Vorige week bracht Australische zangeres en zelfbenoemd feminist Sia de controversiële video voor haar nummer The Greatest uit. Een nummer met enerzijds een positieve boodschap, namelijk dat we altijd blijven doorgaan, blijven doorvechten. Aan de andere kant laat de video een heftig schouwspel zien, gebaseerd op de gebeurtenissen van afgelopen 12 juni in nachtclub Pulse in Orlando. Is Sia’s The Greatest een geslaagde ode aan de slachtoffers van die aanslag in Orlando? En kun je zo’n artistieke ode überhaupt wel verantwoorden?
The Greatest
In The Greatest gebruikt Sia wederom danseres Maddie Ziegler (13) als hoofdpersoon. De jonge danseres en actrice lijkt centraal te staan in een groot deel van Sia’s video’s, wat soms voor grote controverses zorgt rondom bijvoorbeeld oudere mannelijke mededansers. In deze video zien we hoe Maddie — samen met 48 kinderen die ze bevrijdt uit een gevangenis in een huis — een compleet scala aan emoties ondergaat. Van intens verdriet tot uitzinnige vechtlustigheid en een soort maniakale angst. Wanneer er kinderen tegen de muren naar beneden glijden, omdat ze het even niet meer aankunnen, spreekt zij ze moed in.
“And uh-oh, I see another mountain to climb
But I, I, I got stamina”
Er volgen opnieuw uitzinnige dansscenes waarin iedereen intense emoties laat zien. Zowel lichamelijk als qua expressie. En omdat dit allemaal kinderen zijn, is dat best wel een heftig schouwspel. Constant die maniakale uitdrukkingen op hun gezichten en het dansen in een best duistere omgeving, zorgt voor een dreiging die je liever niet wil zien. Soms lijken er kleine boodschappen in de dans te zitten: “Ik moet doen alsof ik vrolijk en content door het leven ga, maar dat is niet zo. Dit is nog steeds een gevecht. En jullie zien het allemaal gebeuren, maar wie komt er voor mij op?”
Op het einde van de video lijkt het hele gezelschap — dansend in een club — gek te zijn geworden. Hun uit de mond hangende tongen, hun vreemde dansjes. En dan gaan ze allemaal neer. Op de achtergrond, in de muur, zien we kogelgaten. We zien shots van kinderen in groepjes, op de grond. Een huilende Maddie Ziegler. Het is heel erg echt.
Is zo’n ode te pijnlijk?
Hoewel het nergens expliciet wordt benoemd, was dit duidelijk een ode aan de slachtoffers van de aanslag op de nachtclub Pulse in Orlando. 49 mensen uit de LGBTQI-gemeenschap, voornamelijk van Latinx afkomst, werden die avond vermoord. 49 kinderen spelen deze rollen in The Greatest. Maddie is de gehele video te zien met regenbogen op haar wangen. De laatste scène is een complete mimiek van deze tragedie van afgelopen juni. Natuurlijk is het controversieel om een video te maken die gerelateerd is aan een heftige aanval op de LGBTQI-gemeenschap. Het is ontzettend moeilijk om zoiets neer te zetten zonder mensen te kwetsen. Aan de andere kant kan een video als die van Sia een podium geven aan het verdriet na de aanslag. Het is een beetje een tweestrijd: hoe creëer je een mooi, eerlijk en niet-gecommercialiseerd ode-beeld, zonder de families van de slachtoffers en de LGBTQI-gemeenschap juist te herinneren aan er gebeurd is?
Orlando Weekly vindt dat Sia haar punt niet goed maakt: “First, the video ignores that most of the victims were queer Puerto Ricans, Latinxs, Afro-Latinxs and African-Americans. While some people of color are dancers in the video, many are white. The gunman didn’t just enter a gay club that night — he specifically went on Latin night. Failing to acknowledge the important racial and social aspects of victims’ lives dehumanizes them.” Het artikel beschrijft vervolgens de hierboven genoemde scene waarin alle 49 kinderen vanuit de dansende positie ineenvallen op de grond en waar er op de muur vol met kogelgaten te zien is. Volgens Orlando Weekly is dit een schrikwekkend en totaal onnodig beeld: “The crumpled bodies on the ground were supposed to be a haunting last image for the video, but instead it was painful and in a way, grotesque.”
Zouden we van andere grote aanslagen en mensonterende gebeurtenissen ook zulke rauwe visuals moeten laten zien? Van de aanslag tijdens het Eagles of Death Metal concert in Parijs, van 11 september, van de holocaust? Is het niet te heftig om daar zó snel al — juist nu de slachtoffers en hun familieleden volop in een rouwproces zitten — gewelddadige beelden van te tonen? We kunnen ons allemaal wel enigszins voorstellen hoe dat eruit moet hebben gezien, zo’n beschieting in een nachtclub. Gewelddadige gebeurtenissen op een mooie of kunstzinnige manier visualiseren – zoals we bijvoorbeeld ook zien in Game of Thrones — om ze aan het licht te brengen, heeft geen helend effect op slachtoffers. Integendeel, het zorgt mogelijk voor nog méér pijn: “Consuming the tragedy again for the sake of “awareness” is not worth it and can be traumatic for victims’ families, survivors and members of the queer community who already know violence.”
Kunst om emoties weer te geven
Aan de andere kant bestaat kunst óók om emoties weer te geven en om je — hoe pijnlijk dat ook is — als kunstenaar te storten op een bepaald gevoel. Zoals leed, angst of wanhoop. Of, júist hoop. Iemand in de commentaarsectie schrijft: “As a gay artist in the dance world, I think it was wonderfully moving and perfectly executed. Art is often meant to express the things we can not say with words (though her words in this video are mostly focused on inspiring positivity). This video has a sense of sadness, sorrow, diversity of people and their self-expression, and more. Everybody mourns differently; some people want to forget, some people want to remember, some people need to relive the event to come to terms with it.”
Zoals deze commentator het zegt: niet iedereen rouwt op eenzelfde manier. Ook Sia, die zelf ook deel uitmaakt van de LGBTQI-gemeenschap, heeft recht op een verwerkingsproces. Dat zij hierbij de hele popwereld betrekt, kan ook gezien worden als een krachtig uiten van pride en positiviteit voor de toekomst. Bovendien staat er nergens duidelijk vermeld dat The Greatest ook maar iets te maken heeft met de aanslag op de nachtclub Pulse in Orlando. Toch is een trigger-waarschuwing misschien wel op zijn plek.
