Na een korte inventarisatie van meerdere nieuwssites blijken de eerste gevolgen van een Brexit vrij duidelijk: de Britten krijgen geen stemrecht meer in Europa, ze hebben minder te doen met onze regels en ze ontvangen minder subsidie. Daarentegen mogen dan weer wel hun eigen financiële regels gaan bepalen wat voor meer vrijheid zorgt Dit zijn gevolgen waar je als ‘normale Europeaan’ en ‘normale Brit’ niet per se direct iets van zal gaan merken, tenzij je natuurlijk in de financiële wereld werkt. Voor Marie met de pet zal het hem vooral in de ‘kleine’ zaken gaan zitten. Zo studeren er bijvoorbeeld behoorlijk wat Nederlanders in het VK, die straks misschien wel -zonder behoud van beurs- het twee of driedubbele aan collegegeld moeten gaan betalen. Om over expats en internationaal arbeidsrecht nog maar te zwijgen: het vertrek uit de EU kan gaan leiden tot het gedwongen vertrek uit het land waar je nu woont en werkt. Dat dit soort kleine staatsrechtelijke veranderingen enorme impact kunnen gaan hebben op het leven van miljoenen mensen, zal zorgen voor onzekerheid onder grote groepen van de bevolking.
Uitwijkmogeljkheid voor abortus
Een groot en beangstigend probleem dat behoorlijk onderbelicht is, is bijvoorbeeld het Britse zorgstelsel, waar vooral veel Ierse vrouwen gebruik van maken. Dat heeft niet alleen te maken met lagere kosten in het VK, maar ook met soepelere regels. Zo reizen er dagelijks 12 (!) vrouwen van Ierland naar het VK voor het ondergaan van een abortus. Dit zijn vaak zo’n 4500 vrouwen per jaar die in het überconservatief-katholieke Ierland deze behandeling niet alleen niet kunnen, maar ook niet mógen ondergaan. De regels in Ierland (en in nog een paar andere Europese landen) zijn extreem streng: een vrouw mag er alleen een abortus ondergaan als er direct gevaar voor haar leven kan optreden bij het voortzetten van de zwangerschap.
In het VK wordt een abortus vergoed voor vrouwen uit Ierland, dus de keuze om af te reizen naar Noord-Ierland is snel gemaakt. Door de stap van het VK uit de EU lijkt ook dit recht te gaan vervagen. Ierse vrouwen die ongewenst zwanger zijn, zullen zich dan tot illegale abortusklinieken moeten wenden of naar onveilige landen moeten afreizen. Uitwijken naar andere Europese landen is helaas ook vaak geen optie. Een abortus in Nederland kost namelijk, als je in het buitenland woont, zeker zo’n 900 euro exclusief reis- en verblijfskosten. In Duitsland en België zijn deze rond de 500 euro en in Zwitserland 650 euro. Deze vrouwen verkeren vaak in een kwetsbare toestand door bijvoorbeeld de shock van de zwangerschap, stress rondom de abortus en conflicten met familie en eventuele partner. Een fors bedrag betalen kan dan soms moeilijk tot onmogelijk te behappen zijn, zeker als het dus op korte termijn voldaan moet worden. Een mogelijkheid na de Brexit tot het voorzetten van dit recht zou het eventueel opzetten van een verdrag tussen bijvoorbeeld Ierland en het VK kunnen zijn. Echter is het nog maar de vraag of Ierland er zelf aan mee wil werken, aangezien een abortus officieel verboden is in het land en het uitreizen naar het buitenland nu mogelijk is door een zogenaamde blinde vlek in de Ierse wet.
Zorgtaken van de EU
Waar Ierse vrouwen in het verleden dus konden rekenen op steun in het VK, kan dat nu straks waarschijnlijk niet meer. Het wordt dan ook niet alleen tijd dat Ierland moderniseert, maar ook dat we als Europa gaan inzien welke verzorgende taken en invloed we naar onze buren en onszelf hebben. We zijn een aantal jaar geleden een verdrag aangegaan met elkaar, dat we niet zomaar zonder ingrijpende gevolgen kunnen ontbinden en waarbij we niet meer alleen aan onszelf kunnen denken. Niemand zit immers te wachten op een vechtscheiding, zeker de ‘kinderen’ (wij als inwoners) niet. Momenteel zijn we behoorlijk verwend met elkaar: als iets in je eigen land niet kan (of minder positief voor je is), kan je je heil gemakkelijk zoeken bij de buren. Dat is je recht en dat voelt goed, want Europees zijn we allemaal. Het voorbeeld van de Ierse vrouwen is hier slechts één van. Bovendien geeft een sterke Unie, waarin we solidair met elkaar staan en voor elkaar zorgen, een goed signaal af naar de buitenwereld. Dat is in deze onrustige tijden van verschillende brandhaarden aan onze grenzen (Oekraïne, Turkije) en bedreigingen van binnenuit (terrorisme) zeker niet verkeerd.
Extreemrechtse politici, zoals onze eigen Wilders en de Franse Philippot (de tweede man van Front National) roepen nu massaal op tot het uitschrijven van referenda in hun landen, maar zo’n vaart zal het waarschijnlijk voorlopig niet lopen. Alleen al in Nederland is het staatsrechtelijk niet mogelijk om ons middels een referendum af te scheiden van de rest van de Europese Unie.
Dat Brexit direct tot grote onzekerheden gaat leiden is duidelijk en beangstigend. Ook zullen er waarschijnlijk politieke, economische en staatsrechtelijke problemen ontstaan in de komende jaren. Toch is het Brexit-referendum goed geweest om ons wakker te schudden over de gevolgen van een verbonden Europa. De slechte, maar ook de goede. Want met een sterke Unie zijn de Europese landen solidair en zorgen ze voor elkaar en elkaars inwoners.
