Hoe heet het?
Walk Through Walls: a Memoir door Marina Abramović
Waar en wanneer?
VS, 2016
Waar gaat het over?
Dit is niet alleen de autobiografie van een wereldberoemde kunstenares waarin je inderdaad van alles kunt lezen over de mythische relatie tussen haar en voormalig partner Ulay, met wie ze bij wijze van kunstproject en historisch afscheid de hele Chinese muur bewandelde. Allebei begonnen ze aan het andere uiteinde van het ruim 21.196 kilometerslange bouwwerk, om elkaar in het midden voor een laatste keer te ontmoeten. Marina is in de daaropvolgende decennia doorgegaan als kunstenares en wereldverbeteraar, en Ulay heeft haar vooral vaak aangeklaagd om geld van haar te krijgen (want zelf stelt hij sindsdien niet zoveel meer voor). Het filmpje hieronder toont hun voor Marina ongeplande hereniging tijdens haar beroemde tentoonstelling “The Artist is Present” waarbij ze oogcontact maakt met vreemden.
In haar memoires lees je hoe Marina van haar hele levensweg een legende maakt, door altijd overal volledig aanwezig te willen zijn. Het boek leest meer als een intieme monoloog van een leider en visionair die een goede vriendin advies toevertrouwt, dan een droge autobiografie. Marina beschrijft bijvoorbeeld hoe ze haar leven schept vanuit bewustzijn over wat er zich afspeelt in haar onderbewuste, en hoe ze wereldgebeurtenissen voorspelt. Het boek opent met een passage over het zien van “zielen” als klein meisje, en hoe ze dat nooit los heeft gelaten. Als volwassene droomde ze bijvoorbeeld over een aardbeving en het neerschieten van de Paus, beiden 48 uur voordat het gebeurde. Zo’n grote mond heeft ze, en daar houden veel mensen niet van. Veel serieuze critici boren haar de grond in als oppervlakkig, juist omdat ze zich zelf niet schaamt om overal diepte en betekenis aan te willen geven. Lezeressen van Vileine zullen waarschijnlijk juist inspiratie putten aan haar unapolagetic manier van leven. “Ik ben alleen geïnteresseerd in kunst die de ideologie van een hele maatschappij kan veranderen” schrijft ze bijvoorbeeld. Dat is toch niet arrogant? Dat is gewoon praktisch.
In deze recensie van de New York Times bijvoorbeeld boort een (oude witte) man haar kunst eerst in twee zinnen totaal de grond in, om vervolgens volledig ad-hominem te gaan omdat Marina zich zou beklagen over haar priviliges. Je gaat je bijna afvragen of hij misschien jaloers is op het succes van deze immigrante, maar net niet. Hierbij een passage tot en met de vergelijking tussen het boek en een ui in de mond van de lezer, die jullie waarschijnlijk zal aanmoedigen het boek ongelezen vijf sterren te geven.
Ms. Abramovic was born in 1946 to well-off parents. They were war heroes, having fought the Nazis with Communists led by Josip Broz Tito, the Yugoslav revolutionary. While others scraped by in a difficult era, her parents had plum jobs and the family had a large apartment, a grand piano, maids, paintings, all the records and theater tickets and other privileges imaginable.
There’s something unseemly about how consistently she complains about the awfulness of her childhood — her mother was cold, she claims, and mistreated her physically and emotionally. In a remarkable paragraph, she writes (the italics are mine):
“When I was young, I thought our flat was the height of luxury. Later I discovered it had once belonged to a wealthy Jewish family, and had been confiscated during the Nazi occupation. Later I also realized the paintings my mother put in our apartment were not very good. Looking back, I think — for these and other reasons — our home was really a horrible place.”
Too bad about the Jewish family, but my mother’s taste in art was a real hitch in my stride.
There are other passages in “Walk Through Walls” that will make readers rub their eyes in disbelief. At one point she writes about having to escape, in her childhood, the “tyranny of support.”
In one of her better-known video pieces, “The Onion” (1996), Ms. Abramovic ate a raw onion while complaining about her life in a voice-over. (“I’m tired of changing planes so often … museum and gallery openings, endless receptions.”) In this shallow and misconceived memoir, she takes that onion from her mouth and places it in ours.
Waarom moet je dit boek toch echt lezen?
Alsof bovenstaande mening van een zure NYT-recensent niet al overtuigend genoeg was, is Marina een unieke vrouw en zeker een uniek vrouwelijk rolmodel die elke vrouw met emancipatoire ambities kan inspireren haar eigen pad te bewandelen. En als je dat pad moet uitklauwen met een hakbijl door struiken vol doornen en rozen, doe dat. Want als je iets van Marina’s autobiografie kan leren is het wel het beleven van je echte emoties, en het omarmen van pijn. Onze generatie is gewend om op allerlei manieren aan ‘dit moment’ en negatieve gevoelens te ontsnappen. Marina zit vol verhalen die aantonen dat als je blijft bij de pijn die nu eenmaal bij het leven hoort, de pijn zelf snel voorbij is en er magische momenten ontstaan.
Wat moet je weten als je dit boek toch niet wil lezen?
Dat valt niet samen te vatten, maar bij dezen een voorproefje met tien bizarre feiten over Marina:
1. Ze speelde Russische roulette op haar veertiende
2. Ze heeft geprobeerd haar eigen neus te breken om plastische chirurgie te krijgen
3. Haar kunstenaarschap begon met de wens om de “lucht te verven” met als gevechtspiloot
4. Op haar 29e breidde ze truien om te kunnen eten
5. Ze heeft een jaar bij Aboriginals gewoond
6. Ze heeft een kangoeroe opgevoed toen ze daar woonde
7. Ze gelooft dat artiesten niet verliefd moeten worden op andere artiesten
8. Voor een van haar installaties boende ze anderhalf duizend koeienbotten, zes uur per dag
9. Voor een ander kunstwerk kerfde ze de Communistische ster in haar buik met een scheermes:
10. En voor een andere installatie masturbeerde ze onder de vloer van het Guggenheim Museum, waar bezoekers op dat moment overheen liepen.
Kant-en-klare quote voor feestjes en partijen:
“From a very early time, I understood that I only learn from things I don’t like. If you do things you like, you just do the same shit. You always fall in love with the wrong guy. Because there’s no change. It’s so easy to do things you like. But then, the thing is, when you’re afraid of something, face it, go for it. You become a better human being.”
En wat is daarvan de prijs?
“Ah, a big one. Lots of loneliness, my dear. If you’re a woman, it’s almost impossible to establish a relationship. You’re too much for everybody. It’s too much. The woman always has to play this role of being fragile and dependent. And if you’re not, they’re fascinated by you, but only for a little while. And then they want to change you and crush you. And then they leave. So, lots of lonely hotel rooms, my dear.”
Meer Vileine scherpte? We maken samen met Blendle elke week een themabrief, abonneer je hier op onze weekcyclus!
