In de Amerikaanse startupwereld was de geest uit de fles toen drie vrouwen een boekje opendeden over het seksisme in Silicon Valley. De drie vrouwen ‘in tech’ Rachel Renock, Claire Humphreys en Kristen Ablamsky bekleden alle drie hoge functies in de wereld die bekend staat als een van de meest creatieve plekken ter wereld. In Silicon Valley werden streamingdiensten Spotify en Netflix geboren en zelfs Apple kreeg er vorm. Maar de biljoenen dollar-industrie heeft ook keer keerzijde: excessen. Of het nu om geld, invloed of werkdruk gaat: de Amerikaanse oostkust heeft er genoeg aan.
‘De disbalans tussen wie de macht heeft en wie niet is zo groot, dat vrouwen daar vaak het slachtoffer van worden’, zei ondernemer Susan Wu in The New York Times in juni. Maar hoe werkt dat eigenlijk, macht in een startende, creatieve onderneming? En hoe gaat het er in de Nederlandse startupwereld aan toe met seksisme?
Alles draait om imago
Volgens Rockstart-oprichter Oscar Kneppers heeft het te maken met een overdaad aan geld. Kneppers richte in 2010 Rockstart op, een bedrijf dat startups binnen 150 dagen klaarstoomt voor de markt. Kneppers investeerde in vijf jaar tijd in zo’n honderd startups. De machtsstructuren waar Susan Wu over sprak, herkent hij niet uit de Nederlandse startupwereld. ‘Maar’, voegt hij toe: ‘ik ben natuurlijk geen vrouwelijke CEO’. Een snel telrondje leert dat 18 van de 38 werknemers van de onderneming vrouw is. Daarnaast komen de Rockstart-medewerkers uit verschillende landen: van China tot Griekenland en Nepal. Een nette score dus, zeker als je bedenkt dat in de Amerikaanse top honderd van bedrijven maar zeven procent van de partners/investeerders vrouw is.
Het seksisme en de genderdiscriminatie die je in de Amerikaanse startupcultuur ziet, wordt volgens Kneppers in stand gehouden door excessen: ‘Die cultuur, waarin het idee bestaat dat je alles kunt maken, is het effect van ambitie, heel veel geld en economische voorspoed. Dat zijn excessen. Silicon Valley is excessief want er gaat heel veel geld in om. Je kunt er hard vallen maar ook hard winnen. Dan krijg je een vreemde levensstijl waarin alles om imago draait.’
Hoe zeer imago er toe doet in Silicon Valley, blijkt uit het verhaal van Cheryl Yeoh. Yeoh is CEO van diverse Amerikaanse bedrijven. Nadat Renock, Humphreys en Ablamsky in The New York Times ‘uit de school klapten’ over het seksisme in hun werkveld, voelde Yeoh zich geroepen om zich hier ook over uit te spreken. Het drietal beschuldigde Dave McClure (oprichter van bijna 500 start-ups) er onder meer van zich seksueel ongepast gedragen te hebben. McClure betoogde publiekelijke spijt in een blog waarin hij toegeeft dat zijn houding naar vrouwelijke collega’s ongepast was. ‘I’m a Creep. I’m Sorry’, schrijft McClure begin juli. McClure’s spijtbetuiging werd op sociale media geprezen. Imago keurig hersteld dus.
Afwijzing ligt op de loer
De rel rondom McClure was nog nauwelijks gedoofd, of Uber-directielid David Bonderman kwam in de problemen nadat hij collega Arianne Huffington (van The Huffington Post inderdaad) seksistisch had bejegend in een vergadering. En zo stapelen de genderdiscriminatie-zaken in Silicon Valley zich op. Plekken waar veel geld te verdienen valt, gaan gepaard met imago en aanzien. ‘Je ziet het ook op de Amsterdamse Zuidas’, zegt Kneppers. ‘Het imago van een groot succesvol bedrijf, associëren we met mannelijk en macho. Die machocultuur is brallerig, kijk maar naar studentenverenigingen. Het draait om mannelijk aanzien en macht, en dat hou je in stand door je op een bepaalde manier naar anderen te gedragen.’
Maar hoe kan het dan dat de Nederlandse startupwereld relatief is van zulk grof seksisme? Volgens Kneppers heeft dat met gebrekkige middelen te maken. ‘Start-ups zijn hier niet rijk. En dus kun je je als oprichter of directie niet wapenen met geld. Als je een bedrijf opzet zonder geld, stel je je heel kwetsbaar op. Je moet namelijk telkens het verhaal van je bedrijf vertellen aan investeerders en de kans ligt altijd op de loer dat je afgewezen wordt. Maar die kwetsbaarheid heb je wel nodig om zulke bullshirt patronen van machocultuur op het werk te doorbreken.’
Machocultuur ontmantelen
Om als man kwetsbaarheid te kunnen voelen, is het volgens Kneppers ontzettend belangrijk dat mannen leren om ook met hun zachte kant in contact te komen. ‘Zelf groeide ik op in een gezin van zeven met vier zussen en mijn moeder. Vanaf mijn pubertijd was ik thuis alleen met vrouwen en ik denk dat dat mij geholpen heeft. Ik heb er absoluuut geen moeite mee om m’n gevoelens te voelen en ze te uiten.’
Dat veel mannen zich in de startupwereld (en zakenwereld) afschermen voor hun eigen gevoelens, leidt volgens Kneppens tot machocultuur waarin iedereen elkaar wil overtroeven. ‘En de enige manier om er tegenin te gaan, is door die brallerige cultuur te ontmantelen. Wat vrouwen zoals Renock, Humphreys en Ablamsky doen, is dus heel goed. Stel vragen over de cultuur op de werkvloer: waarom gebeurt dit zo? Wat gek dat er hier zo weinig vrouwen in topposities zitten, wat is de logica daarachter? Alleen door die machocultuur te ontmantelen, kun je seksisme in (startende) bedrijven oplossen.’
