Deze week een ultradiepe analyse van de personages en verhaallijn van Thor: Ragnarok, een superheldenfilm met verrassend goede rollen voor vrouwen!
Na de overweldigende ontvangst van Wonder Woman deze zomer lijkt het erop dat het tij eindelijk begint te keren voor vrouwelijke superhelden in bioscoopfilms. Recente geflopte films zoals Elektra (2005, met Jennifer Garner) en Catwoman (2004, met Halle Berry) waren volgens velen voldoende bewijs dat superheldenfilms over vrouwen nu eenmaal geen kwaliteit garandeerden – beide films zijn overigens geregisseerd en geschreven door mannen – en reden om superheldinnen meer dan een decennium lang tot supporting character te bombarderen.
Het meest schrijnende voorbeeld is Black Widow, gespeeld door Scarlett Johansson, die al sinds Iron Man 2 (2010) een interessante backstory aan het opbouwen is maar alsnog aan de zijlijn staat om af en toe een vinnige one-liner of rake klap uit te delen. Maar recente pogingen, zoals Marvel’s tv-serie Jessica Jones en Agent Carter en DC’s Supergirl (alle drie 2015), lieten al zien dat er weldegelijk mensen warm liepen voor series over vrouwen, en nadat Wonder Woman het record voor meest bezochte superheldenfilm sneller brak dan je “Themiscyra” kan zeggen is dit een onbetwistbaar feit.
Niet langer leeghoofdig vermaak
Thor: Ragnarok, die vorige maand uitkwam, heeft inmiddels ook al de nodige records verbroken, zoals hoogste rating en hoogste bezoekersaantal van een Marvelfilm ooit. De film laat onder andere zien dat er geen romantiek hoeft op te bloeien tussen vrouwelijke personages en mannelijke hoofdrolspelers om een film vermakelijk te maken, dat mensen complexe vrouwelijke personages met een niet altijd even eervolle achtergrond willen zien, en vooral dat een script geen beledigingen of slurs tegenover vrouwen hoeft te bevatten om grappig te zijn. Thor: Ragnarok slaat een nieuwe weg in door lichtvoetige komedie te combineren met serieuze thema’s – bewijs dat superheldenfilms niet langer leeghoofdig vermaak zijn.
De verhaallijn van Thor is een van de interessantste uit het Marvel-universum. Zijn voorgaande films (The Avengers, Thor, Thor: The Dark World) waarin de Asgardiaan kennismaakt met het leven op aarde, speelden al in op immigratie, imperialisme en xenofobie. Na alle gebeurtenissen uit deze vorige films verschijnt in Thor: Ragnarok Hela, de godin van de dood ten tonele na de dood van Thors vader Odin. Zij toont prompt haar krachten door Thors hamer, die alleen hij kan hanteren, te verbrijzelen. Hela blijkt Odins oudste kind te zijn, de oudere zus van Thor, en vroeger vocht zij aan Odins zijde om de andere Negen Rijken te onderdrukken.
Geen verleidelijke bitch
Hela wil Asgard niet vernietigen, maar erover heersen en ontmaskeren wat Asgard werkelijk is: niet de blinkende stad waar iedereen gelukkig is, maar een koloniale macht, gebouwd op bloed, zweet en tranen. “Waar denk je dat al dit goud vandaan komt?” sneert ze tegen Thor – een vraag die elke imperialistische macht, inclusief de onze, zichzelf zou moeten stellen. Hela is de moorddadige en hebzuchtige schaduwzijde van het koloniale rijk van Asgard, die vindt dat ze zich er niet langer voor moeten schamen. Zij prikt door de illusie van onschuld heen, weigert om de hypocrisie in stand te houden, en roept Asgard op om zijn bloeddorstige koloniale geest te omarmen. Het probleem is volgens haar niet dat ze plunderen en heersen over andere volken – het probleem is dat ze ermee ophielden en niet verder keken dan de Negen Rijken.
Hela’s seksualiteit wordt niet tegen haar gebruikt. Nergens wordt ze een bitch genoemd. Ze wordt niet onderschat omdat ze een vrouw is. Haar seksualiteit wordt niet monsterlijk; ze wil letterlijk iedereen vermoorden, maar gebruikt geen verleidingstechieken om dat te bewerkstelligen. Daarnaast is ze zo sterk en machtig dat er een heel team voor nodig is, inclusief Thor, de Hulk en Valkyrie, om haar te verslaan. Thor geeft ook toe dat zij de rechtmatige erfgenaam voor de troon van Asgard is, een plek die hij had op willen geven als zij niet zo moordlustig was geweest.
Male Gaze, where?
Het meest interessante personage is veruit Valkyrie, gespeeld door Tessa Thompson. Ze wordt geïntroduceerd als een scavenger in dienst van een totalitaire heerser (gespeeld door Jeff Goldblum). Zij levert hem slachtoffers die hij voor zijn eigen plezier als gladiatoren in kan zetten. Zo krijgt zij ook Thor de arena in; ze pikt hem op in haar ruimteschip en tasert hem.
Valkyrie is een alcoholist en lijkt in eerste instantie geen morele overtuigingen te hebben. Ze toont geen sympathie voor of interesse in Thor en zijn situatie. Langzaamaan wordt duidelijk dat ze aan PTSD lijdt; ze heeft namelijk eerder tegen Hela gevochten als onderdeel van een elite gevechtsunit, de Valkyries, die het gevecht verloren. Zij was de enige overlevende. In plaats van dat ze als een slachtoffer wordt neergezet, overkomt ze haar PTSD om zich in te zetten voor de goede zaak. Thor zegt zelfs tegen haar dat hij vroeger, als kind, altijd een van de Valkyries wilde zijn, Asgards prime ops. Hij was teleurgesteld toen hij erachter kwam dat het alleen vrouwen waren, en hij zich er dus niet bij zou kunnen aansluiten.
Male gaze, where? Waar Thor regelmatig zonder shirt te zien is en zelfs de Hulk naakt wordt getoond zijn Hela en Valkyrie allebei volledig gekleed in wapenuitrusting. Er is geen romantisch subplot (wel wat geflirt tussen Thor en Valkyrie) en daarnaast insinueert de flashback van het gevecht tegen Hela dat er een speciale band was tussen haar en een medestrijdster – volgens canon is Valkyrie ook biseksueel, en er is redelijk wat kritiek gekomen op het feit dat een scene die dit duidelijk maakte uit de film is geknipt. Uiteindelijk neemt Valkyrie het samen met Thor op tegen Hela.
Mocht je inmiddels lijden aan superheldenmoeheid na de overdosis superheldenfilms van de laatste tijd, maak voor Thor: Ragnarok dan een uitzondering. Feministisch verantwoord en een slimme satire op imperialisme: het kan dus wel.