13 Reasons Why is populair. De hashtag van de Netflix-serie breekt twitterrecords, Kylie Jenner valt voor de hoofdpersoon en ook Vileine publiceerde een lovend stuk. Het is dan ook bijzonder, een tv-serie voor jongeren die niet wegschuwt van onderwerpen als seksisme, pesten en zelfmoord.
I just want Clay 😫 https://t.co/abobBlzYY7
— Kylie Jenner (@KylieJenner) 12 april 2017
Toch klinkt er, in mindere mate, fel tegengeluid. Mensen die ervaring hebben met psychische problemen en seksueel geweld waarschuwen elkaar de serie niet te kijken.
If you are a rape survivor or triggered by self harm do not, do not be pressured into watching 13 reasons why. ILYSM do what's best for you
— Liz (@lizb1nx) 7 april 2017
if there's gonna be a show depicting bullying ptsd depression etc it better be accurate and not u kno.. encourage viewers to kill themselves
— not online 🥑 (@thai_brows) 11 april 2017
Het grote verschil in ontvangst roept het vaak geciteerde devies “Comfort the afflicted and afflict the comfortable” op, oorspronkelijk een uitspraak van de negentiende-eeuwse schrijver Finley Peter Dunne. Stel gerust wie gekweld is, kwel wie gerust is. 13 Reasons Why doet het tegenovergestelde.
Voor depressieve kijkers kan de serie gevaarlijk zijn
Mediarichtlijnen bestaan niet voor niets. De organisatie Samaritans vat de adviezen samen van meerdere grote zelfmoordpreventie-organisaties. 13 Reasons Why breekt ze bijna allemaal. Het toont de precieze zelfdodingshandeling. Het simplificeert door te focussen op herkenbare oorzaken in plaats van op psychische problemen. Het benadrukt het verdriet van de omgeving en laat zien hoe sommige mensen degene die suïcide heeft gepleegd pas op waarde weten te schatten nu ze er niet meer is. Het bevordert het idee dat zelfmoord resultaten behaalt, zoals het bewijzen van de ware aard van een verkrachter. Voor depressieve of getraumatiseerde kijkers kan de serie gevaarlijk zijn.
Het breken van sommige van deze regels kan verdedigd worden als een situatie waarin het doel de middelen heiligt – het zien van de zelfmoordscène zou pesters en aanranders uit het echte leven dwingen hun verantwoordelijkheid onder ogen te zien. Het probleem is echter dat enkel een schokkende scène dit niet bereikt. Er zijn nog twee stappen nodig. Je moet je eigen gedrag verbinden aan de fictieve schok en vervolgens moet je je rechtvaardigingen van dit gedrag loslaten. Zolang er een uitweg is om het onschuldsgevoel te beschermen, zal iemand die stappen niet zomaar zetten. De meeste mensen zien zichzelf als goede jongens. Die mensen kunnen 13 Reasons Why met een gerust hart kijken, zonder te hoeven twijfelen aan dit zelfbeeld.
De serie volgt de zeventienjarige Clay – ook een goede jongen. Na de zelfmoord van Hannah, het meisje op wie hij verliefd was, ontvangt hij dertien cassettebandjes, waarop ze haar redenen uitlegt. Ook geeft ze hem opdrachten. Zo krijgt hij een kaart met de plekken die hij moet bezoeken tijdens het luisteren. In eerste instantie beweert Hannah dat Clay één van de redenen is voor haar dood. Dit lijkt een dappere keuze van de serie, aangezien de gemiddelde (mannelijke) kijker zich met Clay zal identificeren. Als Clay’s alledaagse seksisme veroordeeld wordt, komt de kijker er dus ook niet makkelijk vanaf. En er is genoeg alledaags seksisme bij deze protagonist: nadat, zonder Hannah’s medeweten, er een upskirt-foto van haar is gemaakt en met de school is gedeeld, wordt Clay boos op haar. Wanneer ze op een soort bangalijst terechtkomt, meent Clay dat het een compliment is. Wanneer een stalker een foto verspreidt waarop ze met een meisje zoent, trekt Clay zich daarop af. Toch wordt herhaaldelijk benadrukt wat voor goede jongen hij is. Een goede jongen die weleens foutjes maakt. De emotionele ontlading komt wanneer ook Hannah dit toegeeft. De enige reden dat ze hem beschuldigde, was omdat ze wilde dat hij bleef luisteren naar de bandjes. “You’re different,” zegt ze. “You’re good and kind and decent.” Clay wordt vrijgesproken en met hem ook de kijker.
De kijker wordt vrijgesproken
Verder is de protagonist natuurlijk bij lange na niet de grootste klootzak in de serie. De school zit er vol mee. Je hebt de maker van de bangalijst, meerdere aanranders, meerdere jongens die onwillige meisjes over proberen te halen tot seks, de jongen die zijn vriend toestond zijn comateuze vriendin te verkrachten, de verkrachter in kwestie. Deze verkrachter is, van al die figuren, de enige die niet door een lens van sympathie en “verzachtende omstandigheden” wordt bekeken. Dit wil niet direct zeggen dat de serie de daden van de rest goedpraat: ook hiervan wordt de impact op Hannah benoemd. Maar montages van een bedroefde jongen op zielige muziek worden afgewisseld met scènes waarin dezelfde jongen eerst bij een dronken meisje aandringt op seks en later, wanneer dat meisje in een alcoholroes raakt, een andere jongen toestaat zijn gang met haar te gaan. De ruimte is wel erg groot voor kijkers die iemand zoals hij op willen vatten als tragisch slachtoffer van zijn omstandigheden. Ook kijkers die ergere grenzen hebben overschreden dan Clay, krijgen de kans hun daden te spiegelen en goed te praten.
13 Reasons Why snijdt belangrijke onderwerpen aan, maar is niet confronterend genoeg voor mensen die de machocultuur in stand houden, en te confronterend voor mensen die er slachtoffer van zijn geworden. De serie biedt amusement en ontroering, maar de bewering dat suïcidale of getraumatiseerde mensen er baat bij hebben komt voornamelijk neer op een potje woke kringrukken.
