Ongeveer de helft van de wereldbevolking krijgt er in de periode tussen de pubertijd en de menopauze mee te maken: menstruatie. Geen pretje, want menstruatie gaat vaak gepaard met klachten zoals buikpijn, rugpijn, hoofdpijn, duizelingen, overgeven en ga zo maar door. Maar wat zo nodig nog erger is dan het menstrueren zelf, is het gevoel van schaamte en het stigma dat er omheen hangt. Het is iets waar je niet over praat, en als je het al doet, dan doe je het zachtjes zodat niemand het kan horen. Ook wel eens op werk stiekem en snel een tampon in je zak weggepropt? Juist. Menstruatie is privé en iets onsmakelijks waar je niet publiekelijk over praat. De beschaamde manier waarop we met menstruatiebloed omgaan, wordt overgedragen van generatie op generatie. En daar moeten we mee stoppen.
Vies van je eigen lichaam
Eigenlijk zou het je helemaal niks moeten interesseren wat andere mensen ervan denken. Menstrueren is een normale, gezonde functie van je lichaam, en in een ideale wereld zou het niet vreemder moeten zijn om daarover te praten dan bijvoorbeeld praten over het hebben van hoofdpijn. Opmerkelijk genoeg houden vrouwen het taboe rondom menstrueren in stand. Natuurlijk kijkt menig man je vies aan wanneer je het ‘m’ of ‘o’ woord hardop durft te zeggen, maar veel vrouwen doen hier net zo goed aan mee.
Vorige week publiceerde NOS een artikel over ‘duurzaam menstrueren’. Het artikel ging over vrouwen die bewust voor andere sanitaire producten kiezen dan de standaard tampons en maandverband. Dit doen ze omdat er in regulier maandverband en tampons veel chemische (en dus ongezonde) stoffen zitten, zoals parfums en bleekmiddelen. Daarbij loop je bij het gebruiken van tampons ook risico om het gevaarlijke TSS (Toxic Shock Syndrome) op te lopen, en tampons en maandverband zijn ook nog eens milieuvervuilend. Alternatieven zijn onder andere uitwasbaar maandverband, wat je dus kunt hergebruiken en daardoor milieuvriendelijker is, en menstruatiecups. Deze cups kunnen tot wel 10 jaar meegaan en het risico op TSS zou lager zijn.
Een positief artikel dus, maar de reacties erop waren niet mals. De woorden ‘bah’ en ‘gadverdamme’ kwamen vaak voorbij, evenals verwijzingen naar grootmoeders tijd en het feit dat we eindelijk af waren van zulke vieze dingen als uitwasbaar maandverband. De reacties zijn er te veel om op te noemen, maar waar het op neerkomt is het trieste feit dat vrouwen vies zijn van hun eigen lichaam en de lichamelijke functies die daarbij horen. Uiteraard hoef je geen uitwasbaar maandverband of een menstruatiecup te gebruiken. Niemand verplicht je om het te doen, en als jij hartstikke tevreden bent met het gebruik van tampons en wegwerpmaandverband dan is dat oké. Wat niet oké is is het stigma rond menstruatie en het feit dat we het niet over menstruatie kunnen hebben zonder dat er ergens iemand ‘bah!’ roept.
Uit huis verbannen omdat je bloedt
Wat betreft de taboes rondom menstruatie hebben we in het westen meer geluk dan in sommige andere delen van de wereld, waarin menstruerende vrouwen als onrein gezien worden en tijdens de maandelijkse stonde soms zelfs uit huis verbannen worden. Nepal bijvoorbeeld, waar meisjes en vrouwen tijdens hun menstruatie ergens in een hutje of stal buitenshuis moeten verblijven ongeacht het weer. Omdat ze ‘onrein’ zijn mogen ze niet met andere mensen in contact komen.
Maar ook dichter bij huis zijn we nog niet zo ruimdenkend als we denken. In maart bracht de Britse krant The Independent cijfers naar buiten waaruit blijkt dat meisjes uit gezinnen met lage inkomens heel veel dagen school per jaar missen vanwege hun menstruatie. Dit is omdat de gezinnen maar net rond kunnen komen en daardoor vaak geen geld hebben voor het kopen van sanitaire producten (die vaak duur zijn). Daarbij durven de meisjes het onderwerp vaak niet aan te snijden, zowel uit schaamte maar ook omdat ze weten dat hun ouders de eindjes maar net aan elkaar kunnen knopen.
Stop met vies kijken
Er zijn veel redenen waarom we van het stigma rondom menstruatie af moeten. Allereerst al omdat het nergens voor nodig is je te schamen voor een natuurlijke functie van je lichaam. Maar misschien wel de belangrijkste reden is dat vrouwen door het stigma als paria’s behandeld worden en hun persoonlijke ontwikkeling erdoor belemmerd wordt. Ook op latere leeftijd beïnvloedt het stigma namelijk de carrière van veel vrouwen. In een recente Britse survey zei 52% van de respondenten dat menstruatiepijn haar werk negatief beïnvloedt. Maar omdat een dag vrij nemen vanwege de pijn nog niet geaccepteerd is, blijven veel vrouwen maar achter hun bureau zitten.
Om ervoor te zorgen dat vrouwen geen achterstand in hun opleiding of werk oplopen, moeten we menstruatie dus bespreekbaar maken, te beginnen met het onderwijs en de werkvloer. In Engeland maakte een bedrijf een einde aan het ‘stille pijnlijden’ toen een manager vrouwelijke werknemers voorovergebogen van de pijn achter een bureau zag zitten. Door meer flexibiliteit in de werkuren in te bouwen, kunnen vrouwen bij dat bedrijf zelf kiezen of ze tijdens hun menstruatie werken of niet. Ook Nike koos in 2007 voor ‘ongestelheidsverlof’ en nam in een clausule met partners op dat zij dit beleid moesten respecteren. Zulk beleid hebben we nodig zodat vrouwen zich veilig voelen om vrij te nemen als ze zich ziek voelen, zonder dat daar consequenties voor hun carrière aan verbonden zijn. En misschien kunnen we dan ook eindelijk stoppen met vies kijken als er op het kantoor maandverband gepakt wordt.
Meer Vileine scherpte? We maken samen met Blendle elke week een themabrief, abonneer je hier op onze weekcyclus!
