TODAY+TOMORROW

Minifesto: na 1 juli ging de slavernij door

Axel Oswith

Vandaag is het Ketikoti (‘ketens verbroken’ in het Sranan). De dag om te vieren dat op 1 juli 1863 slavernij is afgeschaft in Suriname, Sint Eustatius, Saba en Sint Maarten, de toenmalige Nederlandse koloniën. Ketikoti werd tot voor kort alleen gevierd in Suriname en op de Antillen, maar nu zien we mondjesmaat ook steeds meer aandacht voor het feest in de voormalige “metropool” (gelukkig!). Maar de feestdag is bovenal een bitterzoete.

10 jaar. Zolang duurde het tot de slaven echt vrij waren. Tot ze mochten gaan waar ze wilden en niet langer overgeleverd waren aan de grillen van de Nederlandse slavenhouders. De voormalig tot slaaf gemaakten werden namelijk nog ongeschikt gezien om zomaar vrij mens te mogen zijn, ze zouden eerst nog 10 jaar na 1863 door moeten werken om ‘af te kicken’ van het slavenwerk. Bovendien werd die 10 jaar gezien als afkoping van de last die de slavenhouders ondervonden van de afschaffing van de slavernij – want wie zou nu op de plantages voor ze werken?

Alhoewel op 1 juli de voormalige tot slaaf gemaakten dansend door de straten gingen om te vieren dat zij nu vrij waren, gingen op 2 juli 1864 de ketens opnieuw om voor 10 jaar, om te leren vrij zijn en om de Nederlanders tegemoet te komen. Sterker nog: de Nederlandse slavenhouders kregen 300 gulden per vrij gemaakte slaaf van de Nederlandse overheid om het goed te maken dat ze geen slaven meer mochten bezitten.

Toen de ellende bij ons begon

Bij ons thuis werd er vroeger nooit stilgestaan bij Ketikoti. Gek, vond ik maar: wij zijn toch ook Surinamers? Ik belde mijn vader (als een echte 2e generatie diasporakid mijn go-to voor all things Su) om te vragen waarom dat zo is. ‘Ketikoti heeft niks te maken met ons’, zegt mijn vader. Wij zijn namelijk Javaanse Surinamers. Na de afschaffing van de slavernij is Nederland vervanging gaan zoeken voor de plantagearbeiders. Door “contractarbeiders” uit Azië te halen werden er grote groepen arme Chinezen, Hindoestanen en Javanen naar Suriname gehaald om het plantagewerk over te nemen. ‘Na 1 juli 1863 begon de ellende voor ons’, vertelt mijn vader me.

De contractarbeiders, waaronder mijn vaders opa en oma, namen de plekken van de Afrikanen in op de plantages en leefden onder de zelfde omstandigheden als dat de tot slaaf gemaakten daarvoor deden. Alleen nu onder het mum van een wurgcontract dat vijf jaar zou duren. Contractbreuk, zoals niet hard genoeg werken of het eisen van hogere lonen, zou leiden tot de zogenoemde “poenale sancties”: wrede lijfstraffen zoals afranselingen of het smeren van sambal op de vagina van vrouwelijke arbeiders. Pas in 1948 werden deze sancties opgeheven. Vrijheid voor de één bleek onderdrukking voor de ander te betekenen.

Bitterzoete viering

Ketikoti is daarom gehuld in een wrang en een ambivalent soort blijdschap. Ja, de ketens werden verbroken, maar het duurde tien jaar voordat de Afro-Surinamers die ketens mochten afdoen en ze vervolgens bij anderen omgedaan werden. Alhoewel de noemer slavernij werd afgeschaft werden bruine mensen nog steeds hun vrijheid afgenomen en gemaakt tot eigendom van witte mensen – al was het maar voor de duur van een contract, gedurende dat contract was het lichaam van de arbeiders van hun eigenaar.

Slavernij werd dus niet op één dag afgeschaft en na 1 juli 1863 ‘leefden we nog lang en gelukkig’; slavernij werd als noemer niet meer gebruikt, maar bruine en zwarte lichamen zijn nog decennia lang gedehumaniseerd, mishandeld en gebruikt om rijk mee te worden. Bovendien, in hoeverre kunnen we eigenlijk zeggen dat het denken dat witte mensen boven bruine en zwarte mensen staan echt helemaal gestopt is na 1 juli 1863 als we kijken naar onze eigen tijd? Daarom is het naast feestvieren ook belangrijk dat we verhalen vertellen over het koloniale verleden. Op die manier kunnen we een stem geven aan mensen wiens stem is afgenomen, maar daar voor moeten we wel de geschiedenis in al zijn complexiteit en lelijkheid navertellen.

Click to comment

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

VERS

We do not believe in the world empowering women.

We believe in women empowering the world!

Journalist, activist, game-changing artist, mind-body scientist, international solidarist?

Join the tribe

Copyright © 2020 Vileine

To Top