Een aantal jaar geleden wilde ik heel graag zo’n Indiaanse verentooi. Wat zou die me prachtig staan – ik zag mezelf er al mee rondlopen. Toen las ik echter een gepassioneerd artikel, geschreven door de Native American zangeres Mariee Sioux, waarin ze beschreef hoe kwetsend ze het vond om deze hoofdtooien, bij haar volk een belangrijk onderdeel van heilige ceremonies, behandeld te zien worden als een ‘kostuum’. Mijn knee-jerk reactie was om te roepen: maar ik bedoel er toch niets slechts mee! Ik vind ze juist heel erg mooi! Na een paar minuten begon ik er echter anders over te denken. Waarom zou deze vrouw de moeite nemen om dit artikel te schrijven, als ze deze gevoelens niet daadwerkelijk zo ervoer? En was ik dan niet verplicht om oprecht naar haar verhaal te luisteren, het te accepteren en daarnaar te handelen? Die verentooi is er nooit gekomen.
Rond diezelfde tijd belandde ik in een zware discussie met een mannelijke kennis. We hadden het over rape culture en hij ontkende dat iets dergelijks bestond. Ik voelde me machteloos – door de jaren heen had ik het bestaan van rape culture immers aan den lijve ondervonden en zijn weigering om naar mij te luisteren voelde alsof hij mijn ervaring en realiteit ontkende.
Deze twee voorbeelden komen in me op als ik Kim’s reactie op het stuk van Christelle lees. In beide gevallen, en ook in Kim’s RE, is er sprake van weerstand tegen het horen van de realiteit van een minder gepriviligeerde groep. “For privileged people, equality feels like oppression” luidt het gezegde en daarom is de standaard reactie als je op je privileges aangesproken wordt meestal boosheid. Ik ben geen racist! Ik behandel iedereen hetzelfde en met respect! Ik probeer het juist hartstikke goed te doen! Het feit dat dergelijke emoties bovenkomen, is vaak echter juist het bewijs dat er sprake is van een scheefgegroeide situatie.
Hoe zet je een dergelijke situatie recht? Volgens mij is het heel simpel: je trekt niet meteen je mond open om jouw mening te verkondigen. In plaats daarvan luister je naar de ander. Je zet je eigen ego opzij en probeert echt te horen en te respecteren wat de ander zegt. In dit geval, in het debat over black culture, vind ik dat ik als witte vrouw de mening van Christelle moet respecteren en haar realiteit niet ontkennen. Wat ik vind doet er namelijk niet toe: het is haar realiteit en haar strijd. Uiteraard spreekt Christelle niet voor alle zwarte vrouwen, maar in plaats van de white saviour uit te gaan hangen, lijkt het me interessanter om te volgen hoe deze discussie zich binnen de black community ontwikkelt.
Een laatste voorbeeld. Soms heb ik juist heel fijne gesprekken over feminisme met de mannen in mijn leven. Niets maakt me blijer dan wanneer ik een goede vriend een inkijkje kan bieden in hoe ik de realiteit als vrouw ervaar en waarom ik feminisme belangrijk vind. Nog leuker zou ik het vinden als die mannelijke vriend zich ook feminist zou noemen. Maar stel dat dat zo was en diezelfde vriend zou de volgende dag in Vileine HQ binnenlopen om ons te vertellen hoe wij feminisme beter zouden kunnen organiseren, dan zou ik dat onacceptabel vinden. Mijn feministische richting maak ik zelf wel uit, thank you very much. De ruggensteun van mannen zou heel veel voor me betekenen, maar het woord ‘ruggensteun’ zegt het al: niet in de frontlinie, maar in de achterhoede. Meedenkend in plaats van bepalend.
In het geval van black culture betekent dat dat het niet aan mij, als witte vrouw, is om te bepalen welke richting het debat uitgaat, of om luidkeels mijn mening daarover te verkondigen. Zwarte vrouwen zijn namelijk prima in staat om zelf te beslissen hoe zij hun feminisme en hun eigen identiteit vormgeven. Dat is, vind ik, wat intersectionaliteit echt betekent: luisteren naar de stem van de gemarginaliseerde groep, die meningen respecteren en de richting volgen die wordt ingeslagen naar aanleiding van de discussie binnen die groep. Solidair, maar volgend.
Katinka Hesselink
3 mei 2016 at 18:48
Dit doet me denken aan die mannelijke prof met als vak ‘vrouwelijke spiritualiteit’. Ik weet niet meer wie/wat/waar, maar het voelde heel fout.
Pingback: Niet Je Slaafje: nee hippie chick, verentooien zijn niet ok – Vileine.com