In Berlijn spoelt de gentrificatie de politiek uit de straten. Op een hoek hangt nog een spandoek met “Vor die Wahl gestellt zwischen Unrecht und Unordnung, entscheidet sich der Deutsche für das Unrecht” van Goethe. Het doek zal worden verwijderd na de ontruiming van het gekraakte pand. In Kreuzberg en Neukölln worden projecten — langdurig gekraakte panden — structureel ontruimd. Een maand geleden ging het ontruimen van project Rigaer 94 gepaard met flinke gevechten. De gemeente zegt dat er woningen nodig zijn voor het onderbrengen van de vele vluchtelingen. Volgens de bewoners van de panden gaat het om oprukkend kapitalisme in de vorm van projectontwikkeling. Het is bekend dat de panden zijn gekocht door projectontwikkelaars die er grote appartementen van gaan maken waar onder andere hoge huur betalende gezinnen kunnen gaan wonen. Gezinnen die nu vooral in Prenzlauerberg — net zo burgerlijk als IJburg — wonen. Daar zijn de straten zo schoon dat reverse graffiti — het creëren van patronen op muren en bestratingen door deze selectief schoon te maken met een hogedrukreiniger — er onmogelijk is.
In Berlijn demonstreert het hele gezin
Op mijn vakantie was ik getuige van de ontruiming van een pand in de Manteuffelstraße in Kreuzberg. Voorafgaand aan de fysieke ontruiming was er een demonstratie, een Kiezdemo. Dat is een open en kalme optocht, bedoeld om mensen te interesseren om mee te lopen. Bij aanvang werd duidelijk door een megafoon uiteengezet hoe de situatie was. In dat pand zit een winkel van een man die artikelen voor revolutionairen verkoopt, zoals gasmaskers en vlaggen. Er wonen Berlijners en vluchtelingen. Op een enkel vechtincident na wordt er al jaren vredelievend in geleefd. Na de toespraak begon de demonstratie. Borden werden omhoog gehouden met teksten als ‘prijsstijging is geen stadsontwikkeling’ terwijl de leus “Kapitalismus ist Scheiße” werd geroepen. Er liepen ook kinderen mee. Kleuters met geluidwerende koptelefoons werden voortgeduwd in buggies en kinderwagens. In Berlijn demonstreert het hele gezin.
Mijn laatste demonstatie was die na de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo. We eindigden op de Dam waar ik kinderen zag met in hun hand een potlood. Op de pro-Zwarte Pieten demonstratie heb ik geen enkel kind gespot. Geen Bugaboo of Mutsy’s gezien en dat terwijl de demonstranten beweerden dat het hen om het belang van het kind ging. Tijdens de twee Gay Pride weken in Amsterdam was er hier en daar een politiek statement te lezen in de openbare ruimte. “Gijsen, flikker op!” is de titel van een tentoonstelling over het ontstaan van de Roze Zaterdag. Borden met deze tekst hingen door de stad. De Roze Zaterdag is ooit begonnen als reactie op de conservatieve bisschop Joannes Gijsen. Hij was voor het ‘echte’ katholieke geloof. Tegen de pil, tegen abortus, tegen echtscheiding, vóór het gezin en vooral heel erg tegen homoseksualiteit. De Roze Zaterdag vindt jaarlijks plaats en bestaat onder andere uit een demonstratie. Ondanks dat deze demonstratie sterk verschilt van het varende homocorso, werd het dit jaar nergens echt politiek. En ook hier geen kinderen. Wel komen er altijd veel kinderen op de schouders van vader naar de varende orgie kijken.
Ik las ooit een lijst met wat kinderen allemaal een keer gedaan moesten hebben voor hun twaalfde. Veel bestond uit terug naar de natuur: vuur maken, buiten slapen, vies worden, slootje springen enz. Het was zelfs een item op het jeugdjournaal. Op die lijst was niets ondeugends, stouts of illegaals te vinden. De saaie keurigheid droop er van af. Vrijheid als marketing.
Saaie keurigheid is de norm
Als ik aan mijn kindertijd denk, vond ik iets stelen in de V&D, of met een voetbal op een parkeerplaats hard wegrennen omdat we dachten dat de politie er aan kwam, de meest spannende momenten. Naast geslachtsdelen tekenden we ook leuzen op de weg of een muur. Nu worden er regenbogen en bloemen getekend. Op de buurt-whatsappgroep is te lezen waar een verdacht persoon is gezien.
De publieke ruimte is volledig verschoond van politiek. Het is een hele uitdaging om “Gijsen, flikker op!” uit te leggen aan je zesjarige zoon, maar een hele wenselijke. Beter dit gesprek dan je kind uit te moeten leggen dat de buurman echt een homo is, ook al zwaait hij niet in een leren onderbroek zijn afgetrainde vriend uit ’s morgens.
We zien op alle abri’s de te kopen en te beleven wereld. De natuurtrend staat nog steeds bovenaan bij de bureaus voor kinderreclame en marketing. Ik zag in twee tegenover elkaar staande tramhokjes beelden van vieze kindjes: bij natuurmonumenten kon je je aanmelden voor OERRR en Beemsterkaas pleitte iedereen weer de wei in. Ik hoop dat de kinderen met modder gaan gooien — naar hun ouders bijvoorbeeld — en dat ze daarna de door boer gevonden vrouw in de sloot gooien, om vervolgens een goed gesprek te voeren met een schizofrene bewoner van de zorgboerderij. Om sympathie te krijgen voor echt anders zijn.
Vraag een kind wat hij wil en hij zegt: minder ouders.
