Woensdag 13 september schreef Maartje Geels op Vileine over een psychologisch onderzoek waaruit bleek dat mannen Facebook vaker gebruiken uit antisociale motieven (zoals trollen of zelfpromotie) en vrouwen vaker uit sociale motieven (zoals het onderhouden van contacten en het steunen van anderen). De reden voor dit verschil zou zijn dat mannen vaker narcistisch gedrag vertonen. Maar Vileine zette een grote kanttekening bij dit onderzoek: het zou essentialistisch zijn en conclusies verbinden aan het als man of vrouw geboren zijn. Onterecht volgens sociologe Leonie, want de studie ziet gender juist als sociaal construct.
In de sociale wetenschappen worden vaak verschillen tussen mannen en vrouwen onderzocht, maar zelden worden deze toegeschreven aan biologische, aangeboren verschillen. De consensus is juist dat genderverschillen (op z’n minst deels) een sociale constructie zijn. Met andere woorden: mannen en vrouwen gedragen zich anders omdat zij hun hele leven anders behandeld zijn en hebben aangeleerd zich anders te gedragen. Kleding, speelgoed en taalgebruik stimuleren in jongens onafhankelijkheid en creativiteit (“Laat jongens toch lekker ravotten”, aldus SIRE), en leggen bij meisjes vaak de focus op hun uiterlijk of zorgzaamheid (zo prees Bart Smit roze speelgoedstofzuigers aan met de tekst “Zo goed zijn als mama, dat wil je ook!”). Mensen leren hierdoor zich naar hun gender te gedragen, ook wel ‘doing gender’ genoemd, en doen dit in alle aspecten van hun dagelijks leven.
Ook wordt in sociaalwetenschappelijk onderzoek zelden op basis van iemands geslachtskenmerken bij de geboorte bepaalt of deze persoon wordt gezien als man of als vrouw. Veel onderzoek bestaat uit vragenlijsten waarin mensen wordt gevraagd om zelf aan te geven of zij een man of een vrouw zijn. Als iemand in mijn vragenlijst aangeeft een vrouw te zijn, ga ik niet controleren of zij een vagina heeft of in het geboorteregister geregistreerd is als vrouw. Een terechte kritiek is dat hiermee mensen worden buitengesloten die zich noch man noch vrouw voelen, maar veel steekproeven zijn helaas te klein om genoeg mensen die zich als zodanig identificeren bij het onderzoek te betrekken, waardoor deze groep niet vergeleken kan worden met mannen en vrouwen.
Het onderzoek van Ferenczi, Marshall en Bejanyan laat respondenten ook zelf aangegeven of ze zichzelf als man of als vrouw zien. Bovendien stellen de onderzoekers dat mannen vaker narcistisch zijn dan vrouwen doordat onze maatschappij vrouwen leert om socialer te zijn, en mannen juist leert om individualistischer te zijn. Dat mannen vaker trollen op Facebook komt dus niet doordat zij als man geboren zijn, maar doordat de maatschappij ze geleerd heeft zich individualistischer te gedragen. Internet-terreur wordt dus inderdaad met name door mannen gepleegd, maar dat is onder invloed van onze gendernormatieve maatschappij.
Ingezonden door Leonie van Breeschoten
