In 1961 staan er drie vrouwen in charmante jaren ’50 jurken aan de kant van de weg. Hun Cadillac heeft panne. Op zich een typisch beeld uit de romantische, kleurige versie van de jaren ’50 en ’60 in Amerika die Hollywood ons graag voorschotelt (zie ook: La La Land). De vrouwen zijn Afro-Amerikaans en één van hen ligt onder de auto om die weer aan de praat te krijgen. Ze springen in het gelid als er een blanke politieagent stopt en naar hun papieren vraagt. De vrouwen vertellen dat ze op weg zijn naar hun werk en niet te laat mogen komen. Na wat spottende praat over “them damn Russians” en hun Spoetnik-satelliet, escorteert de politieauto de drie vrouwen naar hun werk. Al bumperklevend scheuren ze over de weg. Mary Jackson, die achter het stuur zit, roept: “Three Negro women chasing a white police officer down a highway in Hampton, Virginia in 1961. Ladies, that there is a God-ordained miracle!” Dan weet je als kijker dat dit geen geïdealiseerd Amerikaans sprookje wordt.
Hidden Figures verhaalt voornamelijk over The American Dream: het idee dat elke Amerikaan zich from rags to riches op kan werken, als hij of zij zich maar genoeg inzet. Maar al in de eerste scéne wordt duidelijk dat het land zijn burgers genoeg tegenslagen toewerpt om dat zo lastig mogelijk te maken. “Ain’t no crime in standing by the side of the road,” zegt Katherine als de politieauto stopt. “Ain’t no crime in bein’ black, neither,” moppert Mary— een moraal die helaas nog elke dag herhaald moet worden. Het verhaal speelt zich tenslotte af in het gesegregeerde Virginia.
Snelkookpan
Katherine Goble (Taraji P. Henson), Dorothy Vaughan (Octavia Spencer) en Mary Jackson (Janelle Monáe) zijn ‘computers’ — menselijke rekenmachines, drie van de ongeveer twintig Afro-Amerikaanse vrouwen die voor NASA werkten toen de ruimtevaarttechniek nog in de kinderschoenen stond. Zij deden de berekeningen die uiteindelijk resulteerden in enkele iconische ruimtereizen, zoals de baan rond de aarde die astronaut John Glenn maakte en die de basis legde voor de Apollo-expedities. Maar ondanks hun kennis en kunde hebben de zwarte vrouwen nog steeds hun eigen aparte vleugel in het gebouw, hun eigen plaats achterin de bus, hun eigen toiletten, en hun eigen kantine. De film geeft goed weer wat voor snelkookpan de VS op dat moment was: niet alleen werd de black civil rights movement steeds explosiever, maar de space race met Rusland creëerde een klimaat van paranoia en competitiviteit. De Russen stuurden als eersten een man de ruimte in. Hoe kon Amerika dat nog overtreffen?
Nou, met de hulp van Katherine, en vele anderen zoals zij. Hoewel de film draait om de sterke band tussen de drie vrouwen, krijgt Katherine de meeste tijd op het scherm. In hun haast om de Russen voorbij te streven in de ruimtevaarttechniek selecteren de hoge piefen bij NASA de enige in het gebouw die veel afweet van analytische meetkunde, en dat is toevallig Katherine. In een kleurige jurk schrijdt ze door een zee van anonieme blanke mannen in witte overhemden en stropdassen. De enige manier waarop ze het zal volhouden, vertelt haar baas haar, is als ze daadwerkelijk gelooft in de missie die ze berekent — als ze zichzelf al op de maan ziet staan.
Katherine wordt van alle kanten gesaboteerd — ze krijgt onvolledige data toegeworpen, er wordt pontificaal een koffiepot met het label ‘colored’ neergezet, en elke keer dat ze naar het toilet moet, moet ze terug naar de westervleugel, waar de andere zwarte vrouwen werken. Katherine verwerkt tegenslag na tegenslag, maar hoe langer en harder ze werkt, hoe meer ze opgemerkt wordt, en ze begint erkenning voor haar werk te eisen zodra ze merkt dat de volgende ruimteoperatie zonder haar niet plaats kan vinden.
Klim naar de top
Haar vriendinnen Dorothy en Mary zijn bezig aan hun eigen klim op de carrièreladder. Dorothy, die vrijwillig de rol van begeleider van de groep Afro-Amerikaanse computers op zich heeft genomen, appelleert herhaaldelijk en zonder succes bij de blanke Vivian Mitchell voor een promotie tot manager. Wanneer ze er lucht van krijgt dat een nieuwe computer, de IBM, waarschijnlijk haar en de twintig andere vrouwen overbodig zal maken, riskeert ze haar eigen baan door na sluitingstijd naar de ruimte waar de computer staat toe te gaan, om het apparaat te leren kennen. Dorothy leert om met de IBM om te gaan en leidt haar medewerkers op tot programmeurs. Zo maken ze zichzelf onmisbaar.
