Als mensen het hebben over de “gouden tijd” van televisie, gaat het vaak over The Sopranos, The Wire, Mad Men, Breaking Bad: dramaseries, vaak over mannen, die pakweg (met reclames) een uur duren. Komedies, die meestal de helft zo lang duren, krijgen minder aandacht en respect – slechts heel af en toe wordt Sex and the City in het lijstje gezet. Toch is het een fout om de halfuurtjes te negeren, want juist daar gebeuren tegenwoordig fascinerende dingen. In You’re the Worst, bijvoorbeeld.
You’re the Worst zou je een romantische komedie kunnen noemen – maar daarvoor heb je een vrij pervers idee van romantiek nodig. Het verhaal gaat als volgt: Gretchen en Jimmy ontmoeten elkaar na een bruiloft. Hij is de ex van de bruid, vastberaden om de bruiloft te verpesten. Gretchen is een vriendin van Lindsay, de zus van de bruid, en gaar ervandoor met een blender uit de stapel cadeaus. Ze duiken met elkaar in bed en geleidelijk ontwikkelt zich tussen deze twee vaak vervelende mensen een (soort van) relatie.
Serieuze bodem
In het eerste seizoen bleek You’re the Worst al bereid om het, onder een stortvloed aan vileine grappen, over serieuze onderwerpen te hebben. Jimmy’s huisgenoot Edgar, bijvoorbeeld, is een veteraan uit het leger met PTSS. Zijn PTSS wordt regelmatig gebruikt als bron voor grappen, maar wordt daarbij nooit belachelijk gemaakt of gebagatelliseerd.
In het tweede seizoen ging maker Stephan Falk nog veel verder. De grootste plotontwikkeling in dit seizoen is namelijk dat Gretchen blijkt te lijden aan klinische depressie – en na een gelukkiger tijd recidiveert ze opeens. In de aflevering “There is not Currently a Problem” valt niet meer te ontkennen dat er iets mis is en krijgt de serie opeens een serieuzere toon.
Niet dat er niets meer te lachen valt, overigens – Falk en zijn medeschrijvers blijven hun scherpe pen hanteren. Maar Gretchen ziet de humor van veel dingen niet meer in. Ze staart emotieloos voor zich uit, heeft moeite op te staan, en kan (zelfs volgens hun afwijkende standaarden) geen goede partner meer zijn voor Jimmy. Dat Jimmy daardoor gaat twijfelen over hun relatie, kan je hem haast niet kwalijk nemen. Tegelijkertijd is het duidelijk ook niet de schuld van Gretchen dat ze zich zo voelt.
Experimentele serie
Een paar afleveringen ná “There is not Currently a Problem”, tijdens de eerste helft van de aflevering “LCD soundsystem,” kan het zijn dat je denkt de verkeerde zender opgezet te hebben. Jimmy, Gretchen en hun vrienden zijn namelijk opeens nergens te bekennen. In plaats daarvan volgen we een hipster-stel met kind. We zien een dag uit hun leven, zien hoe ze zich nog steeds hip en jong voelen maar worstelen met hun nieuwe burgerlijkheid.
Pas later wordt duidelijk waarom we het stel volgen en wat deze mensen met Jimmy en Gretchen te maken hebben. De aflevering is een teken van hoe experimenteel de serie durft te zijn, waarbij zelfs het risico wordt genomen dat de kijker wegzapt, denkend dat zij een fout heeft gemaakt. You’re the Worst is overigens niet de enige komedieserie die dit durft: Matt Zoller Seitz noemde komedies niet voor niets laatst “het tv-genre van onze tijd” in een stuk waarin hij You’re the Worst als prominent voorbeeld nam.
