Hallo Meneer Middendorp,
U schreef dit weekend een column over de bezorgde burger. De laatste tijd denk ik veel na over de ‘bezorgde burger’. Ik ben namelijk ook een burger en ik maak me zorgen. Maar volgens mij word ik niet met deze term bedoeld.
Reaguurders zijn bezorgde burgers, fascisten van Pegida zijn bezorgde burgers. Mensen die varkens ophangen bij AZC’s en rellen schoppen in Geldermalsen zijn bezorgde burgers, waarmee de politiek in gesprek moet gaan op een inspraakavond. 23-jarige Donny van de Sylvana Uitzwaai Pagina krijgt de kans om op de NOS, in het NRC en in een interview op Radio 1 uitleg te geven waarom hij zo bezorgd is. Annabel Nanninga krijgt in een diepte-interview midden in de Volkskrant uitgebreid de ruimte om te klagen dat er niet naar de bezorgde burgers geluisterd wordt. En dat was alleen dit weekend.
‘De bezorgde burger’ is inmiddels al zo ingeburgerd, dat ik niet eens meer weet waar hij vandaan komt. Ik vermoed zo rond Pim Fortuyn, toen de politici ineens in hun gezicht geswaffeld werden door het feit dat de meeste mensen zich totaal niet door hen vertegenwoordigd voelden. En kennelijk is er nog weinig veranderd, want ongeacht hoe de politiek zijn best doet, er zijn alleen nog maar meer bezorgde burgers bijgekomen.
In uw column beargumenteert u daarom dat luisteren naar de bezorgde burger geen enkele zin heeft. Ik zag een dergelijke mening eerder langskomen bij een open brief van Tofik Dibi. En hoewel het heel prettig is om een ander geluid te horen dan van politici en redacties die direct meegaan in iedere borrel van de onderbuik, zit er ook een ongelofelijk dedain verscholen in dit soort geluiden. U zegt: “Als het waar is dat de bezorgde burger niet zelf kan zeggen wat hij bedoelt, en dat wij hem alleen kunnen begrijpen als de conservatieve commentatoren bereid zijn als tolk op te treden, moeten deze commentatoren de bezorgde burger eigenlijk ook in het stemhokje begeleiden. En gewoon eerlijk zeggen, weliswaar op eigen risico: “U denkt waarschijnlijk dat u PVV wilt stemmen, maar u bedoelt eigenlijk een partij die meer huurhuizen belooft. Zullen we samen even het vakje van de PvdA inkleuren?’’”
En dan vindt u het raar dat er wordt gesproken over links en elitair gedrag?
Het probleem is, denk ik, dat we een beetje jaloers zijn op de bezorgde burger. Ik ken een heleboel mensen die zich zorgen maken. Over een politiek klimaat dat steeds meer begint te lijken op Duitsland in de jaren ’30. Over een allesomvattend financieel systeem, dat al meerdere malen bewezen heeft gebaseerd te zijn op hete lucht en fraude, maar dat desalniettemin nog steeds op precies dezelfde voet door mag gaan als voordat het de wereldeconomie opblies. Zorgen over de managementcultuur in zorg en onderwijs. Zorgen over een hele generatie aan jonge mensen die geen baan kan vinden. Ook ik maak me ontzettend zorgen. Ik, en velen met mij, voel me niet of nauwelijks vertegenwoordigd in de politiek. De mensen die het voor mij op zouden moeten nemen zijn ongeorganiseerd, hebben geen daadkracht, of hebben jarenlang zoveel beleefde compromissen gemaakt om te regeren dat niemand meer weet waar ze voor staan. Waarom wordt er dan niet geluisterd naar deze zorgen? Waar blijft ons interview op de NOS en op Radio 1?
Hoe heeft rechts populisme in godsnaam een monopolie verworven op de zorgen van de burger? Hoe heeft de rest van de politiek dit laten gebeuren? In het eerdergenoemde interview met Nanninga neemt ze het op voor de zorgen van de burgers die in troosteloze wijken in Purmerend moeilijk rondkomen van hun uitkering. In hetzelfde interview zet ze echter de zorgen van andere burgers weg als overgevoeligheid van ‘klaagnegers’. Ziet u hoe zowel u als Nanninga de bezorgde burger alleen maar bekijkt vanuit hetzelfde frame? Volgens dat frame zijn mensen met zorgen over dingen als banen en de journalistiek geen bezorgde burgers, maar kudtmillenials en gutmenschen. Terwijl iemand uit Geldermalsen, die geen baan kan krijgen en opkomt voor de vrijheid van meningsuiting, een bezorgde burger is. Door bezorgde burgers weg te zetten als dom, gaat u mee in dit frame en bevestigt u impliciet de onderliggende tweedeling van zorgen en van burgers. Dat deze mensen massaal willen stemmen op partijen die ‘de werkelijkheid naar huis zullen sturen’ is niet te wijten aan hun intelligentie, maar aan de incompetentie van gevestigde politieke partijen om met een beter verhaal te komen.
Zowel bij de bezorgde ‘tokkies’ als bij gutmenschen gebeurt hetzelfde: ze worden badinerend behandeld als ongeïnformeerd, dom, verwend en naïef. Ze moeten de politiek vooral maar overlaten aan de grote mensen, die beter weten wat goed voor ze is. Ik kan me voorstellen dat het een lekkere column was om van uw frustratie van u af te schrijven, maar denkt u werkelijk dat er ook maar iemand was die na het lezen dacht: “Hij heeft gelijk! De PvdA is de oplossing voor mijn problemen! Weg met de oneliners die zo goed mijn problemen benoemen, ik heb realpolitik nodig en een fijne polderconstructie!”? Uw neiging om stiekem uw vingers in uw oren te stoppen en ‘lalala’ te zingen is even constructief als zeggen dat ik ‘huiliehuilie’ doe of dat mijn vrienden ‘janknegers’ zijn. Het polariseert en het maakt dat mensen naar politici en opiniemakers gaan zoeken die ze naar de mond praten. Het zorgt ervoor dat rechts-populistische stromingen zich de bezorgde burger toeëigenen, omdat linkse partijen geen goed alternatief bieden.
Mensen die zeggen dat we moeten luisteren naar de bezorgde burger, hebben gelijk. Met één kanttekening: we moeten luisteren naar álle zorgen van álle burgers, dat is namelijk democratie. Antiracisten zijn bezorgde burgers. Klimaatactivisten zijn bezorgde burgers. En weet u wat? Fuck it; Ich bin ein Bezorgde Burger. Ik wil ook een inspraakavond.
