Dat feminisme een inhaalslag qua populariteit maakt in Nederland, daar zijn we inmiddels wel achter. Maar dat ook de rest van Europa niet achterblijft, blijkt wel uit het afgeladen auditorium in Zuid-Londen. Daar hebben zich zo’n drieduizend vrouwen – en een paar verdwaalde mannen – verzameld om te luisteren naar de Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie. Onthaald wordt ze onder een luid applaus: It sounds like a rock concert here!
Het is de tweede dag van het Women of the World-festival, dat in 2010 opgericht werd door theaterregisseur Jude Kelly. Kelly is een opgewekte, energieke vrouw met in haar lichtblonde haar een zwarte pluk geverfd. Een paar jaar geleden werd ze door een radioprogramma nog uitgeroepen tot een van de honderd meest invloedrijke vrouwen in het Verenigd Koninkrijk. Haar festival, WOW, groeide in korte tijd uit tot een drie dagen durend feministisch congres aan de Thames, met non-stop lezingen en interviews over intersectionaliteit.
Overal intersectionaliteit
In de hal van het South Bank Centre – op steenworp afstand van de Houses of Parliament – staan boekenkraampjes en stalletjes met talloze vrijwilligers voor vrouwendoelen. Wat direct opvalt is de diversiteit van het publiek. Waar in Nederland zwart en wit te vaak gescheiden discussiëren over feministische thema’s, gaan zwarte vrouwen en witte vrouwen – en alles er tussenin – hier gemoedelijk tot dezelfde menigte op. Er wordt gelachen, geborreld en gediscussiëerd.
Op vrijdag, de eerste dag, is het publiek ‘s avonds overwegend wit. Dat heeft ongetwijfeld te maken met de Engelse/Amerikaanse actrice Gillian Anderson die met een vriendin een zelfhulpboek met feministische ondertoon komt presenteren. De rij voor de signeersessie slingert die avond door het gebouw.
Precies 24 uur later – bij een signeersessie door Chimamanda Ngozi Adichie – raak ik aan de praat met drie moslimmeisjes uit een voorstad van Londen. Ze hebben het ‘curfew’ (avondklok) voor een keer opgerekt om Chimamanda (ze praten over haar als een vriendin) in het echt te zien. Intelligent en goedgebekt gaat het gesprek al snel over de hoofddoek, make-up en keuzevrijheid. Ik trek me terug uit de discussie maar blijf geboeid luisteren. Eentje kan haar nieuwsgierigheid niet meer bedwingen en vraagt plotseling aan me aan me: “Maar wat doe jij als witte vrouw in de rij voor Chimamanda?” Nadat ze een handtekening bemachtigd hebben, huppelen de drie haast weg. Ze hebben hun held ontmoet.
De zondag, de laatste congresdag, begint rustig. Ik haak aan bij een lezing over meisjes en seksueel geweld. Uit twee onderzoeken uit 2016 blijkt dat dergelijk geweld in het Verenigd Koninkrijk de laatste jaren is toegenomen, zowel op school als online. Ook lijken jonge vrouwen meer dan mannelijke generatiegenoten getroffen te worden door pessimisme wat betreft hun baankans. Zij worden nog harder getroffen door de crisis dan mannelijke werkzoekenden.
Een panel van jonge, vrouwelijke vrijwilligers praat de zaal bij over de problemen waaraan meisjes in de UK blootgesteld worden. Een oudere feminist van een jaar of zestig spreekt me na afloop van de sessie aan. Ze is al vanaf de jaren zestig activist maar was recent geschrokken van de jonge jongens in haar buurt. “De meisjes worden daar voor sluts en hookers uitgemaakt,” verzucht ze. “Ze zijn zo intimiderend, zelfs ik durf er amper wat van te zeggen en ik heb met heel wat mannen in m’n leven gedeald.”
Dezelfde problemen als in de rest van Europa
Ik sluit het congres af met een sessie met de Turkse romanschrijfster Elif Shafak. Shafak schreef vijftien boeken – voornamelijk over haar thuisland Turkije – en won daarmee talloze prijzen. Bovendien studeerde ze als eerste lichting in de richting van vrouwenstudies af aan de universiteit van Ankara, vertelt ze me na afloop. Ze is rustig en kiest haar woorden weloverwogen. Ja, het land mag ze nog in – zegt ze. Maar het doet haar pijn om te zien wat er onder het regime van Erdogan met vrouwenrechten gebeurt. Vooral in de Turkse politiek blijken vrouwen opvallend absent, stelt Shafak. ‘It’s a male-dominated world.’ Het doet denken aan de afgelopen verkiezingen in Nederland waarbij er slechts drie vrouwelijke lijsttrekkers meededen. Maar één werd er uiteindelijk verkozen.
Het valt me dat weekend in Londen op hoeveel problemen er elders in Europa hetzelfde zijn als in Nederland. Ik haak dan wel aan bij een lezing over seksuele intimidatie van jonge meisjes op Engelse scholen, maar dit onderwerp had ook in Amsterdam besproken kunnen worden. Inspirerend is de enorme hoeveelheid fondsen en non-profit organisaties die zich in het Verenigd Koninkrijk inzet voor het feminisme. Van elke sessie gaat – mede dankzij die vrijwilligers – een enorme hoeveelheid inspiratie en kracht uit. Ja, er zijn nog veel problemen rondom vrouwenrechten in Europa. Maar er is minstens zoveel energie en vechtlust om ze op te lossen.
Het hele interview met Chimamanda Ngozi Adichie terug zien? Dat kan hier.
