De blindheid van Amerikanen voor ironie is ongelooflijk. Zo is de afgelopen tijd het nieuwe zorgverzekeringsplan van Trump volop in het nieuws. Het blijkt meer geld op te leveren voor de superrijken, en vooral ouderen en de sociaaleconomische onderklasse zullen hun kosten sterk zien stijgen, of hun verzekering helemaal verliezen. Ik vind dat weinig verbazingwekkend. Deze laatste groep stemde massaal op Trump, maar maakt zich nu grote zorgen over de toekomst van hun gezondheidsverzekering. De ironie.
In een daadwerkelijk meritocratische samenleving moet iedereen natuurlijk gelijke toegang tot een zorgverzekering hebben. Het Amerikaanse adagium dat je alles kunt bereiken als je maar hard en slim werkt, heeft van de Amerikanen een optimistisch volk gemaakt dat elkaar succes gunt. I love that attitude. In tegenstelling tot Nederland, waar je al snel arrogant genoemd wordt (zeker als ambitieuze vrouw zijnde), mag je in Amerika trots zijn op wat je bereikt hebt. Amerikanen hebben het gevoel dat jouw succes betekent dat er voor hen ook een kans is. In het kleine Nederland is het gevoel eerder “Je pikt mijn ruimte in.” Maar zonder een overheid die een gelijk speelveld voor iedereen waarborgt, vervalt een vrije samenleving al snel tot een ‘dog eat dog’ omgeving. Wanneer zelfs toegang tot een goede gezondheid en opleiding afhankelijk worden van een bovengemiddeld inkomen, leeft de onder- en zelfs middenklasse niet meer in een samenleving van onbegrensde mogelijkheden, maar in een armoedeval: waar de belangrijkste middelen om de maatschappelijke ladder te beklimmen — opleiding, geboorteplanning en een goede gezondheid — amper toegankelijk zijn voor hen.
Amerikaanse Droom versus armoedeval
Dat gezegd hebbende, vind ik het moeilijk om compassie te voelen voor de Trump-stemmers die nu nerveus worden. Etnische minderheden stemden massaal op Clinton en deze groep leeft disproportioneel vaker in armoede. Voor deze mensen voel ik compassie. Zij verdienen dit niet. Maar die blanke Trump-stemmende vrouw die zich verraden voelt omdat iemand met zijn verleden van leugens en oplichting die grandioze beloftes niet nakomt? Sorry, als je dat niet had zien aankomen, dan is je grootste medische aandoening stupiditeit. En daartegen bestaat geen medicijn.
Iemand die het nog steeds voor deze mensen opneemt, is Bernie Sanders. Hij beweert: “Niet alle Trump-stemmers zijn racisten, seksisten, en homohaters. Het zijn mensen die boos zijn en zich in de steek gelaten voelen door het systeem.” Sorry, nee, strike that. Luister, er komt een moment dat jouw tolerantie geen deugd meer is. Er komt een moment dat jouw accepteren van racistische en seksistische opmerkingen en daden van anderen, jou schuldig maken aan depraved indifference. Uiteindelijk is het simpel: je gaat in tegen de normalisatie van misogynie en racisme, of je doet dat niet. Mensen die aanranding – want dat is waar Trump openlijk over heeft opgeschept – normaliseren, vallen in die laatste categorie. En mensen die mijn welzijn als vrouw afdoen als een bijzaak, kunnen weinig begrip terug verwachten.
Weg met de belastingvoordelen voor superrijken
In die zin is Bernie Sanders een groter mens dan ik. Hij reikt degenen die hem belachelijk maakten de hand. Hij heeft nog steeds hoop. In zijn laatste boek, waarin hij met kenmerkende klasse geen woord rept over de nogal ondemocratische tegenwerking in de primaries van de Democratische Partij, zet hij met indrukwekkend detail uiteen hoe de Verenigde Staten weer een baken van rechtvaardigheid, vrijheid, en onbegrensde mogelijkheden kunnen worden. Zo heeft hij een uitgewerkt beleidsplan om de Amerikaanse energiemix geleidelijk over te laten gaan van fossiele brandstoffen naar zon- en windenergie. Een plan dat tegelijkertijd ruraal Amerika weer echt aan het werk krijgt, in plaats van ze mais te laten verbouwen met hoge subsidies van de federale overheid. Verder stelt hij onder andere voor om staatsuniversiteiten gratis te maken, betaald moederschapsverlof in te voeren zoals elke ander land in de wereld behalve Papoea-Nieuw-Guinea dat al heeft, en ja: ook een zorgverzekering voor iedereen. Hoe gaat hij dit betalen? Via het dichten van de enorme belastingvoordelen voor de superrijken. Want belachelijke belastingvoordelen, daar hebben we er nogal wat van in Amerika. En dan hebben we het niet eens over de indirecte kosten, de ‘externaliteiten’, die niet betaald worden door de belastingbetaler in plaats van de bedrijven die ze veroorzaken. Denk bijvoorbeeld aan hogere gezondheidskosten en reclamatiekosten van verontreinigd land als gevolg van gebruik van fossiele brandstoffen. Alleen al het delven en verbranden van steenkool kost de Amerikaanse overheid 1,5 biljoen dollar per jaar. Ja, bedrijven hebben minder problemen om hun afval en schade, de kosten, uit te delen. Het is alleen de winst die sommigen liever voor zichzelf houden.
Je CEO-salaris aftrekken als bedrijfskosten
Een recent voorbeeld van zo’n belachelijke belastingvoordeel is Trumpcare: in het huidige voorstel mogen de CEO’s van zorgverzekeraars die meer dan een half miljoen dollar verdienen, dit salaris aftrekken als bedrijfskosten. Anders dan alle andere medewerkers, hoeft de CEO geen belasting te betalen over zijn of haar salaris. Overigens verdienen alle CEO’s van de grote zorgverzekeraars in Amerika meer dan 5 ton. De CEO van mijn verzekering, Aetna, verdient meer dan 17 miljoen per jaar en denk maar niet dat hij de best betaalde CEO van een Amerikaanse zorgverzekeraar is.
Je zou zeggen dat het tegengaan van belastingontwijking door de rijkste 1% brede steun geniet onder de bevolking, zeker van ‘de kleine man’. Toch zie je ook vaak dat juist mensen in de armere staten op Trump stemden en Bernie Sanders een ‘socialistische jood‘ noemden op social media. Desondanks zegt Bernie Sanders in zijn boek dat hij optimistischer over onze toekomst is dan ooit. Ik ga ervan uit dat hij niet praat over de korte termijn maar de middellange, nadat een deel van de oudere stemmers gestorven is en de witte onderklasse door schade en schande heeft geleerd dat een megalomane, onervaren, en egoïstische miljardair misschien toch hun welzijn niet als topprioriteit heeft.
Time magazine beschrijft de angst van een Trump-stemmer als volgt: “It scares me to death,” says Melinda Champion, sitting in her kitchen below a painting of Jesus exposing his heart, “because I don’t know what’s going to happen.” Het zijn vaak ook juist deze mensen die bumperstickers hebben als ‘Keep Christ in Christmas’. Ieder jaar viert een groot gedeelte van de Trump-supporters de geboorte van een ‘socialistische jood’ die de gevestigde orde aanvocht, ondanks verkettering door een groot deel van de mensen voor wie hij opkwam. Zoals ik al zei: blind voor ironie.
