Aan de instant culthit om van te houden Daphne, die vanavond in première gaat, kunnen we eindelijk eens een Female Gaze wijden waar de meeste films en series ons geen kans voor geven: het werpen van de vrouwelijke blik op hoe wij naar onszelf kijken, en hoe we naar de wereld kijken. Bij de meeste films en series draait alles om de blik op vrouwen, ván de wereld. Dat maakt Daphne een stuk herkenbaarder dan bijvoorbeeld Bridget Jones – en ook veel grappiger. Wel roept deze inwaartse blik verontrustende nieuwe vragen op…
De winactie is sinds 27 oktober gesloten, bedankt voor jullie inzendingen!
Daphne H., Monique H., Anouk v.W., Maartje S. en Lisette D. krijgen van Cinemien bericht.
De postmodernistische Bridget Jones
Daphne begint als de perfecte zwarte filmhuiskomedie over de archetype keuzestressdertiger die bij gebrek aan richting maar helemaal niet meer kiest. Het koele en onbezorgde perspectief van Daphne die weigert een rol te spelen in andermans narratief, is zo’n verfrissend alternatief op de manic pixie dream girls en psycho femme fatales die we gewend zijn dat elke kijker die zich ook maar een beetje met haar kan identificeren niet anders wil dan die herkenning juichend omarmen: het Girls-effect. Wat Girls was voor midden-twintigers, is Daphne voor begin-dertigers: realistische en charismatische herkenning voor postmodernistische millennials die van niets of niemand meer onder de indruk zijn. “Go home to your wife Joe” is Daphnes reactie in een zeldzaam kwetsbare romantische scène. Die cynische levenshouding en eeuwige relativering is ons allemaal bekend en lijkt zo’n krachtige houding tegen de bollocks die we dagelijks op ons afgevuurd krijgen.
Maar na een tijdje is het de vraag wat je eigenlijk nog wel voelt, en hoe vrij je jezelf precies laat. Wat in Daphnes eerste akte nog heerlijk ‘lachen is herkennen’ is, wordt na een tijdje pijnlijk grappig en een doffe confrontatie met de realiteit later helemaal niet zo grappig meer. Daphne weet zelf: er is een verschil tussen gezond en neurotisch cynisme. Filosoof Zizeks perspectief op onze consumptiemaatschappij vat ze mimeswipend samen als: “Yuck yuck yuck, fuck!” Van Freud weet ze: “Love is psychosis for ordinary people.” Wanneer iemand voor haar neus neergestoken wordt, reageert Daphne afkeurend met “twat!” op zijn bebloede hand en weigert hem vast te houden. Het is zo ergens na de dertig dan de vraag hoeveel al die eeuwige bezinning met zo’n cynische levenshouding nog voor je ziel doet. De moeder van Daphne weet het natuurlijk het beste: “Regret the things you do Daphne, not the things you don’t.” Of in onze eigen, meer poëtische taal: niet lullen maar poetsen.
Benauwende vrijheid
De illusie van vrijheid die Daphne zichzelf aanpraat is zo herkenbaar. Voor elke millennial zonder economische zekerheid en vol verwachtingen is het aannemelijk dat je ergens in je leven op hetzelfde punt uitkomt als Daphne, zonder goed te weten hoe je verder moet of daar achter komen kan. We geloven niet zomaar alles, maar wat geloven we eigenlijk wel? De zelfopgelegde eindeloze relativering van het postmodernisme lijkt een tijdje het frisse bevrijdende antwoord op alles wat “onzin” is, maar brengt de gemiddelde cynische millennial uiteindelijk in een donkere en doodlopende steeg. Het lijkt wijs en vrijgevochten om alles wat je tegenkomt kapot te relativeren en nooit riskante, emotionele investeringen te doen in mensen die je niet goed kent, maar zonder te weten wat je voor al die destructie van oude idealen in de plaats wil zetten hou je weinig emancipatie over.
Sommige dingen wíl je liever niet herkennen
Het resultaat na een decennium van cynisme als schild is in ieder geval in de film Daphne niet fraai. Geen echte macht of invloed over wat er in je leven gebeurt, geen echte eerlijke blik over wat er diep van binnen in je omgaat, en geen empathie meer met mensen om je heen die dat wel verdienen, zelfs geen woorden meer om uiting te geven aan wat er diep in je omgaat. Daphnes ware verlangens schemeren alleen even door wanneer ze bijvoorbeeld haar eigen promotie onderuit schoffelt of grapjes maakt over haar geliefde met longkanker. Steeds weer in dezelfde cirkeltjes lopen omdat je niet zo naïef wil zijn dat je iets belangrijk vindt en uitprobeert. Het nieuwe dertigersdilemma gaat namelijk veel verder dan keuzestress: onze nieuwste generatie dertigers kiest bij gebrek aan voldoende zekerheid maar gewoon helemaal niet. Het is de vraag hoeveel vrijheid en emancipatie die houding echt oplevert. Daphne probeert op haar vrij constante dieptepunt een fiets te stelen van een gedenkmonument, als een soort kwaadaardige Amélie. Minstens zo neurotisch en dubbel zo zelfdestructief.
Feelgood door intellectuele beloning
Daphne begint verleidelijk met herkenbare beelden uit onze dagelijkse levens en sleurt je vervolgens de diepte in met een grimmige blik op de toekomst. Niemand wil zo murw zijn als Daphne dat je niet eens meer in staat bent om met een bloedende vreemde mee te leven en steeds weer met mannen in bed belandt die je niet eens recht aan wil kijken. Zo ver hoef je heus niet per se te gaan om haar gedrag liever te willen vermijden. Zo komt het echte feelgood-einde na het milde en mooie slot van de film pas na een persoonlijke, intellectuele inspanning. Pas als we onszelf moeilijke existentiële vragen over levensdoelen en zingeving durven te stellen en durven te verliezen bij gevechten waar we echt om geven, cruisen we langs de afgrond die het postmodernistische cynisme ons voorlegt. Het bijten tegen de bollocks was lekker en nodig om dingen af te breken, maar met de ruïnen kunnen we vervolgens iets doen. Onverschilligheid is de echte vijand. Zo onverschillig als zeg, een Daphne die haar gefrituurde-kip-voor-één over het hoofd van Ryan Gosling op haar beeldscherm wrijft:
“Are you single?” “It’s complicated” “How complicated?” Me & fried chicken: pic.twitter.com/z8ggjSiOVw
— Hadjar Benmiloud (@Hadjar) October 13, 2017
De winactie is sinds 27 oktober gesloten, bedankt voor jullie inzendingen!
Daphne H., Monique H., Anouk v.W., Maartje S. en Lisette D. krijgen van Cinemien bericht.
Dit was een artikel van Vileine & Friends in samenwerking met filmdistributeur Cinemien. Vileine & Friends zijn redactioneel onafhankelijke activiteiten van Vileine waar onze partners voor betalen. Culturele en maatschappelijke organisaties wiens doelstellingen aansluiten bij Vileine’s Manifest worden soms vaste vrienden, wiens verhalen we zelf selecteren en vertellen.
