Een ongelukkig gevoel wordt openlijker gedeeld als er een herkenbare reden is. Zo heerste er in december een behoorlijke verslagenheid door de overgevlogen collectieve depressie uit The Land of the Free. De ene oproep volgde de ander op en dat terwijl er in Nederland een progressieve ballon werd opgelaten. Ik heb het over het advies van de Staatscommissie Herijking Ouderschap onder leiding van Aleid Wolfsen. Zij publiceerde haar lijvige rapport Kind en ouders in de 21ste eeuw op 7 december 2016.
Het rapport is een advies aan de Kamer om het persoons- en familierecht aan te passen. De belangrijkste aanbevelingen van de in totaal 68 (!) zijn het juridisch meerouderschap, meeroudergezag en een Nederlandse regeling voor draagmoederschap. Samengevat betekent het dat een kind maximaal vier ouders mag hebben (nu zijn dat er twee). Verder dat een draagmoeder juridisch wordt beschermd en psychisch begeleid. Vraag en aanbod, kinderwens en buik, mogen ook openbaar worden. Hoewel er in de Opzij altijd wel een vraag naar een draagmoeder was, was het adverteren ervoor verboden. Als derde is er het geweldige voorstel om kinderen vanaf het achtste jaar inspraak te laten krijgen over de eigen opvoedsituatie. Dat was twaalf jaar. Het rapport stelt dat kinderen vanaf hun achtste goed kunnen bepalen wie zij als hun ouder ervaren.
Meerouderschap
Het voorstel voor meerouderschap bevestigt dat genetische ouders niet altijd de juridische ouders zijn. Het rapport is het resultaat van crowd wisdom. Dat is ontstaan doordat een commissie van tien mensen is gaan praten met juristen, sociologen, pedagogen, ervaringsdeskundigen, draagmoeders, donorkinderen, homostellen, pleeg- en stiefouders.
Naast dit geweldige advies gaat Aleid Wolfsen in een interview in Trouw verder in zijn opvattingen: “Of het kind nou bij een moeder alleen, bij twee mannen, twee vrouwen of in een driehoeksrelatie opgroeit, voor het welzijn van het kind is dat totaal irrelevant. Ook de genetische band doet er voor een kind niet toe. Zolang ouders maar niet tegenover hem verzwijgen hoe het is ontstaan.” Ik hou van deze man. Nou ja, van zijn opvattingen.
Laat alle 26 stellen die niet weten of hun pasgeboren kind of embryo van de man is waarvan ze hopen dat het is, het rapport lezen en met Aleid koffie gaan drinken. Voor als u het gemist heeft: het Universitair Medisch Centrum Utrecht heeft bij ivf-behandelingen zeg maar zes maanden dezelfde pipet gebruikt voor de inseminaties van de eicel. De woordvoerder achtte de kans heel klein dat er ander sperma voor conceptie heeft gezorgd, maar voor de 26 stellen is er een andere dimensie in een traject van hoop terechtgekomen.
Als we voorbij het persoonlijke gaan, is dit een episch goede medische daad. Het stelt de vraag hoe gewenst een kind is. Kun je een kind vlak na de geboorte in je armen sluiten en liefhebben met de wetenschap dat je genen er wellicht niet inzitten? Ik hoop dat de 52 aanstaande ouders elkaar hartgrondig aankijken en besluiten, zonder er een woord aan te wijden, dat het kind in liefde wordt verwelkomd. In De vrouw die schrijft Simone van Saarloos dat een succesvolle opvoeding van donorkinderen mogelijk is, omdat “liefde immers geen natuurlijke basis heeft en een kwestie is van besluitvaardigheid en daadkracht.”
Lege stamboom
Deze uitspraak is van Lodiv, eigenaar van een spermakliniek en niet-biologische vader van de hoofdpersoon, die verwekt is met donorzaad. Het boek zou gelezen moeten worden door Esther en Monique. Twee dochters van een zaaddonor waarbij het vermoeden bestaat dat Jan Karbaat, oud-directeur van spermakliniek MC Bijdorp, de donor is. Esther zegt in het AD: “Het is een oerwens om te weten waar ik vandaan kom. Mijn stamboom is voor de helft leeg.” Persoonlijk wens ik iedereen een lege stamboom. Het zijn immers niet je (voor)ouders die maken wie je bent. Het sperma van mijn vader heeft er niet voor gezorgd dat ik van kamerplanten hou en het liefst op een eerste date naar een museum ga. Zou ik minder van mijn kamerplanten houden als ik niet wist wie mijn vader was? En als ik wist waar hij woonde en ik voor het eerst in zijn huis ben en een Sanseveria zie, zou ik me dan gelukkiger voelen? Of juist boos omdat zijn langdurige afwezigheid pijnlijk wordt bevestigd door de vermeende gedeelde interesse?
Het niet-relevante van biologische afstamming voor de identiteit van een mens, is inmiddels onderbouwd door wetenschappelijk hersenonderzoek. Nu zijn er dus dit rapport en boek. Bob Dylan zong het al eens: “the times they are a-changing.”
