WORLD+CULT

Instant Classic: de Ancillary-trilogie

Toilet Paper Magazine

In Instant Classic bespreken Vileine-redacteuren feministische klassiekers, zodat jij ze niet meer hoeft te lezen – maar het straks wel wilt.

Hoe heet het?
Ancillary Justice, Ancillary Sword en Ancillary Mercy door Ann Leckie

ancillary

Waar en wanneer?
VS, 2013, 2014 en 2015

Waar gaat het over?
Het is moeilijk om de Ancillary-boeken te beschrijven zonder ze hopeloos abstract en vaag te laten klinken. De hoofdpersoon is namelijk een ruimteschip – min of meer. De boeken spelen zich af in een wereld waarin ruimteschepen deels bemand worden door ‘ancillaries’: mensenlichamen door welke het schip kan zien, voelen, spreken… en door welke het rijk van de Radch verdere planeten kan koloniseren.

Ancillary Justice, het eerste boek, springt heen en weer tussen twee periodes. In de eerste periode zitten we in het hoofd (nou ja, ‘hoofd’) van de Justice of Toren, een schip dat helpt bij een kolonisatie. In de tweede is van de hele Justice of Toren alleen nog één ancillary over, Breq – en die wil wraak. Beetje bij beetje komen we er achter waarvoor.

Zoals ik al zei: het klinkt hopeloos abstract. Maar als je het eenmaal gewend bent, is Ancillary Justice eigenlijk gewoon heel spannend en grappig en onderhoudend. De twee andere boeken kunnen worden beschreven als de verdere avonturen van Breq, waarbij Ancillary Sword wat minder goed is maar Ancillary Mercy de trilogie een waardig einde geeft.

Waarom moet je dit boek toch echt lezen?
De Radch is in veel opzichten net een menselijk rijk: het is met name deels gemodelleerd op het Romeinse rijk. In één opzicht lijken de Radchaai echter op geen enkel menselijk volk: ze vinden gender niet zo boeiend. Zodanig niet, dat ze in hun uiterlijk en aankleding niet echt onderscheid maken, dat hun taal geen aparte worden heeft, en dat hun schepen niet goed zijn in het onderscheiden van gender, zelfs niet bij andere volkeren in de wereld die het onderscheid zelf wél maken. Justice of Toren/Breq gebruikt dan ook voor alle personages in het boek de voornaamwoorden ‘she’ en ‘her’.

Dat is even wennen. In het begin ‘zag’ ik alle personages als vrouwelijk, omdat ik dat zo gewend ben met personages die met vrouwelijke voornaamwoorden aangeduid worden. Beetje bij beetje begin je echter zelf steeds minder belang aan gender te hechten in het boek. Her en der zijn er indicaties dat een zeker personage ‘eigenlijk’ een man is, of ‘eigenlijk’ een vrouw. Maar zonder de voortdurende bevestiging van hun gender waaraan we in onze taal gewend zijn, vergeet je dat ‘echte’ gender weer net zo makkelijk.

Zo is het Ann Leckie gelukt om boeken te schrijven waarbij je los wordt geweekt van je aannames over gender. Het betekent dat het moeilijk blijft om de personages voor je te zien. Maar het betekent ook dat je ze móet beoordelen op wat je over ze leert, zonder dat je je eigen vooroordelen er – bewust of onbewust – op kan projecteren.

Wat moet je weten als je dit boek toch niet wil lezen?
Onze maatschappij is zo gehecht aan de gender binary, het zit zo diep in onze taal ingebed, dat het heel moeilijk is ons zelfs maar een maatschappij voor te stellen als die uit de Ancillary-boeken. Ann Leckie komt een heel end, juist omdat ze taal op een aparte manier durft in te zetten.

En Ann Leckie beperkt zich niet tot het spelen met gender. Haar boeken gaan ook over imperialisme, over klasse, over consent, over wat het uiteindelijk is dat ons menselijke maakt… Het knappe is dat het desondanks ook gewoon spannende verhalen zijn met veelzijdige personages.

Kant-en-klare quote voor feestjes en partijen:
“It’s so easy to go along with things, isn’t it?” Skaaiat said. “Especially when, as you say, it profits you.”

Save

1 Comment

1 Comment

  1. Inge

    2 januari 2017 at 21:52

    Interssant om een keer te lezen!

    Ook leuk om te lezen, wel met genderaanduiding want daar gaat het juist om, zijn de (kinder)boeken van Thea Beckman ‘de kinderen van moeder aarde’, ‘het helse paradijs’ en ‘het gulden vlies van Thule’ (triologie). Hoe zou de wereld eruit zien als alleen vrouwen het voor het zeggen hebben?

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

VERS

We do not believe in the world empowering women.

We believe in women empowering the world!

Journalist, activist, game-changing artist, mind-body scientist, international solidarist?

Join the tribe

Copyright © 2020 Vileine

To Top