Share

Tweet

Share

Share

Email

Comments

Arja van den Bergh heeft elke week een girlcrush op een andere badass vrouw – die haar inspireert hetzelfde te bereiken.

Op de salontafel stond duizelingwekkend veel eten: ajvar (een paprika-smeersel), ruitvormig gesneden zelnik (spinazie-kaaspastei), proja (maïsbrood), natte geitenkaas en hompen pastrmalija (deeg met varkensvlees). Deeg, vlees en paprika: de drietrapsraket van de Macedonische eetcultuur.

We woonden een jaar lang in Macedonië bij mijn oma, en bezochten die middag samen haar familie in het bergdorpje Vevčani. Alles op tafel – zelfs de rakija – was zelfgemaakt, zei de schoondochter in huis; die net als ik eind twintig moest zijn. Ze hield haar baby op de arm, terwijl haar driejarige zoon stuiterballend door de kamer vloog. Voor de hapjes verontschuldigde ze zich; als verse bruid had ze pas net leren koken.

Mijn mond bleef praten

Het is soms lastig schakelen tussen mijn westerse opvoeding en de traditionele rolpatronen die op veel plekken in Macedonië zo vanzelfsprekend zijn. In een poging haar onzekerheid weg te nemen (en grappig te zijn) zei ik: “Nou, ik kan dit allemáál nog niet eens.” Het viel volledig stil. Strak bleef ik kijken naar de schoondochter, om de blik van mijn oma te ontwijken. Het was nu verstandig geweest om een stuk proja naar binnen te proppen, maar mijn mond bleef praten: “Bij ons thuis kookt Gijs eigenlijk vooral.” Een grap is immers vaak een uit ongemakkelijkheid geboren reflex. De rest van de middag rook naar koffie, baklava en medelijden.

Als koken voor gezinsleden en visite ooit voorwaarden waren voor goede vrouwelijkheid, waarbij alleen de maaltijd met de meeste voedingswaarden de juiste was, dan was het logisch dat koken een afschrikwekkende werking had op sommige vrouwen, schreef Jessica Valenti eerder in The Guardian. Dat effect had het althans op haar – en ook op mij.

Knot in het haar en werken maar

Ik zag het verzorgen van maaltijden – of het rondbrengen van koffie en taart op verjaardagen – eigenlijk precies zoals Valenti het beschreef: “as part of an oppressive housework paradigm that I had zero interest in”. Toch genoot ik er als kind ook van hoe mijn moeder succesvol improviseerde met wat er nog in de voorraadkast lag en leerde ik zonder tegenzin baklava te maken zoals mijn oma die al vijftig jaar maakt.

Valenti kreeg pas echt plezier in koken toen ze een dochter kreeg, die ze eenzelfde ‘eetherinneringen’ gunde; ik kreeg het pas echt dankzij Yvette van Boven.

Yvette van Boven: foodstylist, grafisch vormgever, columnist, no-nonsense kok en enthousiast schortdrager. Type: knot in het haar en werken maar. Mijn lievelingstype.

Koken? Geen punt

In haar eerste kookserie afgelopen zomer, Koken met van Boven, deed Yvette wat weinig tv-koks doen: schijt hebben aan de camera. Relativeren. Yvette over het eruit snijden van taaie galgangen uit een stuk varkenslever: “Dat durf je best, het is even met een mesje d’r in”. Ze liet zien wat er dichtbij huis te halen viel (in plaats van er alleen hoogdravend over te praten): Amerikaanse rivierkreeft uit Amsterdam, piepers uit Zeeland en wilde asperges uit de duinen van Egmond aan den Hoef. Dikke damherten (“Te gek!”). Ze deed me denken aan mijn oma, voor wie koken ook een dagelijks avontuur vol ongekende mogelijkheden is.

Het punt is misschien wel dat Yvette er geen punt van maakt, dat hele koken. Ze weet wat ze doet, maar verkondigt niets. Haar keuken is de studio, man Oof fotografeert en hond Marie steelt de show. Ze heeft plezier, verwondert zich continu over de schoonheid en smaak van ingrediënten (“Zo hé, wauw! Echt lekker!”) en likt sauspannen leeg. Voor anderen koken doet ze met alle liefde, maar bevestiging voor haar kookkunsten zoekt de nuchtere kok niet. Daarbij: Yvette kookt graag, maar ze eet nog veel liever. Dat schrikt niet af – integendeel.

Ik realiseerde me dat het maken van een geweldige maaltijd, zoals Yvette van Boven dat doet, onafhankelijk maakt op manieren die ik nooit voor mogelijk had gehouden.

Het tweede seizoen van Koken met van Boven begint vanavond. Ik kan niet wáchten.