Om maar meteen met de deur in huis te vallen: 13 Reasons Why gaat over zelfmoord. De 17-jarige Hannah Baker heeft haar polsen doorgesneden in het bad. Vlak daarvoor heeft ze echter de redenen daartoe ingesproken op cassettebandjes. Dertien bandjes welteverstaan, voor de dertien personen die – bedoeld of onbedoeld – een rol gespeeld hebben in haar dood. Al deze personen moeten de tapes afluisteren en ze daarna doorgeven aan de volgende op de lijst. Via Hannah’s beste vriend Clay, die aflevering na aflevering in de serie ontdekt wat er op de bandjes staat, leren we Hannah kennen en komen we er stap voor stap achter wat haar ertoe dreef om niet meer te willen leven.
Giftige mannelijkheid
Wat maakte dat Hannah veranderde van hoopvolle nieuwkomer tot iemand die zich zo eenzaam voelde dat ze het leven niet meer zag zitten? Dat kan in twee woorden samengevat worden: toxic masculinity, oftewel ‘giftige mannelijkheid’. Een cultuur waarin mannen macht en status verlenen aan het (seksueel) uitbuiten en misbruiken van vrouwen. In Hannah’s geval is toxic masculinity niet alleen venijnig, maar letterlijk dodelijk.
Het begint vrij onschuldig: Hannah is knap, en een nieuw gezicht op Liberty High School, en dus krijgt ze veel aandacht. Ze wordt genoemd in een ‘best or worst’-lijst die rondgaat, waarin zij is gekozen als ‘Beste Kont’. Als ze klaagt over de ongewenste aandacht die ze daardoor krijgt, wordt dat door haar klasgenoten weggewuifd: het is toch alleen maar een compliment? Maar dat, gecombineerd met sexting, een stalker die foto’s van haar neemt door haar slaapkamerraam en een gerucht over mogelijke biseksualiteit, en Hannah krijgt algauw het label ‘makkelijk’ opgeplakt. Daarna wordt alles alleen maar erger. Als ze op Valentijnsdag uitgevraagd wordt door een ster-basketbalspeler, komt hij expres een uur te laat opdagen, samen met zijn mede-jocks. Want, zoals hij hen uitlegt: “Als een meisje er dan nog is, betekent dat dat ze wel heel graag wil.” Vervolgens randt hij Hannah middenin de diner aan. Als ze hem van zich afduwt, wordt ze een ‘crazy bitch’ genoemd: “I thought you were easy.” De basketbalspelers lachen alsof het een grote grap is, terwijl Hannah huilend aan tafel zit. Niemand in het restaurant doet een poging om haar te helpen. De jock is de held.
Geïnternaliseerd geweld
Het sociale stramien op Liberty High is er één dat we uit veel Amerikaanse films en series kennen: de jocks, of sporters, maken de dienst uit. Daaromheen draaien de mooie meisjes, de cheerleaders, die een soort status by association krijgen, maar die zelf geen enkele macht in handen hebben. Deze jongens zijn zo gewend dat ze alles en iedereen kunnen krijgen zonder er enige moeite voor te doen, dat ze geen enkele empathie voor anderen hebben. Vrouwen, in het bijzonder, zijn objecten. Maar ook naar elkaar moeten ze telkens bewijzen dat ze nog wel alfamannen zijn en een plaats verdienen in de groep. In 13 Reasons Why zien we dat vooral basketbalspeler Justin daar onder lijdt; geleidelijk aan wordt onthuld dat hij niet zo gepriviligeerd is als de anderen en dat hij wordt mishandeld door de vriendjes van zijn alleenstaande moeder. Bovendien is hij arm. Door de groep wordt hij daarom steeds meer onder druk gezet om dingen te doen die hij eigenlijk niet wil, ten koste van zijn vriendin Jessica.
Niet alleen de jocks zelf, maar ook de hele buitenwereld lijkt deze machocultuur in stand te willen houden. Als Hannah tegen leraren of decanen probeert te zeggen wat er met haar gebeurd is of hoe wanhopig ze is, wordt er niet naar haar geluisterd. Ook ouders spelen hier een rol in. Als Alex, van nature een zachtaardige jongen, na Hannah’s dood in woede een andere jongen in elkaar slaat, wordt hij door zijn vader geprezen, want dat is “wat echte mannen doen.” Het ergste is echter dat Hannah het geweld dat haar is aangedaan, zelf heeft geïnternaliseerd. Als ze eindelijk een romantisch moment heeft met de jongen die, zo ziet de kijker allang, perfect voor haar is, klapt ze dicht; ze kan alleen nog maar denken aan alle schendingen van haar lichaam, haar privacy en vertrouwen.
Het pretty dead girl-cliché voorbij
Het is gemakkelijk om te zien waarom 13 Reasons Why momenteel dé hit op Netflix is: de acteurs (allemaal onbekenden, vaak in hun eerste rol) zijn geweldig, het verhaal is levensecht en er worden veel zaken besproken waar tieners mee moeten dealen – maar zonder in het soapachtige ‘aflevering-van-de-week over zwangerschap/depressie/peer pressure/vul maar wat in’ te vervallen. De zelfmoord is niet gesensationaliseerd of, zoals sommige media kopten, te ‘glamourous’ weergegeven. Nee, het is een manier om aandacht te vragen voor problemen die iedere tiener heeft, maar die vaak niet serieus worden genomen. Hannah Baker is meer dan het ‘pretty dead girl’-cliché; films en tv-series zijn gevuld met vermoorde meisjes die alleen maar mooie slachtoffers zijn, maar die we niet leren kennen. Door de tapes horen we echter Hannahs stem en zien we door haar ogen wat er met haar gebeurd is. Maar vergis je niet: Hannah is niet uniek. Onze maatschappij zit vol met vrouwen die geconfronteerd worden met toxic masculinity – daarom is het ook zo belangrijk dat er een tv-serie over gemaakt is. Het overweldigende succes van 13 Reasons Why is tweeledig; triest omdat er zoveel herkenning is, maar hoopvol omdat er eindelijk aandacht en een stem wordt gegeven aan deze problemen. De stilte is doorbroken en dat is de eerste stap.
Pingback: RE: 13 Reasons Why neemt psychische problemen niet serieus genoeg – Vileine.com