*Spoiler alarm*
Dit artikel bevat heel veel spoilers. Het derde gedeelte van dit artikel bevat algemene spoilers voor de eerste vijf seizoenen van Girls. Het vierde gedeelte bespreekt een belangrijk plotpunt uit het zesde en laatste seizoen van Girls in detail.
Hannah Horvath was niet ontworpen voor de male gaze, maar wat hield ze ons bezig. Eindeloze artikelen werden er geschreven over de hoofdpersoon van Girls. Ook over de vrouw die haar schiep en haar speelde, trouwens: Lena Dunham roept sterke reacties op, en vaak niet de meest positieve. Een terugblik, nu de serie afgelopen is.
Meisjes met privilege
Zes seizoenen lang volgden we de Girls: Shoshanna, Jessa, Marnie maar toch vooral Hannah. Hun werk en relaties, maar vooral ook hun coming of age want natuurlijk moesten ze nog uitzoeken wat voor mensen ze precies wilden zijn.
Kritiek en lof op Girls ging bijna altijd over de herkenbaarheidsfactor. In de allereerste aflevering verklaart een stonede Hannah tegen haar ouders dat ze de stem van haar generatie wil zijn. “Or at least a voice of a generation,” zwakt ze meteen af. Het leek een mission statement waaraan de serie nooit kon voldoen: te wit, te geprivilegieerd, te narcistisch.
Bij het terugkijken van dat eerste seizoen blijkt dat de serie eigenlijk altijd al zelfspot had. Dat de Girls soms onuitstaanbaar zijn, zorgt voor de grappigste scènes. Het is vaak moeilijk om te kijken naar Hannah in het bijzonder, met haar combinatie van zelfingenomenheid en zelfhaat. Misschien wel omdat je er iets in herkent. En toch is het tegelijkertijd een komisch sterk en uniek tv-personage.
Hannah versus Lena
Voor veel kijkers was het moeilijk om het verschil te zien tussen personage Hannah Horvath en bedenker en actrice Lena Dunham. Misschien ook wel omdat we Hannah in de serie zo vaak bloot zagen, waarbij de tatoeages van Lena Dunham zelf nooit werden bedekt. En Lena was ook als schrijfster en regisseuse dé creatieve stem achter de serie.
Lena Dunham lijkt het ondanks alle kritiek allemaal wel goed te bedoelen. Ze probeert bijvoorbeeld met haar nieuwsbrief Lenny haar witte privilege te gebruiken om ruimte te maken voor stemmen naar wie minder snel geluisterd wordt. Lena Dunham komt vaak in de problemen door wat ze in Amerika wel “foot-in-mouth disease” noemen: ze flapt er van alles en nog wat uit, en dat valt lang niet altijd goed. Wat er vooral uit duidelijk wordt is dat Hannah’s meest kenmerkende eigenschap – dat ze alles altijd éérst vanuit haar eigen naar binnen gekeerde oogpunt bekijkt – er eentje is die ze van Lena heeft.
Toch blijft die Lena-haat knagen. Want Lena is natuurlijk niet de enige persoon die een serie heeft gebouwd om iemand die in sommige opzichten op haar lijkt. Louis CK deed het met Louie. Larry David, die bekend werd door Seinfeld, waarin Jerry Seinfeld een personage speelde dat Jerry Seinfeld heet, deed het met Curb Your Enthusiasm. Dev uit Master of None leek ook wel erg op hoofdrolspeler en mede-bedenker Aziz Ansari. Verder terug hebben we Woody Allen, die in heel veel van zijn films een weinig verhulde versie van zichzelf speelde.
Bij al die mannen lijkt er toch makkelijker aangenomen te worden dat hun primaire motivatie creatief is in plaats van narcistisch. Louie wordt alom geroemd om de experimentele vorm, terwijl het vrij moeilijk is om de formeel inventieve afleveringen van Girls te prijzen zonder dat er gezeurd wordt over dat Hannah alwéér naakt is – of over het persoonlijke leven van Dunham. De mannen krijgen het voordeel van de twijfel, terwijl een vrouw die zichzelf (en haar imperfecte lichaam) centraal stelt, per definitie wel verdacht is.
Hoe word je volwassen?
De personages uit Girls voldoen aan veel clichés over millennials: ze zijn beschermd opgevoed, hebben grootse dromen maar geven snel op, en ze willen maar niet volwassen worden. Maar een Hannah die aan het einde net zo onvolwassen is als in het begin, dat is natuurlijk geen heel bevredigend verhaal. En dus grepen de schrijvers naar iets dat in series en films al zo vaak wordt gebruikt om een vrouw te dwingen volwassen te worden: een baby.
Voor Vulture verwoordde Kathryn VanArendonk wat er hier zo frustrerend aan is:
“It’s a TV show called Girls. I suppose it’s unsurprising that it would include this most easy delineator between girlhood and womanhood. But it’s still frustrating, especially as it connects with Hannah’s writing career, and as it’s being used as a definitive gauge of her evolution. Surely there are other ways to create finality and closure out of an arc toward adulthood? And more important, surely a narrative can find a way to treat pregnancy as more of what it is — not as an end, or as a beginning, but as a rather notable middle. Anything else gives it too much defining power.”
VanArendonk schreef dit toen het seizoen halverwege was. De laatste aflevering zal haar wel enigszins tevreden hebben gesteld, want hier zien we dat een bevalling niet op magische wijze tot volwassenheid leidt. Hannah blijkt als moeder nog steeds ongeduldig en egocentrisch is, gefrustreerd door een kind – een jongen nog wel! – dat haar borst afwijst.
Toch valt Girls uiteindelijk terug op een cliché. Het blijkt dat Hannah alleen maar in hoeft te zien dat moeders alles (Moeten? Horen? Zullen?) opofferen voor hun kind, en dan wil de kleine Grover opeens wel goed drinken. De neiging om op een hoopvolle noot te eindigen is begrijpelijk. Maar dat Hannah, die vanaf de allereerste aflevering primair gemotiveerd werd door haar schrijfambitie, in het allerlaatste shot tevreden opgaat in het moederschap? Dat voelt toch niet echt progressief of feministisch.
Van ambitieuze schrijfster naar offers voor het moederschap
Misschien is dat ook weer teveel verwachtingen laden op wat uiteindelijk gewoon een komedie is – vaak prachtig geregisseerd, scherp geschreven en thematisch boeiend, maar toch gewoon een komedie. Een komedie waar al vóór de eerste aflevering vooroordelen over bestonden en die waarschijnlijk nooit helemaal aan de vele verwachtingen waaronder het bedolven werd had, kunnen voldoen. Girls was een beetje wat we nodig hadden, maar niet alles wat we nodig hadden. A voice, of a generation.