Vandaag is het Safer Internet Day. Dat betekent dat er weer aandacht is voor sexting onder pubers, en specifiek voor het sturen van naaktfoto’s en -filmpjes van het eigen lichaam.
“Tientallen jongeren belanden in psychiatrische kliniek na sexting,” kopte RTL Nieuws. “Daarom is #preventie van #sexting zo ontzettend belangrijk!” reageerde Qpido in een tweet. Qpido is een organisatie die, in samenwerking met de zedenpolitie, scholen afgaat om kinderen voor te lichten over dit onderwerp. “1 op de 15 jongeren doet aan #sexting,” tweette een politieagent. “Ben benieuwd hoeveel hier spijt van gaan krijgen.”
Sexting is niet het probleem
Dergelijke voorlichting en sexting-preventie zijn onvolledig. Wat Qpido en de agent weglaten, is de oorzaak van de spijt of de mentale problemen: niet sexting zelf, maar de ongewenste verdere verspreiding van de beelden. Tussen deze twee zit een wereld van verschil. Aan de ene kant staat flirten of experimenteren – als het goed is met wederzijdse instemming. Aan de andere kant staat pesten of afpersen – zonder instemming. Hoewel seksueel getinte foto’s van minderjarigen officieel onder kinderporno vallen, ziet ook het Openbaar Ministerie dit verschil. Er wordt dan ook geadviseerd om sexting niet te vervolgen, zolang de beelden vrijwillig gemaakt en verstuurd zijn, en niet openbaar worden verspreid.
Het zou geen kwaad kunnen als een dergelijke nuance een rol kreeg in de voorlichting. Dat wil niet zeggen dat het kwalijk is als jongeren zich bewust zijn van de mogelijkheid dat er misbruik gemaakt kan worden van hun foto’s. Recent onderzoek toont alleen dat ze dit al zijn. 90% verwacht dat sexy beelden worden verspreid. Wat uit ditzelfde onderzoek blijkt, is dat meer dan de helft van mening is dat jongeren die aan sexting doen, “dom” zijn.
Slutshaming
En daar zit meteen een volgend probleem van de eenzijdige aanpak. Enkel hameren op de boodschap “Maak geen sexy foto’s van jezelf!” draagt bij aan het idee dat het je eigen schuld is als iemand misbruik maakt van de beelden. En dit draagt dan weer bij aan pesten en slutshaming. Stel, je vriendje deelt een foto van jou met de hele school. Naast het verwerken van zijn schending van je vertrouwen, word je nu ook geconfronteerd met sociale uitsluiting en stigma. Het eerdergenoemde RTL-artikel verwees bijvoorbeeld naar het verhaal van Lisa, van wie als twaalfjarige een foto in haar bh uitlekte. Haar verdere schoolperiode werd ze hiermee gepest en uitgescholden voor “slet”. De mensen die de foto’s zonder instemming verspreiden, komen er zo makkelijk vanaf. Hoe meer de schuld wordt gegeven aan het slachtoffer, hoe meer de verantwoordelijkheid van de dader wordt verbloemd.
Een eenzijdige “eigen-schuld-dikke-bult”-voorlichting van slachtoffers is niet de beste methode voor internetveiligheid. Het online leven wordt, net als het offline leven, veiliger naarmate er meer bewustwording komt van instemming en het respecteren van grenzen. Een idee voor Safer Internet Day 2018 is daarom de volgende voorlichtingscampagne:
