WORLD+CULT

The Female Gaze: millenials en ayahuasca in Night Soil

(MELANIE BONAJO)

Vileine vrouwen werpen hun female gaze op recente tv-series en films en onderzoeken wat onze favoriete personages ons vertellen over onze overtuigingen, vooroordelen en blinde vlekken. Deze week: Sietske Roorda over de films van de Nederlandse kunstenaar Melanie Bonajo.

Je moet een tent in alle kleuren van de regenboog inkruipen om de eerste film uit de trilogie Night Soil van de Nederlandse kunstenaar Melanie Bonajo te bekijken in fotografiemuseum Foam. De film begint met beelden van een geblinddoekte vrouw met hippiekleding aan die haar weg probeert te vinden in een donkere stad. Een voice-over van een jonge Amerikaanse vrouw vertelt over haar ervaringen met de drug Ayahuasca. Ze was in eerste instantie bang om het te gebruiken, maar ze wilde toch ontsnappen aan het materiële leven.

Het is de rode draad in Bonajo’s serie. In haar films vind je verhalen van voornamelijke witte Amerikaanse millenial-vrouwen, die zich afkeren van de kapitalistische maatschappij en een radicaal nieuwe band zoeken met de natuur. Bonajo koos voor de titel Night Soil, omdat deze refereert naar “de nachtelijke aarde, naar wat er verborgen is van ons alledaagse bewustzijn, en wat er opereert in de schaduwlanden van onze geloofssystemen.”

Millenials keren zich af van de kapitalistische maatschappij

In de eerste film Fake Paradise (2014) worden systemen bevraagt aan de hand van Ayahuasca, een drug met een hallucinerende werking die al duizenden jaren gebruikt wordt door mensen in het Amazone-gebied. Sinds kort is het gebruik een hype geworden onder jongeren in de Westerse wereld opzoek naar een spirituele ervaring.

Bonajo neemt echter niet direct een kritische houding aan ten opzichte van deze jongeren, hoewel het nastreven van een spirituele ervaring in de categorie navelstaren valt, waar millenials vaak van beschuldigd worden. In een voice-over hoor je een vrouw die een paar beroertes heeft gehad vertellen over de helende ervaring die ze had met de drug, terwijl we ondertussen beelden zien van een sjamaan die in een ritueel een naakte vrouw onder wit poeder aan het bedelven is. Bonajo creëert eerder bevreemdend mooie beelden, waarin jongeren samengaan met de natuur.

Deze natuurrituelen laat Bonajo ook terugkomen in de film Economy of Love (2015). (Dit najaar ook te zien in Museum Arnhem.) In een scene ligt een naakte vrouw op de vloer met takken aan haar handen en hoofd bevestigd, terwijl ze masturbeert. Er zijn stemmen te horen van sekswerkers uit Brooklyn die bewust voor hun beroep hebben gekozen. Ze vertellen over de zoektocht naar hun seksualiteit en de kracht van het orgasme.

Sekswerkers en de kracht van het orgasme

Bonajo voert de kijker ondertussen idyllische beelden van blije naakte mensen in zee, een koppel verstrengeld in bad tussen groene kamerplanten met gele bloempjes aan hun handen getapet, en de regenboogvlag gemaakt van naakte mensen die op elkaar liggen. De films van Bonajo zijn bijna feelgood-films voor wie niet goed luistert. Maar het gevoel van seksuele emancipatie staat in schril contrast met de illegale en minderwaardige positie van de in de Verenigde Staten. En dan is er het schrijnende verhaal van een sekswerker die haar werk gebruikt als therapie om weer controle te krijgen over haar seksualiteit, nadat haar opa haar als kind verkracht heeft.

De beelden en verhalen van de voice-overs komen in de laatste film uit de cyclus, Nocturnal Gardening (2016), meer overeen. De eerste zwarte vrouw in de films vertelt hoe ze is begonnen om zelf voedsel te verbouwen doordat erin de achterstandswijk, waar ze woonde geen sinaasappel verkrijgbaar was. Bonajo toont ons de vrouw die gehurkt op blote voeten het onkruid wiedt tussen de sappige groene bladeren van slakroppen. De vrouw vertelt hoe jongeren in workshops soms sceptisch zijn om op het land te werken, vanwege de connotatie die het heeft met het slavernij verleden. Vervolgens vertelt ze over een spirituele ervaring die een jongen had toen hij met blote voeten op het land liep, waardoor hij zich door de aarde met zijn voorouders verbonden voelde.

Voedsel verbouwen in een achterstandswijk

Dit is de meest politieke film in de trilogie, waarbij de kijker geconfronteerd wordt met haar bevooroordeelde blik. Als je een vrouw met lang raven zwart haar, kralen kettingen om haar hals op een trommel slaand in de woestijn ziet, zou je Bonajo betichten van stereotypering. Maar door naar het verhaal te luisteren van de vrouw kom je erachter dat ze juist op een zoektocht is naar het bijna compleet verwoeste verleden van de Native Americans. Deze vrouw heeft er bewust voor gekozen om zich zo aan Bonajo en de kijker te presenteren. Ze is trots op haar afkomst, en wijst op de kracht en wijsheid die haar cultuur bezit over de natuur. Ze vertelt over haar strijd om de cultuur weer nieuwe leven in te blazen, waar niet alleen Native Americans iets van zullen merken maar iedereen deelgenoot van zal zijn.

Zo eindigt de zoektocht van de geblinddoekte vrouw in Fake Paradise, bij de emancipatie van de mensen die altijd al de wijsheid in pacht hadden over de kracht van de natuur. Bonajo heeft ons ondertussen een heel palet van beelden voorgeschoteld die ons oog verleiden, maar waarbij we kritisch moeten blijven luisteren om te weten of het verhaal wel overeenkomt met wat we zien en denken.

Click to comment

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

VERS

We do not believe in the world empowering women.

We believe in women empowering the world!

Journalist, activist, game-changing artist, mind-body scientist, international solidarist?

Join the tribe

Copyright © 2020 Vileine

To Top