Mary Jackson heeft aspiraties om de eerste vrouwelijke Afro-Amerikaanse ruimte-ingenieur te worden, maar weet dat dit voor haar nagenoeg onmogelijk is. De ingenieur waar zij mee werkt, de Poolse Dr. Zielinski, moedigt haar echter aan om het door te zetten. “Right now, we are living the impossible,” zegt hij. Ondanks de protesten van haar man Levi, die roept dat rechten niet zomaar uitgedeeld worden aan zwarten, maar dat die met hand en tand toegeëigend moeten worden, gaat Mary strategisch te werk. Ze pleit bij de rechtbank voor het recht om naar een blank instituut te gaan, waar ze verdere scholing kan volgen.
Rebelleren op veel manieren
Hidden Figures zet de ‘computers’ niet, zoals veel andere films over wetenschappers, weg als excentrieke en eenzame geniën; de film benadrukt juist de collectieve Afro-Amerikaanse identiteit en de kracht die de dames halen uit hun vriendschap met elkaar. Op een bescheiden maar vastberaden manier rebelleren ze tegen de status quo, en de film laat zien op hoeveel subtiele manieren er verzet kan worden gepleegd. “Those are not our people,” zegt Dorothy tegen haar zoon als ze een groep zwarte protestanten op straat ziet lopen, maar toch steelt ze bewust een boek over programmeren uit de non-coloured sectie in de bibliotheek. Katherine eist om bij vergaderingen toegelaten te worden, omdat de data zo snel veranderen dat ze haar werk niet kan doen als ze niet direct op de hoogte is. Mary speelt op de man bij haar proces en overtuigt de rechter dat hij roem zal vergaren door als eerste een Afro-Amerikaanse vrouw toe te laten op een blanke universiteit. Deze drie verschillende strategieën van verzet bieden een intrigerend beeld van het gewone leven in Amerika ten tijde van de segregatie. Maar omdat het Hollywood blijft, is de symboliek overduidelijk: Al Harrison slaat met een breekijzer het bord “colored bathroom” van de muur, met de woorden: “At NASA, we all pee yellow”; en de toen ongeëvenaarde ruimtereis van astronaut John Glenn, die niet de IBM maar Katherine vertrouwt om een goede berekening te maken voordat hij de ruimte in gaat, staat symbool voor de levensweg van de drie vrouwen.
Black female empowerment is de slogan van de film, maar ook de schaduwzijde hiervan wordt belicht. Nadat Dorothy weer is afgewezen voor de positie van manager, moppert ze tegen Katherine, die net door Harrison is aangenomen: “I know upward movement is movement for us all. It’s just not movement for me.” De ontgoocheling die Dorothy voelt geeft een subtiel, maar extra effectief gevoel van kracht als we zien hoe zij zichzelf bijschoolt om niet aan de kant te worden gezet voor een computer, en als Vivian Mitchell haar uiteindelijk benoemt tot de eerste Afro-Amerikaanse manager, met een respectvol “Congratulations, Mrs. Vaughan.”
Inspirerende boodschap
Ondanks de zware thema’s van racisme en seksisme is Hidden Figures een luchtige film, die de kijker niet laat verdrinken in wiskundige formules en die aanstootgevende uitspraken afwisselt met de nuchtere en laconieke instelling van de hoofdrolspeelsters. Ze zijn geen supervrouwen: Dorothy en Katherine proberen de balans te vinden tussen hun werk, hun kinderen en de gemeenschap.
Door genoeg comic relief momenten en een duidelijk kloppend hart, zou Hidden Figures best eens een intersectionele klassieker kunnen worden. Hoewel binnen de tijdlijn van de film een en ander is verschoven zodat het allemaal rond dezelfde tijd plaatsvindt, vormen de drie persoonlijke overwinningen van Katherine, Mary en Dorothy een inspirerende boodschap. Het overdonderende succes van de film in de VS, waar hij Stars Wars: Rogue One versloeg voor hoogste bezoekersaantallen, geeft hoop: eindelijk maakt Hollywood wat meer plaats voor gemarginaliseerde figuren uit de geschiedenis. Het hopen is op meer inspirerende verhalen van women of color die uit de geschiedenisboeken weggelaten zijn.
