Op 14 november werd bekend dat PvdA en ChristenUnie samen het lumineuze idee hebben om aanstaande ouders geestelijk voor te bereiden op de komst van een kind. Het initiatief werd later die dag in een debat aan de Tweede Kamer gepresenteerd. Eerlijk gezegd klonk het initiatief mij een beetje vreemd in de oren, maar zelf heb ik geen kinderen, dus kan ik er lastig over oordelen. Mijn zus, Maaike Hänschen, heeft wel kinderen; drie om precies te zijn, die alle drie jonger dan 6 jaar oud zijn. Maaike vond het bericht ook vreemd en trakteerde Facebook op een woede-uitbarsting naar aanleiding van dit plan. Daarom deze kanttekeningen als een duoproductie, want het bericht van mijn zus werd met luid applaus ontvangen door de andere jonge moeders in haar Facebookkring en ik heb geen kinderen, dus geen ervaring om uit te putten.
Om te beginnen maar even een korte greep uit het persbericht dat deze week op vele sites te lezen was, met alvast wat kanttekeningen.
In het bericht wordt ook medegedeeld dat 83% van de jonge ouders problemen ervaart na de komst van een kind. Ik ga er daarbij even blindelings vanuit dat dit een representatief percentage is voor alle lagen van de bevolking, hoewel daarover niet wordt uitgeweid.
Maaike reageerde verbolgen op het bericht, dat volgens haar getuigt van een bepaalde kortzichtigheid over alles waar je als jonge ouder mee hebt om te gaan wanneer je ouder wordt:
Natuurlijk is het een hoop frustratie, en misschien komt het wat ongenuanceerd over, maar de boodschap is duidelijk: op de komst van een kind kun je niemand voorbereiden en zelfs wanneer je er al twee hebt, beland je nog steeds in de meest vreemde situaties:
De grootste opluchting is dat er ook initiatieven zijn die er hun best voor doen te laten zien dat het allemaal niet zo perfect moet, zoals #loedermoeder, waar vrouwen worden aangemoedigd hun momenten waarop het allemaal niet zo lekker loopt te delen, zodat je van elkaar kunt zien hoe het er echt aan toe gaat en dat iedereen dit soort dingen meemaakt.
Sociale druk
Het grootste deel van het bericht van Maaike gaat over de sociale druk die er ligt op ouders om niet alleen een goede ouder te zijn, maar ook een goed mens, een goede werknemer, vriend, zus, dochter etc. met alle eisen die daarbij horen. Want o wee als je in een klein huis met een betaalbare hypotheek woont, maar eveneens: o wee, als je niet mee kan op van die spontane weekendjes van je vrienden die nog geen kinderen hebben. Bovendien moet je kind briljant zijn en veel hobby’s hebben, maar je moet het kind niet onder druk zetten. En dan die hobby’s voor jezelf:
De tip hierboven: vergeet even dat je voor alles dus ook een oppas nodig hebt, die je ook weer moet betalen, terwijl je daar het geld niet voor hebt, zeker niet als je die oppas inhuurt voor een avondje uit met diner en film.
Het probleem is dat de sociale druk en de (ongetwijfeld goed bedoelde) tips en trucs van mensen over het ouder zijn het probleem alleen maar groter maken: je wordt gebombardeerd met goed bedoeld advies en tips om tijd voor jezelf te maken, en wanneer je ‘family’ googelt wordt je gebombardeerd met plaatjes van perfecte gezinnen met blije kinderen, zoals deze:
Hahaha, ons ontbijt is zo grappig! En iedereen in ons gezin is gek op selderij en rauwe worteltjes. En anders hebben we ook nog quinoasalade.
