Anne Frank. Regelmatig kom je haar naam tegen in lijstjes met biseksuele beroemdheden, naast namen als Freddy Mercury en Angelina Jolie, en telkens ergeren we ons er weer aan. Op 8 september berichtte Vileine: “Onze oogkleppen moeten wel heel dik zijn, als we over het hoofd zien dat [Anne Frank] niet alleen een Joods slachtoffer van de Holocaust was, maar ook een LGBTQ-slachtoffer.” Deze conclusie wordt getrokken uit een aantal passages uit het dagboek dat Anne bijhield tussen haar dertiende en vijftiende. Ze schrijft hierin niet alleen over de jongens waar ze romantisch mee omging, maar ook over de aantrekkingskracht die het naakte vrouwenfiguur op haar heeft, met een openhartig fragment waarin ze haar nieuwsgierigheid naar het lichaam van schoolvriendin Jacqueline onder woorden brengt.
Geen straightwashing, maar labeling
Hieruit concluderen dat Anne zowel op jongens als op meisjes viel, ligt voor de hand, maar de vanzelfsprekendheid waarmee een tienermeisje gelabeld wordt als biseksueel, zelfs met de hashtag ‘#straightwashing’ in de titel, blijft storend. Misschien was Anne biseksueel, misschien zelfs lesbisch, en misschien zou ze later als zelfverklaarde hetero haar eigen dagboek teruglezen, lachend om de zogenaamde saffische gevoelens en om wat een hitsige tiener ze wel niet was. We zullen het nooit weten, want Anne Frank stierf op vijftienjarige leeftijd in Bergen-Belsen. In tegenstelling tot Angelina en Freddy heeft ze niet rustig haar eigen seksuele identiteit kunnen ontdekken, laat staan dat ze die heeft kunnen benoemen.
Veel mensen voelen zich op vijftienjarige leeftijd nog niet comfortabel met een vast label en dat hoeft ook helemaal niet. Integendeel, als mensen over een paar decennia onze vertwijfelde dagboekpassages zouden teruglezen en ons een seksualiteit aan zouden aanmeten die we op dat moment zelf nog niet eens hadden omarmd, zouden we dat onnodig en zelfs een tikkeltje onbeschoft vinden. Annes seksualiteit buiten beschouwing laten is geen straightwashing, haar een seksualiteit toeschrijven zonder dat ze die expliciet heeft benoemd is labeling.
Anne Franks dagboek (Wikimedia commons)
Misplaatste toe-eigening
Bovendien vragen we ons af waar de behoefte vandaan komt om Anne Frank te typeren als een ‘LGBTQ-slachtoffer van de Holocaust’. Wie de geschiedenis kent, weet ongetwijfeld dat Anne niet ondergedoken zat vanwege haar seksuele geaardheid en niet vermoord is omdat ze op meisjes viel, maar omdat ze Joods was. Er zijn talrijke mensen die vanwege hun geaardheid slachtoffer zijn geworden van de Holocaust, maar Anne was er niet één van. Haar wel op die manier neerzetten lijkt een misplaatste poging Anne toe te eigenen als LGBTQ-symbool, om haar verhaal voor deze groep herkenbaar te maken. Dat past goed in de algemene tendens om Annes verhaal toegankelijker te maken voor het algemene publiek. Zo werden eerder niet alleen de hierboven besproken fragmenten lang gecensureerd, maar schrapte vader Otto Frank ook een aantal “te Joodse” passages uit de Amerikaanse vertalingen, om de gentiles niet af te schrikken. Voor wie zich bewust is van deze geschiedenis lijkt de huidige framing van Anne als LGBTQ-slachtoffer verdacht veel op een nieuwe, alternatieve vorm van goywashing (‘ontjoodsing’).
Natuurlijk bedoelen we hiermee niet zeggen dat biseksuele jongeren zich niet met Anne mogen identificeren. Haar dagboek is met name zo beroemd doordat veel mensen zich erin kunnen verplaatsen, en het is niet meer dan logisch dat ook LGBTQ-lezers steun vinden in de openhartige manier waarop ze haar prille seksualiteit beschrijft. Tegelijkertijd moeten we beseffen dat Annes nalatenschap niet van ons is. Hoe universeel herkenbaar haar leed soms mag zijn, we mogen de uniciteit van Annes ervaringen niet vergeten, of haar vermaken tot een multi-inzetbaar symbool van onderdrukking. Dat leidt er schijnbaar toe dat we onszelf het recht gaan verschaffen een jong meisje labels toe te schrijven en haar verhaal moedwillig te modificeren, opdat het maar in ons eigen wereldbeeld past.
Ingezonden door: Laurie Bastemeijer + Heleen de Vries
