste vijand, mastermind Moriarty, wordt verrassend genoeg door een vrouw gespeeld.
Ook in Sherlock, de razend populaire hedendaagse BBC-bewerking met Benedict Cumberbatch in de hoofdrol, is een grote rol weggelegd voor Watsons vrouw Mary, die in de boeken tot een tweederangs personage werd teruggebracht – en in de aflevering The Abominable Bride worden zelfs wat inside jokes gemaakt over het niet-zo-feministische gehalte van Sherlock Holmes.
In boeken was deze bal echter allang aan het rollen. Al in 1995 verscheen er een reeks Holmes-spinoffs met een sterke vrouw in de hoofdrol: de Mary Russell-serie. In het eerste deel, The Beekeeper’s Apprentice, maken we kennis met Mary Russell, een uiterst vroegwijs, slim meisje van 16, die in 1916 de dan ouder wordende Holmes ontmoet en zijn leerlinge wordt. In het tweede deel, A Monstrous Regiment of Women, komt Mary echter pas werkelijk tot bloei. Ze is net 21 geworden en studeert theologie in Oxford, en in haar vrije tijd helpt ze Holmes met zijn zaken. Via een oude kennis komt Mary in aanraking met Margery, een mystica en tevens voorvechtster van vrouwenrechten. Dan beginnen er vrouwen in Margery’s kring te overlijden, en Mary gaat op zoek naar de waarheid over Margery en haar intenties. Wie is zij werkelijik? Een vrouw van God of toch een oplichtster? En welke rol speelt de strijd voor vrouwenrechten in de moorden?
Waarom moet je dit boek toch echt lezen?
A Monstrous Regiment of Women is een meesterlijke omkering van de klassieke Conan Doyle-verhalen. In Mary Russell heeft Holmes dan toch eindelijk zijn evenknie gevonden: stuurs, cerebraal, onafhankelijk en excentriek. Mary is wars van ‘vrouwelijke eigenschappen’ en volgt haar eigen weg. Of dat nu het vertalen van de Bijbel uit het Hebreeuws is om aan te tonen dat vrouwen wel degelijk een rol speelden in de vroege godsdienst, het leren lezen van vrouwen uit de onderklasse of het aantrekken van mannenkleren is. En dat niet alleen – zij dwingt Holmes, hier de belichaming van de ‘oude, Victoriaanse tijd’ en misogynie, ook hierin mee te gaan. Mary is een trailblazer – door haar persoonlijke acties luidt zij een nieuw tijdperk voor vrouwen in.
Wat moet je weten als je dit boek toch niet wilt lezen?
Quotes van befaamde vrouwenhaters sieren de hoofdstukken. Wat bijvoorbeeld te denken van deze uitsmijter van de heilige Augustinus (3e eeuw na Chr.)? “Hoe kan een vrouw naar het evenbeeld van God zijn gemaakt, in aanmerking genomen dat zij onderworpen is aan de man en geen gezag bezit om te onderwijzen, te getuigen, recht te spreken, en nog minder om te besturen en macht uit te oefenen?” (Maar ook Alfred, Lord Tennyson, en Shakespeare konden er wat van.) Dat zegt al genoeg. A Monstrous Regiment of Women geeft een levendig beeld van zowel het belang van de opkomst van vrouwenrechten als de tegenstand daartegen. In zekere zin is het een portret van een land dat verandert en een nieuwe tijd die wordt ingeluid – het einde van de kolonialistische Victoriaanse klassenmaatschappij en het begin van een tijdperk dat gelijke rechten en welvaart voor iedereen beloofde. Klinkt bekend? Juist. We kunnen nog wat leren van dit boek.
Kant-en-klare quote voor feestjes en partijen:
“Oddly enough, the very considerations that had made marriage impossible for him were mirrored in my own being: a rabidly independent nature, an impatience with lesser minds, total unconventionality, and the horror of being saddled with someone who would need cosseting and protection.”