De juiste manier van opvoeden
Naast alle druk die je als ouder hebt om ook nog een leuk mens te zijn, moet je ook een flinke persoonlijkheid hebben om met alle druk van experts over kinderen om te gaan. Als je zoon ook maar een klein beetje afwijkt van de curve moet je je volgens sommigen al zorgen maken, terwijl die curve nu juist het gemiddelde is. Er moeten dus ook uitschieters naar boven en naar beneden zijn, maar probeer dat maar eens aan een consultatiebureau uit te leggen. Bovendien wordt het ene opvoedkundige boek na het andere geschreven; had je je net aangeleerd om kinderen in de time-outhoek te zetten, net zoals de Supernanny dat doet, is er alweer een nieuw boek van twee experts dat zegt dat het funest is voor je kind om een time-out te krijgen:
De schrijvers van dit boek, Daniel Siegel en Tina Payne Bryson, schrijven dat de isolatie die het kind krijgt het kind vertelt dat je als ouder alleen geïnteresseerd bent om tijd met je kind door te brengen als ze hun zaken op orde hebben en zich gedragen zoals jij wil. Kinderen ervaren volgens de auteurs veel stress wanneer ze emotionele controle verliezen, en dat is nu juist het moment dat kinderen in hun eentje op een stoeltje moeten gaan reflecteren op hun gedrag. In plaats van dat te doen wordt het vaak alleen maar erger en krijgen ze hun emoties niet goed onder controle, en denken ze aan hoe vals het is dat hun ouders hen straffen. Kortom: de time-in is de nieuwe time-out. Quality time met je kind, ook als ze het bij je hebben verbruid.
Zonder hier al te lang bij stil te staan, maken dit soort conflicterende visies van experts duidelijk hoeveel ouders moeten doen: linksom van die, rechtsom van die en op dezelfde manier kunnen we er straks achter komen dat een andere expert heeft onderzocht dat de vragenlijst van de PvdA en de ChristenUnie juist een averechts effect heeft. Het vreemde is dat de ‘imperfectie’ van het ouder zijn alleen wordt gepromoot van onderaf, door ouders zelf, terwijl experts blijven hameren op alles wat je wel en niet zou moeten doen. Misschien wordt het tijd dat de experts iets leren van wat de ouders zelf zeggen. De behoefte aan herkenning bij andere ouders is groot en kan van veel meer waarde zijn dan nog meer ‘best practices’ die je als ouder moet proberen te implementeren. Los daarvan staan bij het persbericht over dit initiatief nog een heleboel vragen open, die het mij niet duidelijk maken waarom het initiatief er eigenlijk is.
De vragen die nog openstaan
Je kúnt je niet voorbereiden op de komst van een kind. Ja, het is zinvol in kaart te brengen of aanstaande ouders een drugs- of drankprobleem hebben (zoals wordt voorgesteld in het initiatief), en is het handig als ze geholpen worden te stoppen met roken. Maar heeft dat per se iets met ouder worden te maken? Is het niet sowieso handig als we in kaart brengen welke mensen problemen hebben en daar hulp voor nodig hebben? Het krijgen van een kind maakt het probleem hooguit urgenter. Waarom wachten tot iemand een kind krijgt? Ben je dan nog wel op tijd om iemand van een probleem af te helpen voordat het kind daar de dupe van wordt? Is er bij de instanties wel voldoende geld en mankracht om die mensen te helpen, of hebben we het dan gewoon in een dossier staan en wachten we tot het mis gaat?
Natuurlijk kan de komst van een kind druk zetten op de relatie met je partner, je voor financiële uitdagingen plaatsen die je nog niet kende, en een mentale druk op jezelf leggen die ook nergens voor nodig is. Maar advies geven komt altijd uit het potje van de perfecte gezinnen, alsof perfectie iets is dat ook maar enigszins na te streven is als ouder. Je kunt je best doen, ook al lijkt dat in de ogen van een heleboel mensen niet veel. Denk aan de sketch van Brigitte Kaandorp over Libelle-gezinnen met Kerst:
Of de geweldige Britse comedian Miles Jupp, die vier kinderen heeft die allemaal nog geen 4 jaar oud zijn:
Ik denk dat we er meer aan hebben deze realiteiten vaker te laten zien, in plaats van nieuwe ouders voor te spiegelen dat alle gezinnen bestaan uit perfecte curve-kinderen en groentenontbijtjes en ouders die nog gezellig iedere week met elkaar op date gaan zonder de kinderen. Dat is namelijk simpelweg de realiteit niet en niemand is erbij gebaat als we doen alsof dat wel zo is.
