Hoe heet het?
Sharp Objects door Gillian Flynn
Waar en wanneer?
Amerika, 2007
Waar kan je de schrijfster van kennen?
Schrijfster Gillian Flynn is wereldberoemd geworden met het kassucces van haar bestseller Gone Girl en de gelijknamige verfilming. Ook haar boek Dark Places is verfilmd en op 2 april werd bekend dat haar eersteling, Sharp Objects, een HBO-televisieserie gaat worden, met actrice Amy Adams in de hoofdrol. Over de aantijging dat in al haar boeken ‘onsympathieke’ vrouwen de hoofdrol spelen, zei Gillian: “Isn’t it time to acknowledge the ugly side? I’ve grown quite weary of the spunky heroines, brave rape victims, soul-searching fashionistas that stock so many books. I particularly mourn the lack of female villains.”
Waar gaat het over?
De hoofdpersoon, Camille Preaker, is een journaliste die door haar chef-redactie wordt teruggestuurd naar haar geboortedorp Wind Gap, omdat daar in korte tijd twee meisjes zijn vermoord. Camille moet er een reportage over schrijven, maar wordt algauw terug gezogen in de verstikkende atmosfeer van het dorp en de disfunctionele relatie met haar emotioneel manipulatieve moeder. Naarmate ze zich meer betrokken voelt bij de slachtoffers en een relatie opbouwt met haar vijftien jaar jongere halfzusje Amma, komt de fragiele Camille in een neerwaartse spiraal terecht.
Waarom moet je dit boek toch echt lezen?
Sharp Objects is een beklemmend boek over een cultuur van opgedrongen passiviteit en de disfunctionele patronen die van generatie op generatie door vrouwen worden doorgegeven. In het stadje Wind Gap lijkt het of de tijd qua emancipatie heeft stilgestaan. ‘Vrouwelijkheid’ (lees: lang haar en passief/zorgend gedrag) is er de norm. De vrouwen die er wonen, lijken hun gebrek aan zelfontplooiing en beslissingsvermogen te hebben geïnternaliseerd en proberen binnen hun eigen beperkte wereldje macht uit te oefenen op de enige twee manieren die ze kennen. Enerzijds proberen ze via uiterlijk en seks mannen aan te trekken om via hen aanzien te genieten, en anderzijds reageren ze zich af op iedereen die lager in de pikorde staat dan zijzelf: impopulaire vriendinnen, personeel, dieren en zelfs hun eigen kinderen. Dit gedrag wordt generaties lang van moeder op dochter doorgegeven. Niet voor niets wordt de machtsdynamiek in de vriendinnenclubs van respectievelijk Camilles moeder, Camilles middelbare-schoolvriendinnen en de mean girls’ squad van Camilles vijftien jaar jongere zusje op precies dezelfde manier geportretteerd. De mooiste meisjes hebben de rijke mannen gescoord en leven nu een bestaan als huisvrouw en moeder, waar ze tegen elkaar tegelijkertijd over opscheppen en klagen. De minder begeerlijke zijn huishoudster, serveerster of verpleegster geworden en kunnen worden gecommandeerd en gekoeioneerd. Ook veelzeggend: de slachtoffertjes waren meisjes die weigerden zich aan te passen: tomboys die van zich af vochten. In de jongste generatie heeft het begrip ’empowerment’ echter pas echt de vorm van overheersen aangenomen. Zo zegt Amma tegen Camille:
“Sometimes if you let people do things to you, you’re really doing it to them. Know what I mean? If someone wants to do fucked-up things to you, and you let them, you’re making them more fucked up. Then you have the control. As long as you don’t go crazy.”
Wat moet je weten als je het boek toch niet wilt lezen?
Roxane Gay zei het al: nog te vaak moeten vrouwelijke hoofdpersonen in de literatuur ‘sympathiek’of ‘herkenbaar’ zijn. Maar zijn anti-heldinnen niet veel feministischer?
In eerste instantie lijkt Camille met haar needy gedrag, haar problemen met snijden en haar alcoholisme een schoolvoorbeeld van het passief-agressieve patroon van de vrouwen in Wind Gap. Ze is wanhopig op zoek naar bevestiging en aandacht en gebruikt daarbij haar schoonheid en seksualiteit als lokmiddel. Tegelijkertijd beseft ze wel degelijk dat ze daarbij haar eigen macht weggeeft:
“When I’d been sad, I hurt myself. Amma hurt other people. When I’d wanted attention, I’d submitted myself to boys: Do what you want; just like me. Amma’s sexual offerings seemed a form of aggression. Long skinny legs and slim wrists and high, babied voice all aimed like a gun. Do what I want; I might like you.”
Maar Camille doorbreekt wel degelijk het patroon, ook al doet ze dat mischien niet op de gezondste manier: ze vernietigt bewust haar schoonheid door in haar lichaam te snijden – dat is de enige manier waarop ze haar gevoelens van onlust en verdriet over de dood van haar zusje en de emotionele verwaarlozing van haar moeder kan uiten. Hoewel ze zich af en toe nog steeds zo door haar omgeving laat beïnvloeden dat ze baalt van het feit dat ze bewust de weg naar man en kinderen heeft afgesneden, staat ze toch volledig anders in het leven. Camille reageert zich niet af op anderen en identificeert zich sterk met de jonge slachtoffertjes, die zich hevig afzetten tegen de eisen die in Wind Gap aan meisjes en vrouwen worden gesteld. Ze neemt verantwoordelijkheid voor haar eigen keuzes. Door die dingen is Camille degene die zich los weet te worstelen van de verstikkende invloed van haar geboortedorp en die een zelfstandig bestaan weet op te bouwen.
Kant-en-klare quote voor op feestjes:
“I don’t mean this to sound cruel,” Tish began, “but it seems like part of your heart can never work if you don’t have kids. Like it will always be shut off.” “I agree,” Katie said. “I didn’t really become a woman until I felt Mackenzie inside me. I mean, there’s all this talk these days of God versus science, but it seems like, with babies, both sides agree. The Bible says be fruitful and multiply, and science, well, when it all boils down, that’s what women were made for, right? To bear children.” “Girl power,” Becca muttered under her breath.”
Pingback: Instant Classic: alcoholistische anti-heldinnen – Vileine.com