Seitz introduceert in het stuk de term CIT: ‘comedy in theory.’ En hoewel hij CIT’s noemt met mannelijke hoofdpersonen – BoJack Horseman, Horace and Pete – valt op dat veel CIT’s juist de verhalen van anderen centraal stellen. De verhalen van vrouwen in de hier al eerder besproken series Unbreakable Kimmy Schmidt en Girls. Het verhaal van een transvrouw in Transparent, een serie waar ik zeker nog eens een keer aandacht aan zal besteden. Het verhaal van een bruine vrouw in The Mindy Project. Het verhaal van een bruine man in Master of None. Seitz noemt Looking, de komedie over homo’s in San Francisco, of Grace and Frankie niet, maar die series zijn ook zeker als CIT aan te merken. En er zitten veel komedies over stellen tussen, van Togetherness tot Catastrophe en, jawel, You’re the Worst.
Het is op zich vreemd dat het vertellen van verhalen over personages die niet wit, mannelijk en heteroseksueel zijn wordt aangemerkt als experimenteel – tenslotte zijn witte mannen nog niet eens de helft van de bevolking. Maar dat is het tot op zeker hoogte wel, puur omdat de standaard nog steeds zo eentonig is. Misschien geeft zo’n keuze ook vrijheid: als je eenmaal hebt gekozen voor een onconventionele hoofdpersoon, is het niet zo vreemd om ook vraagtekens te zetten bij de rest van de conventies.
Feministisch?
Zoals je misschien gemerkt heb, heb ik You’re the Worst nog niet écht aan mijn Female Gaze onderworpen. Om 100% eerlijk te zijn wilde ik het vooral hebben over You’re the Worst omdat ik het zo’n goede serie vind, en niet omdat het qua feminisme zo boeiend is.
Maar: dat betekent niet dat er helemaal niets in You’re the Worst zit dat met een specifiek vrouwelijke blik opvalt. Zo is het op z’n minst ongebruikelijk te noemen dat het enthousiasme voor seks van Gretchen en Lindsay op geen enkel moment veroordeeld wordt. Een vibrator gebruiken? Doodnormaal. Tegelijkertijd passen ze soms iets té comfortabel in seksistische angstbeelden – Lindsay probeert zich bijvoorbeeld in seizoen twee met sperma uit een condoom te bezwangeren. Maar omdat iederéén in de serie verschrikkelijk is, valt ze daarmee niet uit de toon.
Daar komt bij dat er een subplot over feminisme in een aflevering van seizoen twee zit. Lindsay en Gretchen ontdekken namelijk tot hun schrik dat ze met al hun geklets over mannen niet slagen voor de Bechdel-test. Het blijkt nog best lastig om gespreksonderwerpen te vinden die níet aan mannen gerelateerd zijn. En zodra het Lindsay lukt om niet meer over mannen na te denken, blijkt er zoveel ruimte in haar hersenen vrij te komen dat ze er haast van doordraait.
De serie is niet perfect. Ik vind het bijvoorbeeld heel prettig om iemand met het vollere figuur van Lindsay te zien die óók als seksueel aantrekkelijk wordt gepresenteerd – maar aan de andere kant gaan er wel vrij veel grappen over wat en hoeveel (en hoe) ze eet. Ook Becca, de ex van Jimmy, is in veel opzichten een seksistische karikatuur, die bovendien ook nog eens anti-vaccinatie blijkt te zijn. Dat krijg je natuurlijk, als je een serie maakt die gebaseerd is op harde grappen.
Bovenal laat You’re the Worst goed zien dat een zekere mate van feminisme in het minder conventionele televisielandschap genormaliseerd is. De ambitie van Falk lijkt niet te zijn om een feministische serie te maken. Maar het feit dat hij geen standaardkomedie wil maken, betekent ook dat hij flauwe standaardgrappen over relaties en man-vrouwverhoudingen niet zo boeiend lijkt te vinden. Liever neemt hij het seksisme van mede-komieken op de hak, of de angst om saai te worden. En als dat niet werkt, zet hij de meest hilarische nepsnor ooit wel in.
De gouden tijd van televisie is wat mij betreft nog lang niet afgelopen. De nadruk ervan heeft zich slechts verlegd van dramatische mannen naar grappige buitenbeentjes – wat mij betreft helemaal geen slechte ontwikkeling.
